Bài 25. Tình hình chính trị kinh tế văn hóa dưới triều Nguyễn (Nửa đầu thế kỷ XIX)

TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, KINH TẾ, VĂN HÓA DƯỚI TRIỀU NGUYỄN ( NỬA ĐẦU TK XIX )
1. Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước - chính sách ngoại giao
Sau khi đánh bại triều Tây Sơn, 1802 Nguyễn Ánh lên ngôi Hoàng đế (Gia Long)  Nhà Nguyễn thành lập (đóng đô ở Phú Xuân)
Năm1804, đặt tên nước là Việt Nam sau đổi thành Đại Nam
1. Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước - chính sách ngoại giao
a. Xây dựng củng cố bộ máy nhà nước
- Thời vua Gia Long
+ Chính quyền TW: tổ chức theo mô hình thời Lê sơ.
VUA
Bắc Thành
(Tổng trấn)
Gia Định Thành
(Tổng trấn)
Các Trực Doanh
(Triều đình)
+ Đơn vị hành chính địa phương
- Thời Minh Mạng : Năm 1831- 1832 vua thực hiện cải cách
1. Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước - chính sách ngoại giao
a. Xây dựng củng cố bộ máy nhà nước
Vua Minh Mạng
Ấn vàng Minh Mạng

+ Chia cả nước thành 30 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên. (Tổng đốc và Tuần phủ đứng đầu).
+ Dưới tỉnh là phủ, huyện (châu), tổng, xã.
Ý nghĩa cải cách hành chính của vua Minh Mạng?
1. Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước - chính sách ngoại giao
a. Xây dựng củng cố bộ máy nhà nước
- Tuyển chọn quan lại bằng thi cử.
- Ban hành bộ Luật Gia Long gần 400 điều.
Điều luật 223 ghi rõ: Phàm kẻ mưu phản và đại nghịch và những kẻ cùng mưu đều lăng trì xử tử.

Điều luật 225 quy định: Những người nói hay viết xúc phạm đến vua quan và nhà nước phong kiến đều bị xử chém.
+ Quân đội được trang bị vũ khí đầy đủ.
1. Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước - chính sách ngoại giao
a. Xây dựng củng cố bộ máy nhà nước
1. Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước - chính sách ngoại giao
b. Chính sách ngoại giao
- Thần phục nhà Thanh,

- Bắt Lào và Chân Lạp thần phục.
- “Đóng cửa” với phương Tây.
Nhận xét về chính sách đối ngoại của nhà Nguyễn?
Cờ long tinh
Hiệu kỳ nhà Nguyễn từ 1802 đến 1863, và tiếp tục được dùng là quốc kỳ Việt Nam sau này khi Pháp xâm chiếm Việt Nam từ năm 1802 cho đến năm 1885
Hình một số vị vua của triều Nguyễn
Vua Hàm Nghi (1884-1885)
Vua Ðồng Khánh (1885-1889)
Hình một số vị vua của triều Nguyễn
Vua Thành Thái (1889-1907)
Hình một số vị vua của triều Nguyễn
Hoàng hậu Từ Minh - Thân mẫu vua Thành Thái
Hình một số vị vua của triều Nguyễn
Vua Duy Tân (1907 - 1916)
Bà Nguyễn Thị Định- Thứ phi của cựu hoàng Thành Thái , Mẹ vua Duy Tân
Vua Khải Ðịnh (1916-1925)
Hình một số vị vua của triều Nguyễn
Vua Bảo Đại (1926 - 1945 )
Hình một số vị vua của triều Nguyễn
Hoàng hậu Nam Phuơng - Vợ của vua Bảo Đại
2. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn
a. Nông nghiệp
- Ban hành chính sách quân điền ( ruộng đất công chỉ còn 20% )
- Khuyến khích khai hoang, cấp vốn, huy động nhân dân làm thủy lợi….
Nhận xét về nông nghiệp?
- Tuy nhiên, nông dân không có hoặc có ít ruộng, chịu bóc lột nặng nề.
2. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn
b. Thủ công nghiệp
Truyền thống
+ Nghề cũ tiếp tục phát triển
Triều phục
2. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn
b. Thủ công nghiệp
Truyền thống
+ Nghề cũ tiếp tục phát triển
+ Nghề mới: In tranh dân gian.
2. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn
c. Thương nghiệp
- Nội thương: Phát triển chậm do thuế nặng
- Ngoại thương:
+ Nhà nước nắm độc quyền buôn bán với các nước láng giềng
+ Đóng cửa với phương Tây
=> Đô thị tàn lụi dần
Phố Hiến
Nhận xét về thương nghiệp?
+ Qui mô lớn hơn, đúc tiền, vũ khí, máy móc đơn giản.
2. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn
b. Thủ công nghiệp
Truyền thống
Nhà nước
Năm 1820 sĩ quan người Mỹ, John White đã nhận xét: " Người Việt Nam quả là những người đóng tàu thành thạo. Họ hoàn thành công trình của họ với một kỹ thuật hết sức chính xác."
Nhận xét về thủ công nghiệp?
- Tôn giáo: độc tôn Nho giáo, hạn chế Thiên Chúa giáo. Tín ngưỡng dân gian tiếp tục phát triển
- Giáo dục: Chủ yếu là Nho học. Tổ chức đều đặn các kỳ thi, nhưng số người đi thi và đỗ đạt không nhiều.
3. Tình hình văn hóa – giáo dục
- Tôn giáo
- Giáo dục
- Văn học chữ Nôm: ngày càng phong phú và hoàn thiện (Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương…)
3. Tình hình văn hóa – giáo dục
3. Tình hình văn hóa – giáo dục
- Tôn giáo
- Giáo dục
- Văn học
- Sử học: Thành lập Quốc sử quán để lưu trữ và biên soạn các bộ lịch sử lớn.
3. Tình hình văn hóa – giáo dục
- Tôn giáo
- Giáo dục
- Văn học
- Sử học
- Kiến trúc: nổi bật là quần thể cung điện và lăng tẩm ở Huế.
Mộ vua Gia Long và hoàng hậu
Lăng vua Minh Mạng
Lăng vua Tự Đức
Cột cờ Hà Nội (khởi công năm 1805, hoàn thành năm 1812)
3. Tình hình văn hóa – giáo dục
- Tôn giáo
- Giáo dục
- Văn học
- Sử học
- Kiến trúc
- Nghệ thuật dân gian: vẫn tiếp tục phát triển.
Thờ cúng tổ tiên