Bài 25. Tình hình chính trị kinh tế văn hóa dưới triều Nguyễn (Nửa đầu thế kỷ XIX)

Bài 25: TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, KINH TẾ, VĂN HÓA DƯỚI TRIỀU NGUYỄN
(Nửa đầu thế kỷ XIX)
I. Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước – chính sách ngoại giao

1. Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước

- Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi Hoàng đế, lấy hiệu là Gia Long. Nhà Nguyễn thành lập đóng đô ở Phú Xuân (Huế).

Vua Gia Long
Chính quyền Trung ương được tổ chức theo mô hình thời Lê:

+ Bắc Thành (Bắc Bộ ngày nay)
+ Gia Định Thành (Nam Bộ ngày nay)
+ Các Trực doanh (Trung Bộ ngày nay)
- Năm 1831-1832, vua Minh Mạng chia cả nước làm 30 tỉnh và một phủ Thừa Thiên. Mỗi tỉnh đều có Tổng đốc, Tuần phủ cai quản, hoạt động theo sự điều hành của triều đình.

Vua Minh Mạng
Quan lại được tuyển chọn qua giáo dục, khoa cử.

Luật mới được ban hành: Luật Gia Long với 400 điều hà khắc.

- Quân đội: được tổ chức trang bị đầy đủ nhưng thô sơ.
2. Ngoại giao
- Thuần phục nhà Thanh nhưng lại bắt Lào và Chân Lạp thuần phục mình.

- Với phương Tây thì đóng cửa không đặt quan hệ ngoại giao.


II. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn
1.Nông nghiệp
- Nhà Nguyễn thực hiện chính sách quân điền.
- Khuyến khích khai hoang bằng nhiều hình thức.
- Nhà nước còn bỏ tiền, huy động nhân dân sửa, đắp đê điều.
- Trong nhân dân, kinh tế tiểu nông cá thể vẫn duy trì như cũ.
=>Nông nghiệp Việt Nam vẫn là nền nông nghiệp thuần phong kiến, rất lạc hậu
2. Thủ công nghiệp:
- Thủ công nghiệp được tổ chức lại với quy mô lớn gồm nhiều ngành nghề: sản xuất vũ khí, đúc tiền, đóng thuyền.

- Trong nhân dân: nghề thủ công truyền thống được duy trì nhưng không phát triển như trước. Tuy vậy vẫn xuất hiện nghề mới: tranh dân gian.
Cảnh đánh ghen
3. Thương nghiệp
- Nội thương phát triển chậm chạp mang tính chất địa phương do chính sách “ ức thương” sai lầm của nhà Nguyễn.
- Ngoại thương: nhà nước nắm độc quyền, buôn bán với các nước láng giềng: Hoa, Xiêm, Malay…
Đô thị bị tàn lụi dần.
III. Tình hình văn hóa giáo dục

1. Tư tưởng: Nhà Nguyễn chủ trương độc tôn Nho giáo, hạn chế Thiên Chúa giáo.

2. Giáo dục: Nho học được củng cố song nhưng không bằng các thế kỉ trước.

3. Văn học: Chữ Nôm ngày càng phát triển phong phú và hoàn thiện.



4. Sử học: Quốc sử quán được thành lập nhiều bộ sử lớn được biên soạn: Lịch triều hiến chương loại chí.

5. Kiến trúc: Nổi bật là kinh thành Huế và các lăng tẩm.

6. Nghệ thuật dân gian: Tiếp tục phát triển.