Bài 25. Tình hình chính trị kinh tế văn hóa dưới triều Nguyễn (Nửa đầu thế kỷ XIX)

CHÀO MỪNG THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ
MÔN: LỊCH SỬ
LỚP 10
GS : Lê Thị Thu Thảo
Trường: THPT Bàu Bàng
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi: Trình bày tình hình tư tưởng, tôn giáo nước ta từ thế kỉ XVI – XVIII?
IV
3
1. XÂY DỰNG VÀ CỦNG CỐ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC – CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO
- Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi (Gia Long), lập ra nhà Nguyễn, đóng đô ở Phú Xuân (Huế).
Năm 1804, đặt tên nước là Việt Nam. - Năm 1838, vua Minh Mạng đổi tên nước thành Đại Nam.
Kinh thành Huế
5
Vua Minh Mạng (1820 -1840)
Vua Gia Long (1802 -1819)
Vua Thiệu Trị (1841 – 1847)
Vua Tự Đức (1848 – 1883)
1. XÂY DỰNG VÀ CỦNG CỐ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC – CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO
+ Chính quyền trung ương tổ chức theo mô hình nhà Lê sơ
Thời Vua Gia Long
Vua
Ngự sử đài
6 bộ
Hàn lâm viện
Lại
Bộ
Lễ
Binh
Hình
Công
Bộ máy nhà nước dưới thời này có điểm gì mới ?
=> Sự gia tăng quyền lực của Vua
1. XÂY DỰNG VÀ CỦNG CỐ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC – CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO
- Cả nước chia thành 3 vùng: Bắc thành, Gia Định thành và các Trực doanh do triều đình trực tiếp cai quản.
Thời Vua Gia Long

BẮC THÀNH

TRỰC DOANH
GIA ĐỊNH THÀNH
Đến Thời Vua Minh Mạng tổ chức chính quyền có sự thay đổi như thế ?
1. XÂY DỰNG VÀ CỦNG CỐ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC – CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO
1. XÂY DỰNG VÀ CỦNG CỐ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC – CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO
- Năm 1831 - 1832, vua Minh Mạng chia cả nước thành 30 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên. Đứng đầu tỉnh là Tổng đốc và Tuần phủ.
- Dưới tỉnh là phủ, huyện (châu), tổng, xã.
Thời Vua Minh Mạng
Lược đồ các đơn vị hành chính Việt Nam thời Minh Mạng
1. XÂY DỰNG VÀ CỦNG CỐ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC – CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO
Em hãy trình bày các cách tuyển chọn quan lại cho triều đình dưới triều Nguyễn?
1. XÂY DỰNG VÀ CỦNG CỐ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC – CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO
- Phương thức tuyển chọn quan lại: Tuyển chọn quan lại thông qua giáo dục, khoa cử.
Các tân khoa nhận áo mũ vua ban
Quan nhà Nguyễn
1. XÂY DỰNG VÀ CỦNG CỐ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC – CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO
Nhà Nguyễn ban hành bộ Hoàng Việt luật lệ hay còn gọi là Luật Gia Long với gần 400 điều, bảo vệ quyền lợi của giai cấp thống trị, các tôn ti trật tự phong kiến và các vấn đề kinh tế, xã hội, chính trị, văn hoá.
Trang bìa của Hoàng Việt luật lệ do Tổng trấn Bắc Thành Nguyễn Văn Thành chủ biên bao gồm 22 quyển và 398 điều.
Mộc bản và bản dập cuốn Hoàng Việt luật lệ
1. XÂY DỰNG VÀ CỦNG CỐ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC – CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO
- Quân đội được tổ chức chặt chẽ, khoảng 20 vạn người, được trang bị vũ khí đầy đủ.
Cấm Vệ Quân Triều Nguyễn
Binh lính người Việt thời Nguyễn
Súng thần công và
đạn hình khối tròn
chế tạo bằng đá, gang. 
22
1. XÂY DỰNG VÀ CỦNG CỐ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC – CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO
- Chính sách Ngoại giao:
+ Thuần phục nhà Thanh( Trung Quốc)
+ Bắt Lào và Campuchia thuần phục.
+ Với phương Tây đóng cửa không chấp nhận việc đặt ngoại giao của họ.
Em có nhận xét gì về chính sách ngoại giao của nhà Nguyễn ? (Tích cực và hạn chế ).
1. XÂY DỰNG VÀ CỦNG CỐ BỘ MÁY NHÀ NƯỚC – CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO
+ Tích cực: Giữ được quan hệ thân thiện với các nước láng giềng đặc biệt là Trung Quốc.
+ Hạn chế: Đóng cửa không quan hệ với các nước phương Tây, không tạo điều kiện giao lưu với các nước tiên tiến đương thời.
Vì vậy không tiếp cận được với nền công nghiệp cơ khí, dẫn đến tình trạng bị cô lập và lạc hậu.
Nhận xét:
2. TÌNH HÌNH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
CỦA NHÀ NGUYỄN
Em hãy trình bày những chính sách của nhà Nguyễn đối với nông nghiệp?
Nông nghiệp:
2. TÌNH HÌNH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
CỦA NHÀ NGUYỄN
Nông nghiệp:
- Nhà Nguyễn thực hiện chính sách quân điền, song do diện tích đất công ít( 20% tổng diện tích đất), đối tượng được hưởng nhiều vậy nên tác dụng không lớn.
- Khuyến khích khai hoang bằng nhiều hình thức, nhà nước và nhân dân cùng khai hoang.
- Nhà nước còn huy động nhân dân sửa đê điều.

Tại sao nhà Nguyễn
quan tâm đến sản xuất nông nghiệp nhưng đời sống nhân dân lại khó khăn?
2. TÌNH HÌNH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
CỦA NHÀ NGUYỄN
Nông nghiệp:
2. TÌNH HÌNH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
CỦA NHÀ NGUYỄN
+ Nhà Nguyễn đã có những biện pháp triển nông nghiệp, tuy nhiên đó chỉ là những biện pháp truyền thống, chưa có hiệu quả cao.
+ Nông nghiệp lúc bấy giờ vẫn là nông nghiệp thuần phong kiến, lạc hậu.
=> Đời sống nhân dân khó khăn.
Nhận xét:
Thủ công nghiệp
2. TÌNH HÌNH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
CỦA NHÀ NGUYỄN
Em hãy trình bày tình hình thủ công nghiệp nước ta dưới triều Nguyễn ?
Thủ công nghiệp
2. TÌNH HÌNH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
CỦA NHÀ NGUYỄN

- Thủ công nghiệp truyền thống tiếp tục phát triển, đặc biệt là các nghề gốm sứ, kéo tơ, dệt vải lụa, nấu đường, khai mỏ...
Thủ công nghiệp
2. TÌNH HÌNH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
CỦA NHÀ NGUYỄN


Thủ công nghiệp nhà nước:
+ Được tổ chức với quy mô lớn, các quan xưởng được xây dựng, sản xuất tiền, vũ khí, đóng thuyền, làm gạch ngói( nghề cũ),..
+ Thợ quan xưởng đã đóng tàu thủy được tiếp cận với kĩ thuật chạy bằng máy hơi nước.

Thủ công nghiệp
2. TÌNH HÌNH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
CỦA NHÀ NGUYỄN

Trong nhân dân: Nghề thủ công vẫn được duy trì nhưng không phát triển như trước.
Xuất hiện nghề mới: In tranh dân gian.
33
Em hãy trình bày sự phát triển thương nghiệp của nước ta dưới triều Nguyễn?
2. TÌNH HÌNH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
CỦA NHÀ NGUYỄN
Thương nghiệp:
2. TÌNH HÌNH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
CỦA NHÀ NGUYỄN
Thương nghiệp:
- Nội thương: phát triển chậm chạp mang tính địa phương do chế độ thuế khóa phức tạp của nhà nước.
Chính sách ngoại thương của nhà Nguyễn ( nhất là hạn chế ngoại thương với phương Tây) không tạo điều kiện cho sự phát triển giao lưu và mở rộng sản xuất. Không xuất phát từ nhu cầu tự cường dân tộc mà xuất phát từ mua bán của triều đình.

- Ngoại thương: Nhà nước nắm độc quyền buôn bán với các nước láng giềng: Hoa, Xiêm, Malai,... Dè dặt với phương Tây, tàu thuyền các nước phương Tây chỉ được ra vào cảng Đà Nẵng.
- Đô thị lụi tàn dần.
2. TÌNH HÌNH KINH TẾ VÀ CHÍNH SÁCH
CỦA NHÀ NGUYỄN
Thương nghiệp:
Em có nhận xét gì về chính sách ngoại thương nhà Nguyễn?
3. TÌNH HÌNH VĂN HÓA - GIÁO DỤC.
37
3. TÌNH HÌNH VĂN HÓA - GIÁO DỤC.
- Tôn giáo: độc tôn Nho giáo, hạn chế Thiên Chúa giáo. Tín ngưỡng dân gian tiếp tục phát triển
- Giáo dục: Chủ yếu là Nho học. Tổ chức đều đặn các kỳ thi, nhưng số người đi thi và đỗ đạt không nhiều.
- Văn học chữ Nôm: ngày càng phong phú và hoàn thiện (Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương…)
* Ngũ Kinh:
Kinh Thi, Kinh Thư, Kinh Lễ, Kinh Dịch, Kinh Xuân Thu
* Tứ Thư:
Đại Học, Trung Dung,
Luận Ngữ, Mạnh Tử
Nguyễn Du 
(1766–1820)
39
Bia tưởng niệm
Hồ Xuân Hương ở làng Quỳnh
(Quỳnh Lưu, Nghệ An)
40
41
- Sử học: Thành lập Quốc sử quán để lưu trữ và biên soạn các bộ lịch sử lớn.
3. TÌNH HÌNH VĂN HÓA - GIÁO DỤC.
43
- Sử học: Thành lập Quốc sử quán để lưu trữ và biên soạn các bộ lịch sử lớn.
3. TÌNH HÌNH VĂN HÓA - GIÁO DỤC.
- Kiến trúc: nổi bật là quần thể cung điện và lăng tẩm ở Huế.
Lăng vua Gia Long
44
Mộ vua Gia Long và hoàng hậu
45
Lăng vua Minh Mạng
46
Lăng vua Thiệu Trị
47
Lăng vua Tự Đức
48
Cột cờ Hà Nội (khởi công năm 1805, hoàn thành năm 1812)
50
- Sử học: Thành lập Quốc sử quán để lưu trữ và biên soạn các bộ lịch sử lớn.
3. TÌNH HÌNH VĂN HÓA - GIÁO DỤC.
- Kiến trúc: nổi bật là quần thể cung điện và lăng tẩm ở Huế.
- Nghệ thuật dân gian: vẫn tiếp tục phát triển.
CỦNG CỐ BÀI:
Câu 1. Quốc hiệu đầu tiên của nước ta dưới thời Nguyễn là ?
A. Việt Nam.
B. Đại Nam.
C. Nam Việt.
D. An Nam.
Câu 2. Thay đổi lớn nhất trong cải cách hành chính dưới thời Minh Mạng là:
A. Chia cả nước thành 3 vùng: Bắc thành, Gia Định thành và Trực doanh.
B. Chia cả nước thành 31 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên.
C. Chia cả nước thành 30 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên.
D. Chia cả nước thành 3 vùng: Bắc thành, Gia Định thành và phủ Thừa Thiên.
Câu 3: Vì sao chính sách Quân điền thời Nguyễn không đạt hiệu quả?
A. Nông nghiệp quá lạc hậu.
B. Người nông dân không quan tâm đến ruộng đất.
C. Tình trạng chấp chiếm ruộng đất của giai cấp thống trị.
D. Diện tích ruộng đất công ở làng xã quá nhiều.
Câu 4. Khi lên ngôi Hoàng đế, công việc đầu tiên mà Nguyễn Ánh tập trung giải quyết là gì?
A. Trả thù nhà Tây Sơn
B. Xây dựng cung điện.
C. Thiết lập bộ máy cai trị từ trung ương đến địa phương.
D. Xây dựng quân đội hùng mạnh.
Câu 5. Tác gia nào dưới thời Nguyễn được vinh danh là danh nhân văn hóa của thế giới ?
A. Nguyễn Trãi.
B. Nguyễn Du.
C. Nguyễn Khuyến.
D. Nguyễn Đình Chiểu.