Bài 25. Phong trào Tây Sơn

KÍNH CHÀO CÁC THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚP 7/7
MÔN LỊCH SỬ 7
TIẾT 52 - BÀI 25
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẬN SƠN TRÀ
TRƯỜNG THCS PHẠM NGỌC THẠCH
1.Nguyên nhân thắng lợi
Trong
KIỂM TRA BÀI CŨ
Trình bày nguyên nhân dẫn đến các cuộc khởi nghĩa của nông dân Đàng ngoài thế kỉ XVIII
Trình bày diễn biến, kết quả của cuộc khởi nghĩa của nông dân Đàng ngoài thế kỉ XVIII
BÀI 25
PHONG TRÀO TÂY SƠN
TIẾT 52
I- KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN
TÂY SƠN
BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
TIẾT 52: I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
Xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII
a. Tình hình xã hội
- Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong suy yếu dần.
 Để nắm được tình hình Đàng Trong ở nửa sau thế kỉ XVIII, một em hãy đọc từ: “Từ giữa thế kỉ XVIII… đến khét tiếng tham nhũng”
+ Ở địa phương: quan lại, hào cường kết thành bè cánh, đàn áp, bóc lột nhân dân thậm tệ và đua nhau ăn chơi xa đọa.
+ Ở triều đình, Trương Phúc Loan nắm hết quyền hành, tự xưng “quốc phó”, khét tiếng tham nhũng.
Cảnh xã hội Đàng Trong
BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
TIẾT 52: I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
TIẾT 52: I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
 Từ giữa thế kỷ XVIII các Chúa Nguyễn ở Đàng Trong ăn chơi xa hoa, trụy lạc. Theo Phủ biên tạp lục của Lê Quí Đôn thì: ở Phú Xuân( Huế) “cung điện cao nguy nga rực rỡ”. Dinh thự quý tộc “ la liệt hai bên bờ thượng lưu sông Phú Xuân và con sông nhỏ ở Phủ Cam”. Trong những lâu đài dinh thự cực kỳ tráng lệ đó, tầng lớp thống trị đua nhau ăn chơi trụy lạc, yến tiệc, ca hát liên miên.
 Chúa Nguyễn Phúc Chu ( 1691 - 1725) tự cho mình là người sùng đạo Phật, sai làm rất nhiều chùa chiền tốn biết bao sức người, sức của của nhân dân. Riêng việc trùng tu chùa Thiên Mụ (1714), nhân dân phải phục dịch suốt hơn một năm mới xong. Phúc Chu còn cho người sang tận Chiết Giang (Trung Quốc) mua hơn 1000 bộ kinh phật đặt trong chùa.
 Đến đời Chúa Nguyễn Phúc Khoát (1738- 1765) thì trụy lạc của các chúa đã lên tới cực độ. Riêng ở Phú Xuân, Phúc Khoát cho xây dựng rất nhiều lâu đài, cung điện theo quy mô như một đế đô.
 Nhà bác học Lê Quí Đôn nhận xét: “Từ quan to đến quan nhỏ, nhà cửa trạm trổ,… lấy sự phú quí, phong lưu để khoe khoang lẫn nhau… Họ coi vàng bạc như cát, lúa gạo như bùn, hoang phí vô cùng”.
 Tiêu biểu cho cuộc sống xa hoa, vô độ của quý tộc Đàng Trong là Trương Phúc Loan. Thời chúa Nguyễn Phúc Thuần, Trương phúc Loan nắm hết quyền hành tự xưng là " Quốc phó" xây dựng vây cánh và ám hại những người chống đối. Một mình Trương Phúc Loan hàng năm thu lợi bốn, năm vạn quan tiền. Trong nhà Trương Phúc Loan " vàng bạc, châu báu, gấm vóc chứa đầy, nô bộc, trâu ngựa không biết bao nhiêu mà kể. Mỗi lần bị nước lụt, Loan đem vàng bạc bày lên chiếu mây để phơi nắng" Sáng chói cả một góc sân". Hàng ngày Loan cho người ra chợ mua thực phẩm, vừa mua, vừa cướp " làm huyên náo cả chợ".
Ảnh minh họa Trương Phúc Loan
BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
TIẾT 52: I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
Xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII
a. Tình hình xã hội
- Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong suy yếu dần.
+ Ở địa phương: quan lại, hào cường kết thành bè cánh, đàn áp, bóc lột nhân dân thậm tệ và đua nhau ăn chơi xa đọa.
+ Ở triều đình, Trương Phúc Loan nắm hết quyền hành, tự xưng “quốc phó”, khét tiếng tham nhũng.
- Nông dân bị lấn chiếm ruộng đất và phải chịu nhiều thứ thuế.
 Quan lại địa chủ đua nhau tranh đoạt thành quả khẩn hoang của nông dân hoặc dùng uy thế để chiếm ruộng tư của họ và lấn chiếm ruộng đất công làng xã. Bọn cường hào thường lấy cớ dân làng xã phải bù tô thuế cho nhà nước, rồi đem ruộng công làng xã bán cho nhau, nhân đó chiếm làm ruộng tư.
 Ở Đàng Trong bấy giờ " Hàng năm có trăm thứ thuế mà trưng thu thì phiền phức gian lận ", nhân viên trưng thu thuế mặc sức hà hiếp người dân =>"Dân nghèo khốn khổ vì phải đóng góp gấp bội".
 Những người dân có chút ít ruộng đất tư thì ngoài tô thuế nặng nề họ còn phải đóng góp rất nhiều khoản tiền khác: ( Tiền cung đốn, tiền nộp thóc vào kho, tiền phên tre, đèn dầu ...). Thuế thổ sản thì có đến hàng trăm ngàn thứ... lấy thuế cả sản vật vụn vặt. Thuế khóa phức tạp nên họ Nguyễn phải đặt ra một hệ thống quan thu thuế rất cồng kềnh. Tuần phủ Quảng Ngãi bấy giờ là Nguyễn Cư Trinh có nhận xét: " Mười con dê mà đến chín kẻ chăn".
 Người dân miền núi thì phải lên rừng tìm những sản vật quí hiếm như ngà voi, sừng tê giác, mật ong để cống nạp cho bọn quan lại.
BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
TIẾT 52: I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
Xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII
a. Tình hình xã hội
- Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong suy yếu dần.
+ Ở địa phương: quan lại, hào cường kết thành bè cánh, đàn áp, bóc lột nhân dân thậm tệ và đua nhau ăn chơi xa đọa.
+ Ở triều đình, Trương Phúc Loan nắm hết quyền hành, tự xưng “quốc phó”, khét tiếng tham nhũng.
- Nông dân bị lấn chiếm ruộng đất và phải chịu nhiều thứ thuế.
 Nhân dân Đàng trong vùng lên khởi nghĩa.
- Nỗi bất bình và oán giận của các tầng lớp nhân dân đặc biệt là nông dân ngày càng dâng cao
 Không vì nhân dân 2 Đàng đều bị giai cấp phong kiến bóc lột rất thậm tệ.
Lý Văn Quang
1747
Lành
1659
Lía
Lược đồ minh họa các cuộc khởi nghĩa ở Đàng Trong thế kỉ XVIII
Lía
BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
TIẾT 52: I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
Xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII
a. Tình hình xã hội
- Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong suy yếu dần.
+ Ở địa phương: quan lại, hào cường kết thành bè cánh, đàn áp, bóc lột nhân dân thậm tệ và đua nhau ăn chơi xa đọa.
+ Ở triều đình, Trương Phúc Loan nắm hết quyền hành, tự xưng “quốc phó”, khét tiếng tham nhũng.
- Nông dân bị lấn chiếm ruộng đất và phải chịu nhiều thứ thuế.
- Nỗi bất bình và oán giận của các tầng lớp nhân dân đặc biệt là nông dân ngày càng dâng cao
b. Khởi nghĩa chàng Lía
 Mặc dù thông tin cụ thể chưa xác định được, song có giả thiết cho rằng chàng Lía vốn tên thật là Võ Văn Doan. Căn cứ khởi nghĩa của chàng Lía là Truông Mây, ngày nay thuộc địa phận xóm Ba, thôn Phú Thuận, xã Ân Đức, huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định, cách huyện lỵ khoảng 3km. Lía xuất thân từ một gia đình nghèo khổ. Vì bất bình cảnh quan lại hà hiếp và bóc lột người dân, Lía đã phất cờ khởi nghĩa và nhận được sự giúp đỡ ủng hộ nhiệt tình của nhiều nông dân nghèo.
 Giống khẩu hiệu cuộc khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu.
BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
TIẾT 52: I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
1. Xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII
2. Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ
a.Lãnh đạo:
Mùa xuân 1771, ba anh em Tây sơn là Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa.
 Giữa TK XVII, tổ 4 đời của 3 anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ, Nguyễn Huệ vốn người họ Hồ ở làng Thái Lão- Hưng Nguyên- Nghệ An. Bị quân Nguyễn bắt vào Đàng Trong khai hoang và lập ra ấp Tây Sơn. Vì thế 3 anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ, Nguyễn Huệ còn được gọi là 3 anh em Tây Sơn.
 Nguyễn Nhạc còn được gọi là Ông Biện Nhạc hoặc Ông Ba Trầu; Nguyễn Lữ gọi là Thầy Tư Lữ; Nguyễn Huệ thì gọi là chú Ba Thơm hay chú Bình. Cả 3 anh em thuở nhỏ theo học ông giáo Hiến ( một nho sĩ bất mãn với chế độ thối nát đương thời).
Tranh minh họa ba anh em Tây Sơn
 Cùng là nạn nhân của chế độ thống trị hà khắc, ba anh em nhà Tây Sơn căm thù sâu sắc chính quyền họ Nguyễn và cũng hiểu rõ nguyện vọng của đông đảo nông dân cùng với các tầng lớp khác muốn là muốn lật đổ chính quyền họ Nguyễn. Nên đã nổi dậy khởi nghĩa.
Tranh minh họa ba anh em Tây Sơn
BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
TIẾT 52: I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
1. Xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII
2. Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ
Lãnh đạo: Mùa xuân 1771, ba anh em Tây sơn là Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa.
b.Căn cứ:
- Tây Sơn thượng đạo (An Khê – Gia Lai)
TỈNH GIA LAI
Tây Sơn thượng đạo
Đèo An Khê
Tỉnh Bình Định
S. Côn
S. Côn
Lược đồ căn cứ địa của nghĩa quân Tây Sơn
BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
TIẾT 52: I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
1. Xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII
2. Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ
 Nguyễn Nhạc xây thành lũy, lập kho tàng, huấn luyện nghĩa quân.
 Nghĩa quân được đồng bào thiểu số ủng hộ lương thực, voi ngựa.
Lãnh đạo: Mùa xuân 1771, ba anh em Tây sơn là Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa.
b.Căn cứ:
- Tây Sơn thượng đạo (An Khê – Gia Lai)
 Đánh xuống Tây Sơn hạ đạo. Lập căn cứ ở Kiên Mĩ (Tây Sơn – Bình Định), rồi mở rộng địa bàn hoạt động xuống đồng bằng.
- Tây Sơn hạ đạo Kiên Mĩ (Tây Sơn – Bình Định)
T?NH GIA LAI
Tây Sơn thượng đạo
Đèo An Khê
Tây Sơn hạ đạo
T?nh Bình D?nh
S. Cơn
S. Cơn
Lược đồ căn cứ địa của nghĩa quân Tây Sơn
BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
TIẾT 52: I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
1. Xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII
2. Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ
Lãnh đạo: Mùa xuân 1771, ba anh em Tây sơn là Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa.
b.Căn cứ:
- Tây Sơn thượng đạo (An Khê – Gia Lai)
- Tây Sơn hạ đạo Kiên Mĩ (Tây Sơn – Bình Định)
c.Khẩu hiệu:
“Lấy của người giàu chia cho người nghèo”
 Lấy của người giầu chia cho người nghèo, xóa nợ cho nông dân, bãi bỏ nhiều thứ thuế…
Tranh và ảnh minh họa nghĩa quân Tây Sơn
 Khi mở rộng xuống vùng đồng bằng các đạo nghĩa quân đã trải về giải phóng các làng xã, trừng trị bọn xã trưởng, quan thu thuế, tịch thu các giấy tờ sổ sách đem đốt hết. Tuyên bố bãi bỏ các thứ thuế. Nghĩa quân tấn công các đồn bốt giải phóng tù nhân. Nguyễn Nhạc khôn khéo nêu khẩu hiệu “ Đánh đổ quyền thần Trương Phúc Loan ủng hộ Hoàng tôn Nguyễn Phúc Dương” để lôi kéo đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia nghĩa quân. Đặc biệt, nghĩa quân đã “lấy của người giầu chia cho người nghèo”.
BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
TIẾT 52: I – KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN TÂY SƠN
1. Xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII
2. Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ
Lãnh đạo: Mùa xuân 1771, ba anh em Tây sơn là Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa.
b. Căn cứ:
- Tây Sơn thượng đạo (An Khê – Gia Lai)
- Tây Sơn hạ đạo Kiên Mĩ (Tây Sơn – Bình Định)
c. Khẩu hiệu:
“Lấy của người giàu chia cho người nghèo”
 - Có trang bị nhiều vũ khí.
 - Bênh vực quyền lợi cho dân nghèo.
 - Muốn giải phóng người dân khỏi ách chuyên chế của vua quan.
d. Lực lượng:
Đồng bào dân tộc thiểu số,nông dân nghèo, thợ thủ công, thương nhân và hào mục các địa phương
Tây Sơn có được sự ủng hộ rất lớn của dân chúng, không chỉ những người nông dân nghèo mà cả một số sắc dân thiểu số và lực lượng người Hoa như hai đạo quân của Lý Tài, Tập Đình. Lực lượng Tây Sơn không những đánh đâu thắng đó mà còn nổi tiếng vì bình đẳng, bình quyền, không tham ô của dân và lấy của người giàu chia cho người nghèo. Điều đó được các giáo sĩ Tây Ban Nha, điển hình là Diego de Jumilla ghi lại, sách Les Espagnols dans l’Empire d’Annam trích dẫn như sau:
"Ban ngày họ xuống các chợ, kẻ đeo gươm, người mang cung tên, có ngưòi mang súng. Họ không hề làm thiệt hại đến người và của. Trái lại họ tỏ ra muốn bình đẳng giữa mọi người Đàng Trong; họ vào nhà giàu, nếu đem nộp họ ít nhiều thì họ không gây tổn hại, nhưng nếu chống cự lại thì họ cướp lấy những của quý đem chia cho người nghèo; họ chỉ giữ gạo và lương thực cho họ mà thôi... Người ta gọi họ là bọn cướp đạo đức và nhân từ đối với quần chúng nghèo khổ..."[11
Một nhóm người Đàng Trong tại Tourane tức Đà Nẵng thời Tây Sơn-Tranh của họa sĩ người Anh William Alexander
1
2
3
4
CỦNG CỐ
5
6
Câu 1: Tình hình xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII có đặc điểm gì ?
a
b
c
d
Chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong đang suy yếu, mục nát
Chúa Trịnh lao vào ăn chơi xa đọa
Nhân dân được xa thuế 3 năm liền
Cả ba câu trên đều đúng
Câu 2: trong triều đình Phú Xuân, ai tự xưng là “quốc phó”?
a
b
c
d
Đào Duy Từ
Nguyễn Hữu Cảnh
Trương Phúc Loan
Trương Phúc Khoát
Câu 3: Cuộc khởi nghĩa của chàng Lía nổ ra ở đâu?
a
b
c
d
Tây Sơn thượng đạo
Tây Sơn hạ đạo
Quảng Ngãi
Truông Mây
Câu 5: Căn cứ đầu tiên của nghĩa quân tây Sơn là ở vùng nào ?
a
b
c
d
Tây Sơn thượng đạo
Tây Sơn hạ đạo
Quảng Ngãi
Truông Mây
Tượng Tây Sơn Tam Kiệt ở Bảo tàng Quang Trung, Quy Nhơn, Bình Định
Câu 5: Theo em, bức tượng này là những ai ?
Di tích lịch sử - văn hóa Tây Sơn Thượng đạo thuộc vùng rừng núi An Khê,
thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai.
Câu 6: Theo em, hình ảnh thuộc tỉnh nào của nước ta ?
BÌNH ĐỊNH
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ !
CHÚC QUÝ THẦY CÔ SỨC KHỎE
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học bài nắm chắc sự mục nát của chính quyền phong kiến họ Nguyễn Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII, từ đó dẫn đến phong trào nông dân Đàng Trong mà đỉnh cao là khởi nghĩa Tây Sơn
- Chuẩn bị phần II: Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Nguyễn

Bắc Giang
Tượng đài vua Quang Trung (Nguyễn Huệ)