Bài 25. Phong trào Tây Sơn

Bảng tóm tắt các cuộc khởi nghĩa nông dân điển hình thế kỉ XVIII
Thế kỉ thứ XVIII
Tên cuộc khởi nghĩa
Tầng lớp lãnh đạo
Phạm vi hoạt động
Nguyễn Dương Hưng (1737)
Lê Duy Mật
(1737- 1770)
Nông dân
Sơn Tây
Dòng dõi nhà Lê.
Thanh Hóa – Hưng Hóa – Sơn Tây – Ninh Bình – Thái Nguyên – Nghệ An – Trấn Ninh (Lào).
Tây Sơn
(Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ)
Nông dân
Sơn Nam – Hưng Hóa – Thanh Hóa.
Nguyễn Danh Phương
(1740 -1751)
Trí thức,nho sĩ
Sơn Tây – Thái Nguyên – Tuyên Quang – Vĩnh Phúc – Bắc Giang.
Nguyễn Hữu Cầu
(1741 -1751)
Nông dân
Kiến An - Hải Phòng – Quảng Yên -
Sơn Nam – Nghệ An.
Hoàng Công Chất (1739 – 1769)
BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN

MỤC TIÊU BÀI HỌC:

1. Nắm được tình hình Chính trị - Xã hội của Đàng Trong giai đoạn nửa sau thế kỉ XVIII.

2. Học sinh hiểu được những nguyên nhân dẫn tới các cuộc khởi nghĩa của nông dân bùng nổ ở Đàng Trong giai đoạn nửa sau thế kỉ XVIII – Đầu thế kỉ XIX.

3. Học sinh nắm được những nội dung cơ bản của cuộc khởi nghĩa Tây Sơn ( Thành phần lãnh đạo; Căn cứ; Lực lượng tham gia; Khẩu hiệu…)
I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN

Xã hội Đàng Trong nửa sau
Thế kỉ XVIII.
Tình hình xã hội:

Chính quyền phong kiến Đàng
Trong suy yếu, mục nát.

Đời sống người dân ngày càng
cơ cực, đói khổ…

Mâu thuẫn giai cấp trong xã hội
Đàng Trong ngày càng gay gắt
điều này đã dẫn đến hàng loạt các cuộc Khởi nghĩa đã nổ ra.
 Để nắm được tình hình Đàng Trong ở nửa sau thế kỉ XVIII, một em hãy đọc SGK mục 1 (Trang 119 – 120).
I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
1.Xã hội Đàng Trong nửa sau Thế kỉ XVIII.
Tình hình xã hội:
Khởi nghĩa của chàng Lía:
Xuất thân trong một gia đình nghèo khó.
Bất bình trước cảnh quan lại hà hiếp, bóc lột nhân dân.
Căn cứ tại Truông Mây (Bình Định).
Chủ trương:”Lấy của nhà giàu chia cho dân nghèo”, được nhân dân hết lòng ủng hộ.
 Một em hãy đọc SGK mục 1 (Trang 119-120) đoạn trích nói về cuộc khởi nghĩa của Chàng Lía và Trả lời câu hỏi: Xuất thân của người lãnh đạo, Nguyên nhân của cuộc khởi nghĩa, Căn cứ, Chủ trương của cuộc khởi nghĩa, Kết quả?
- Nhà Nguyễn đã huy động một lực lượng lớn đàn áp cuộc khởi nghĩa làm cho cuộc khởi nghĩa thất bại.
I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN

1. Xã hội Đàng Trong nửa sau
Thế kỉ XVIII.
2. Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ.
* Lãnh đạo: Năm 1771,Ba anh em họ Nguyễn ở Tây Sơn (Bình Định) lãnh đạo nhân dân dựng cờ khởi nghĩa.
* Căn cứ: Giai đoạn đầu lấy Tây Sơn thượng đạo(Vùng đồi núi An Khê – Gia Lai) làm căn cứ chính. Sau đó khi lực lượng lớn mạnh mở rộng xuống Tây Sơn hạ đạo (đồng bằng).
* Lực lượng: Nông dân, người nghèo và đồng bào các dân tộc thiểu số.
Một em hãy đọc SGK mục 2 (Trang 121-122) Trả lời câu hỏi: Những người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa, Nguyên nhân bùng nổ, Căn cứ khởi nghĩa, Khẩu hiệu, Lực lượng tham gia cuộc khởi nghĩa nông dân Tây Sơn?
* Khẩu hiệu: “Đánh đổ quyền thần Trương Phúc Loan, ủng hộ Hoàng tôn Phúc Dương” và “Lấy của nhà giàu chia cho dân nghèo”…do đó lấy được lòng dân chúng tin theo.
I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
1. Xã hội Đàng Trong nửa sau
Thế kỉ XVIII.
A. Tình hình xã hội:
- Chính quyền phong kiến Đàng
Trong suy yếu, mục nát.
+ Việc mua bán chức tước phổ biến.
+ Quan lại, hào cường kết thành bè cánh, đàn áp, bóc lột nhân dân thậm tệ và đua nhau ăn chơi xa đọa.
+ Ở triều đình, Trương Phúc Loan nắm hết quyền hành, tự xưng “quốc phó”, khét tiếng tham nhũng.
 Từ giữa thế kỷ XVIII các Chúa Nguyễn ở Đàng Trong ăn chơi xa hoa, trụy lạc. Theo Phủ biên tạp lục của Lê Quí Đôn thì: ở Phú Xuân( Huế) “cung điện cao nguy nga rực rỡ”. Dinh thự quý tộc “ la liệt hai bên bờ thượng lưu sông Phú Xuân và con sông nhỏ ở Phủ Cam”. Trong những lâu đài dinh thự cực kỳ tráng lệ đó, tầng lớp thống trị đua nhau ăn chơi trụy lạc, yến tiệc, ca hát liên miên.
Một góc kinh thành Phú Xuân
Cảnh Yến Tiệc trên sông Hương
Ảnh minh họa Trương Phúc Loan
 Tiêu biểu cho cuộc sống xa hoa, vô độ của quý tộc Đàng Trong là Trương Phúc Loan. Thời chúa Nguyễn Phúc Thuần, Trương Phúc Loan nắm hết quyền hành tự xưng là " Quốc phó" xây dựng vây cánh và ám hại những người chống đối. Một mình Trương Phúc Loan hàng năm thu lợi bốn, năm vạn quan tiền. Trong nhà Trương Phúc Loan " vàng bạc, châu báu, gấm vóc chứa đầy, nô bộc, trâu ngựa không biết bao nhiêu mà kể. Mỗi lần bị nước lụt, Loan đem vàng bạc bày lên chiếu mây để phơi nắng" Sáng chói cả một góc sân". Hàng ngày Loan cho người ra chợ mua thực phẩm, vừa mua, vừa cướp " làm huyên náo cả chợ".
 Mặc dù thông tin cụ thể chưa xác định được, song có giả thiết cho rằng chàng Lía vốn tên thật là Võ Văn Doan. Căn cứ khởi nghĩa của chàng Lía là Truông Mây, ngày nay thuộc địa phận xóm Ba, thôn Phú Thuận, xã Ân Đức, huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định, cách huyện lỵ khoảng 3km. Lía xuất thân từ một gia đình nghèo khổ. Vì bất bình cảnh quan lại hà hiếp và bóc lột người dân, Lía đã phất cờ khởi nghĩa và nhận được sự giúp đỡ ủng hộ nhiệt tình của nhiều nông dân nghèo.
I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
Khái quát tiểu sử của ba anh em họ Nguyễn – Tây Sơn:
I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN

Tranh minh họa ba anh em họ Nguyễn - Tây Sơn
Giữa TK XVII, Ông tổ 4 đời của 3 anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ, Nguyễn Huệ vốn người họ Hồ ở làng Thái Lão – Hưng Nguyên – Nghệ An. Bị quân Nguyễn bắt vào Đàng Trong khai hoang và lập ra ấp Tây Sơn. Vì thế 3 anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ, Nguyễn Huệ còn được gọi là Tây Sơn Tam Kiệt.
 Nguyễn Nhạc còn được gọi là Ông Biện Nhạc hoặc Ông Ba Trầu; Nguyễn Huệ còn gọi là chú Ba Thơm hay chú Bình, Nguyễn Lữ gọi là Thầy Tư Lữ;. Cả 3 anh em thuở nhỏ theo học ông giáo Hiến (Một nho sĩ bất mãn với chế độ thối nát đương thời). Do đó Ba ông đã nảy sinh thái độ căm phẫn chính quyền nhà Nguyễn từ rất sớm.
 Lớn lên gặp lúc Quốc Phó Trương Phúc Loan chuyên quyền, nhân dân lầm than cực khổ. Do cùng là nạn nhân của chế độ thống trị hà khắc, ba anh em nhà Tây Sơn căm thù sâu sắc chính quyền họ Nguyễn và đồng thời các ông cũng nắm một chức quan nhỏ trong việc thu thuế do đó các ông hiểu rõ đời sống cơ cực, điêu đứng của người dân,và cũng hiểu rõ nguyện vọng của họ nhất là nông dân cùng với các tầng lớp khác trong xã hội là muốn lật đổ chính quyền họ Nguyễn, thống nhất hai Đàng, ổn định đời sống. Nên ba ông đã quyết định dựng cờ khởi nghĩa (năm 1771) tại đất Tây Sơn – Bình Định.
T?NH GIA LAI
Tây Sơn thượng đạo
Đèo An Khê
Tây Sơn hạ đạo
T?NH BÌNH D?NH
S. Cơn
S. Côn
Lược đồ: Căn cứ địa của nghĩa quân Tây Sơn
I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN


I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN

Phục dựng hình ảnh Lực lượng nghĩa binh Tây Sơn
I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN

 Trong giai đoạn đầu nghĩa quân của cuộc khởi nghĩa Tây Sơn chọn vùng đồi núi Tây Sơn thượng đạo làm căn cứ chính là do lúc này lực lượng của cuộc khởi nghĩa còn nhỏ bé chưa đủ sức đối đầu trực diện với triều đình phong kiến nhà Nguyễn, cùng với đó việc xây dựng căn cứ tại đây có điều kiện phóng ngự tốt, kiên cố, thêm vào đó là sự giúp đỡ của đồng bào các dân tộc thiểu số do Nguyễn Nhạc lấy con gái của một tù trưởng người BaNa và những người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa có quan hệ tốt với người Chăm. Sau này khi lực lượng lớn mạnh đủ sức đối đầu trực diện với nhà Nguyễn nghĩa quân đã chuyển xuống vùng Đồng bằng Tây Sơn hạ đạo.
Bảng tóm tắt các cuộc khởi nghĩa Nông Dân điển hình thế kỉ XVIII
Thế kỉ thứ XVIII
Tên cuộc khởi nghĩa
Tầng lớp lãnh đạo
Phạm vi hoạt động
Nguyễn Dương Hưng (1737)
Lê Duy Mật
(1737- 1770)
Nông dân
Sơn Tây
Dòng dõi nhà Lê.
Thanh Hóa – Hưng Hóa – Sơn Tây – Ninh Bình – Thái Nguyên – Nghệ An – Trấn Ninh (Lào).
Tây Sơn (Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ)
(1771 – 1802)
Nông dân
Sơn Nam – Hưng Hóa – Thanh Hóa.
Nguyễn Danh Phương
(1740 -1751)
Trí thức,nho sĩ
Sơn Tây – Thái Nguyên – Tuyên Quang – Vĩnh Phúc – Bắc Giang.
Nguyễn Hữu Cầu
(1741 -1751)
Nông dân
Kiến An - Hải Phòng – Quảng Yên -
Sơn Nam – Nghệ An.
Hoàng Công Chất (1739 – 1769)
Nông dân – Quan nhỏ
Từ Quy Nhơn (Bình Định) phát triển rộng ra Nam Hà và Bắc Hà, tới Thăng Long, Hà Tiên.
Dặn dò
Học thuộc bài cũ.
Đọc và tìm hiểu phần II: “Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Nguyễn và đánh tan quân xâm lược Xiêm”.
Sưu tầm các tư liệu ca dao, thơ, truyện nói về cuộc khởi nghĩa của nông dân Tây Sơn.
TIẾT HỌC KẾT THÚC
XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH