Bài 25. Tình hình chính trị kinh tế văn hóa dưới triều Nguyễn (Nửa đầu thế kỷ XIX)

CHƯƠNG IV
VIỆT NAM Ở NỬA ĐẦU THẾ KỶ XIX
BÀI 25. Tiết 31.
TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, KINH TẾ, VĂN HÓA DƯỚI TRIỀU NGUYỄN
(NỬA ĐẦU THẾ KỶ XIX)
1.X�y d?ng v� c?ng c? b? m�y nh� nu?c_ chính s�ch ngo?i giao.
a.Tổ chức bộ máy nhà nước.
C�c em h�y tr? l?i c�u h?i sau: Sau khi th�nh l?p nh� Nguy?n d� x�y d?ng v� C?ng c? b? m�y chính quy?n c?a mình nhu th? n�o?
1. Xây dựng và củng cố bộ máy Nhà nước - chính sách ngoại giao.





a.Tổ chức bộ máy nhà nước.
- Năm 1802 Nhà Nguyễn thành lập, đóng đô ở Phú Xuân (Huế).
* Thôøi Gia Long:
- Chính quyền Trung ương tổ chức theo mô hình thời Lê.
Chia nước ta làm 3 vùng: Bắc Thành, Gia Định Thành và các trực doanh (Trung Bộ)
- Caùc traán dinh vaãn giöõ nhö cuõ



*Cải cách của Minh Mạng:
Năm 1831 - 1832 Minh Mạng thực hiện một cuộc cải cách hành chính
- Chia cả nước là 30 tỉnh và một Phủ Thừa Thiên. Đứng đầu là Tổng đốc, Tuần phủ cai quaûn cuøng hai ti hoạt động theo sự điều hành của triều đình.
- Các phủ, huyện, châu, tổng, xã vẫn giữ như cũ.



Lược đồ hành chính VN thời Minh Mạng


Thảo luận nhóm 2 và hãy cho biết:
Cuộc cải cách hành chính của Minh Mạng có ý nghĩa gì?





-Tao ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc quaûn lyù.
-Nhằm cũng cố quyền lực của nhà nước phong kiến ( vua Nguyễn )
* Ý nghĩa:
VUA GIA LONG-NGUYỄN ÁNH
Vua Minh Mạng
Vua Tự Đức




Vua Baûo Ñaïi vaø Hoang haäu Nam Phöông
Vua Bảo Đại
Em hãy cho biết: Pháp luật và quân đội nhà Nguyễn được tổ chức như thế nào?



*Pháp luật: Bộ luât Hoàng triều luật lệ được ban hành (Luật Gia Long ) gần 400 điều. Qui định chặt chẽ về việc bảo vệ nhà nước phong kiến và tôn ti trật tự xã hội.



*Quân đội : Tổ chức qui cũ gồm khoảng 20 vạn người, có trang bị vũ khí đầy đủ: Đại bác, súng tay, thuyền chiến..


Thuyền chiến thời Nguyễn
Em hãy cho biết: Chính sách đối ngoại của nhà Nguyễn là gì?



b. Chính sách ngoại giao:
b. Chính sách ngoại giao:

- Thần phục nhà Thanh (Trung Quốc).
- Bắt Lào, Cam-pu-chia thần phục.
- Với phương Tây "đóng cửa, không chấp nhận việc đặt quan hệ ngoại giao của họ".
Em có đánh giá như thế nào về: Chính sách ngoại giao của nhà Nguyễn?



*Đánh giá:
Nhà Nguyễn bảo thủ, không tạo điều kiện giao lưu với các nước tiên tiến, dẫn đến tình trạng lạc hậu, kém phát triển và bị cô lập với bên ngoài.
2. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn
Hoạt động nhóm 4 :
Nhóm 1,2,3 : Tình hình nông nghiệp
Nhóm 4,5,6 : Tình hình thủ công nghiệp
Nhóm 7,8,9… : Tình hình thương nghiệp
* NƠNG NGHI?P:
- Lạc hậu, ruộng đất bỏ hoang nhiều
- Nhaø nöôùc thöïc hieän chính saùch quaân ñieàn.
Nhà nước khuyến khích khai hoang.
Nhà nước huy động nhân dân đắp đê điều, đào kênh. Song lũ lụt không khắc phục được.
Nhân dân tăng gia sản xuất để duy trì cuộc sống ,góp phần giảm đói nghèo.



Em có nhận xét gì về chính sách nông nghiệp và tình hình nông nghiệp thời Nguyễn?





Nh?n x�t:





+ Nông nghiệp Việt Nam vẫn là một nền nông nghiệp phong kiến, rất lạc hậu.
+ Nhà Nguyễn đã có những biện pháp phát triển nông nghiệp, song đó chỉ là những biện pháp truyền thống, lúc này không có hiệu quả cao.
* Thủ công nghiệp




-Caùc ngheà thuû coâng nghieäp tieáp tuïc phaùt trieån:goám söù deät vaûi luïa, naáu ñöôøng……..
-Thuû coâng nghieäp nhaø nöôùc toå chöùc vôùi qui moâ lôùùn: Ñuùc tiền, vũ khí, đóng thuyền, làm đồ trang sức, làm gạch ngói (nghề cũ).



-Thợ quan xưởng đã đóng tàu thủy - được tiếp cận với kỹ thuật chạy bằng máy hơi nước.
-Trong nhân dân: Nghề thủ công truyền thống được duy trì nhưng không phát triển như trước.

* Thương nghiệp
- Thöông nghieäp trong nöôùc phát triển chậm chạp do chính sách thuế khóa phức tạp của Nhà nước

-Ngoại thương: Nhà nước nắm độc quyền, buôn bán với các nước láng giềng phía Nam: Xiêm, Malai.
- Dè dặt với phương Tây, tàu thuyền các nước phương Tây chỉ được ra vào cảng Đà Nẵng.
Đô thị tàn lụi dần.


3. Tình hình văn hóa - giáo dục
 


Thảo luận nhóm 2 và cho biết:
Tình hình văn hoá - giáo dục dưới triều Nguyễn như thế nào?
- Tư tưởng:
-Giáo dục:
-Văn học:
-Sử học:
-Kiến trúc:
-Nghệ thuật:











*Tu tu?ng:
Nh� Nguy?n d?c tơn Nho gi�o,h?n ch? s? ph�t tri?n c?a Thi�n ch�a gi�o, tín ngu?ng d�n gian ph�t tri?n.




*Giáo dục:
Giáo dục Nho học được củng cố. Năm 1822 khoa thi Hội đầu tiên được tổ chức.

Thầy đồ làng daïy hoïc (Ảnh tư liệu)
Sĩ tử đang làm bài thi.
  Lều chõng đi thi (Ảnh tư liệu)
Hội đồng Giám khảo.
Xem tên trên bảng vàng
Nhận mũ áo vua ban   (Ảnh tư liệu)


*Văn học:
Văn học chữ Nôm ngày càng phong phú và hoàn thiện.





Sử học: Quốc sử quán thành lập là cơ quan lưu trữ sử sách cổ, biên soạn lịch sử. Nhiều nhà sử học cho ra đời các sách: Lịch triều hiến chương loại chí, Lịch triều tạp kỉ…..

*Kiến trúc: Kinh thành Huế,các lăng tẩm, rạp hát đầu tiên được xây dựng, lị sở ở các tỉnh (kiến trúc kiểu Pháp),cột cờ Hà Nội.



Kinh đô Huế
Cổng Ngọ Môn ( HUẾ )
Vua Baûo Ñaïi ñaêng quang
Một góc kinh đô ( HUẾ )
Lăng Thiệu Trị (Nhà Nguyễn )
Lăng Minh Mạng
Lăng tẩm: 1 góc lăng tẩm vua Tự Đức
Cột cờ Hà Nội được xây dựng cùng thời với thành Hà Nội dưới triều nhà Nguyễn (vào năm 1812). Kiến trúc cột cờ bao gồm ba tầng đế và một thân cột.


*Ngh? thu?t: d�n gian ti?p t?c ph�t tri?n nhu cu.

Ván khắc tranh Đánh ghen -âm bản(Đông Hồ )
Tranh Lợn đàn (Đông Hồ )
1.Nhà Nguyễn thành lập vào thời gian nào?
A.Năm 1802
B. Năm 1803
C. Năm 1804.
D. Năm 1801.
Đáp án : A
2.Năm 1804 nhà Nguyễn đặt tên nước là gì?
A.Đại Nam.
B. Việt Nam.
C. Đai Việt.
D.Nam Việt.

Đáp án : B
* NỘI DUNG CẦN NẮM:
1.Chính quyền nhà Nguyễn được xây dựng và củng cố như thế nào?
2.Cuộc cải cách cuûa Minh Mạng có ý nghĩa gì?

3.Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn đối sự phát triển kinh tế đất nước?


Bài tập. HS lập bảng thống kê các thành tựu văn hóa tiêu biểu của thời Nguyễn ở nửa đầu thế kỷ XIX theo mẫu: