Bài 25. Cô Tô

Cô Tô
Tiết 105,106 :
Nguyễn Tuân
TÌM HIỂU CHUNG :
1. Chú thích: a/ Tác giả :
* Một số nhận định về nhà văn Nguyễn Tuân :
“Một nhà văn đứng hẳn ra một phái riêng, cả về lối văn lẫn về tư tưởng” (Vũ Ngọc Phan).
Nguyễn Đình Thi cho rằng: “Nguyễn Tuân là một trong những nhà văn lớn mở đường và đắp nền cho văn xuôi Việt Nam thế kỷ XX.”
b. Tác phẩm :
2. Đọc :
* Thể loại:
* Thể loại ký :
Ký là một loại hình văn học trung gian giữa báo chí và văn học, thuộc loại văn xuôi tự sự.
Chân thực khách quan, tôn trọng sự thật, không hư cấu tưởng tượng.
Mang đậm dấu ấn cảm xúc của tác giả.
Gồm: bút ký, hồi ký, phóng sự, ký sự, nhật ký, tùy bút, …
*. Bố cục :
3 phần
* Phương thức biểu đạt:
Miêu tả + tự sự + biểu cảm
II. PHÂN TÍCH
1. Vẻ đẹp của Cô Tô sau cơn bão :
* Tác giả đã sử dụng các tính từ gợi tả màu sắc và ánh sáng vừa tinh tế, vừa gợi cảm:
- Xanh mượt của cây:
=> Là màu xanh tốt tươi, xanh mượt mà, mỡ màng, như vừa được gột rửa sau cơn mưa.
- Lam biếc của biển:
+ Lam: Xanh đậm hơn da trời.
+ Biếc: Màu xanh pha màu lục.
--> Hai màu này phối kết hợp với nhau tạo nên một màu xanh đậm đặc mà lại sáng nhờ có ánh nắng chiếu vào. Đây là màu biển sau cơn bão.
“…Biển xanh như gì nhỉ ? Xanh như lá chuối non, xanh như lá chuối già, xanh như mùa thu ngả cốm làng Vòng. Nước biển đang đổi từ màu xanh này sang vẻ xanh khác. Nước xanh như cái vạt áo Kim Trọng trong tiết thanh minh ?... Thế thì nước biển xanh như vạt áo nước mắt của ông Tư Mã nghe đàn tì bà trên sông Giang Châu thì có đúng không ? Chưa được ư ? Hay là nói thế này, nước biển chiều nay như một trang sử của loài người… mà nhìn cho kĩ mà xem, nước biển đang xanh cái xanh xăng dầu của những người thiếu quê hương…”
Đoạn văn miêu tả màu nước biển của Cô Tô:
- Vàng giòn của cát:
-> là màu vàng khô, sáng, một sắc vàng ấm nóng và khỏe khoắn
 Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Từ thị giác chuyển sang vị giác
Tác giả Nguyễn Tuân viết : “Trèo lên nóc đồn nhìn ra bao la Thái Bình Dương…mà càng thấy yeu mến hòn đảo như bất cứ người dân chài nào đã từng đẻ ra và lớn lên theo mùa sóng ở đây.”
Em có cảm nhận gì về tình cảm của tác giả dành cho Cô Tô qua câu văn trên ?
2. Cảnh mặt trời mọc trên biển đảo Cô Tô
Nhà văn Nguyễn Tuân đã từng viết trong tập Ký Nguyễn Tuân: “Từ hòa bình tới giờ, mình vẫn chỉ là một anh thấy vầng thái dương mọc trên chân trời đất liền...đã thức dậy từ lúc gà gáy canh tư trên bờ cát bể. Mất công rình nửa tiếng mà vẫn cứ nhỡ... có khối anh nhỡ mặt trời mọc hằng nửa tháng liền.”
Sau khi đọc đoạn văn trên, em hãy cho biết, tại sao tác giả phải cố “rình” để thấy cảnh mặt trời lên?
“...Mặt trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết.Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn.”
 + Hình ảnh mặt trời "nhú lên" rồi lên cho kỳ hết...cho người đọc cảm nhận được bước đi chầm chậm của thời gian trong sự nín thở hồi hộp của tác giả...

+ Tính từ “ tròn trĩnh”, “phúc hậu” được danh từ hoá làm chủ ngữ đầu câu nhấn mạnh được dáng vẻ, thần thái của mặt trời.
+ Đặc biệt: bằng phép so sánh, t/g đã kéo hai sự vật: một là kỳ vĩ to lớn và một là gần gũi thân thiết ( mặt trời - lòng đỏ quả trứng...) xích lại gần nhau.
“...Quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển hửng hồng.”
=> Cac tính từ liên tiếp đặt cạnh nhau: tả màu sắc, hình dáng và trạng thái mặt trời làm cho hình ảnh mặt trời nổi bật trên “mâm bạc”màu ngọc trai. Tạo tương phản màu sắc mạnh mẽ.
“...Y như một mâm lễ phẩm tiến ra từ trong bình minh để mừng cho sự trường thọ của tất cả những người chài lưới trên muôn thuở biển Đông .”
 Hình ảnh so sánh mang vẻ đẹp trang trọng, uy nghi lộng lẫy.Vẻ đẹp của mặt trời lên trên biển Cô Tô là quà tặng vô giá của thiên nhiên cho con người lao động suốt đời gắn bó với biển cả.
“...Vài chiếc nhạn mùa thu chao đi chao lại trên mâm bể sáng dần lên cái chất bạc nén. Một con hải âu bay ngang, là là nhịp cánh...”
 Nét chấm phá cuối cùng đã hoàn tất bức tranh làm cho bức tranh sống động đầy chất thơ
3. Cảnh sinh hoạt và lao động của con người trên đảo
“…Cái giếng nước ngọt ở ria một hòn đảo giữa bể, cái sinh hoạt của nó vui như một cái bến và đậm đà mát nhẹ hơn mọi cái chợ trong đất liền.”
=> Biện pháp nghệ thuật so sánh cho thấy: Cái giếng nước ngọt là linh hồn của đảo. Thứ quý giá nhất của người dân biển đảo. Nó là nơi gặp gỡ và là nơi diễn ra mọi sinh hoạt của người dân trên đảo. Đó là vẻ đẹp độc đáo mà chỉ riêng nơi đây mới có.
“…Trông chị Châu Hòa Mãn địu con, thấy nó dịu dàng yên tâm như cái hình ảnh biển cả là mẹ hiền mớm cá cho lũ con lành”
=>Gợi lên không khí đầm ấm, thanh bình
=> “Biển cả là mẹ hiền ” sau giông bão: phải chăng đây còn là hình ảnh cuộc sống XHCN mới đang ùa đến trên đảo.
Có một hình ảnh rất độc đáo “…Lòng giếng vẫn còn rớt lạ vài cái lá cam lá quýt." có bạn cho là thừa, có bạn lại nói là có dụng ý nghệ thuật, em đồng ý với ý kiến nào? Tại sao?
Là dấu hiệu để chứng minh cho trận bão vừa đi qua, không có nó người ta không hình dung được Cô Tô vừa qua một cơn giông tố, bởi cuộc sống nơi đây vẫn diễn ra một cách bình yên, rộn ràng, ấm áp mhư không có gài bất thường xẩy ra.
=> Phải chăng tác giả muốn khẳng định: Người dân Cô Tô đã quen sống với bao sóng to gió lớn; bào tố thiên nhiên làm cho cuộc sống của họ bị xáo trộn