Bài 25. Các thành phần chính của câu

Tiết 108: Tiếng Việt
Em hãy nhắc lại những thành phần câu đã học ở bậc Tiểu học?
Các thành phần câu là:
Chủ ngữ
Vị ngữ
Trạng ngữ
Bổ ngữ
Định ngữ
I/ Phân biệt thành phần chính với
thành phần phụ
1/ Ví dụ
"Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế


thanh niên cường tráng."
( Tô Hoài)

Trạng ngữ
chủ ngữ
vị ngữ

Lược bỏ thành phần trạng ngữ:
"Tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng."
?Câu vẫn hiểu được
Lược bỏ thành phần chủ ngữ:
"Chẳng bao lâu, đã trở thành một chàng dế thanh niên cường" tráng.
?Câu không hoàn chỉnh và ý không trọn vẹn
Lược bỏ thành phần vị ngữ:
"Chẳng bao lâu, tôi."
Câu không hoàn chỉnh và ý không trọn vẹn

3/ Ghi nhớ (SGK 92)







thành phần phụ
thành phần chính
thành phần chính
2/ Nhận xét
Ghi nhớ 1
-Thành phần chính là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt một ý trọn vẹn.
-Thành phần phụ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
II- Vị ngữ
1- Đặc điểm của vị ngữ
" Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một
chàng dế thanh niên cường tráng."
(Tô Hoài)
-Có thể kết hợp với các phó từ chỉ thời gian: đã, sẽ, đang, sắp, từng,vừa, mới...
-Có thể trả lời cho những câu hỏi: làm sao?, như thế nào?,làm gì?...


CN
VN
TN
trở thành
đã
2.Cấu tạo của vị ngữ
Tìm vào nêu cấu tạo của vị ngữ trong các câu sau:
a/Một buổi chiều, tôi ra đứng ngoài cửa hang như mọi khi,
xem hoàng hôn xuống.


b/Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập.


c/ Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam.


Tre, nứa, mai,vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau.



3/Ghi nhớ ( SGK trang 93)

?VN là cụm động từ
?2 vị ngữ

?VN là cụm động từ và tính từ
?4 vị ngữ

?VN là cụm danh từ
?1 vị ngữ
?VN là cụm động từ
?1 vị ngữ


Bài tập1: Tìm và nêu cấu tạo của vị ngữ trong các câu sau:
1.Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.

2.Đôi càng tôi mẫm bóng.

3.Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.

?1 vị ngữ là cụm động từ.
?1 vị ngữ là tính từ.

?2 vị ngữ là cụm tính từ và tính từ

III/ Chủ ngữ
1/Ví dụ
a/Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống.
b/Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập.
c/ Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam[...].
Tre, nứa, mai,vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau.
2/Nhận xét
?CN nêu tên sự vật, hiện tượng có đặc điểm ,hành động, trạng thái...được miêu tả ở vị ngữ.
?Trả lời cho các câu hỏi Ai?, Con gì?, Cái gì?...
Một buổi chiều ,tôi ra đứng của hang như
mọi khi, xem hoàng hôn xuống.
(Tô Hoài)

VN
1 CN
(Đại từ)
b) Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông,
ồn ào, đông vui, tấp nập
(Đoàn Giỏi)
1 CN
VN
(Côm danh tõ)
c) Tre, nứa, mai, vầu giúp người trăm
công nghìn công việc khác nhau.
(Thép Mới)
CN 1
VN
CN 2
CN 3
CN 4
4 CN là danh từ
Qua VD em có nhận xét gì về cấu tạo của chủ ngữ?
Chủ ngữ thường là đại từ, danh từ, cụm danh từ
Mỗi câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.
Chủ ngữ trong các câu sau thuộc từ loại gì?
1. Lao động là vinh quang.

Thuỷ chung là đức tính cao quý của

người phụ nữ Việt Nam.
?Trong những trường hợp nhất định động từ, cụm động từ, tính từ, cụm tính từ cũng có thể làm chủ ngữ.

? CN là động từ
? CN là tính từ
IV/Luyện tập
Bài tập1: Tìm và nêu cấu tạo của chủ ngữ trong các câu sau:
1.Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.

2.Đôi càng tôi mẫm bóng.

3.Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.



?1 chủ ngữ là đại từ.
?1 chủ ngữ là cụm danh từ.
?1 chủ ngữ là cụm danh từ.
a/ Một câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Làm gì? để kể lại một việc tốt em hoặc bạn em mới làm được.
b/ Một câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Như thế nào? để tả hình dáng hoặc tính tình đáng yêu của một bạn trong lớp em.
c/ Một câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Là gì? để giới thiệu một nhân vật trong truyện em vừa đọc với các bạn trong lớp.
Bài tập 2
Bài tập:
Em hãy viết một đoạn văn ( từ 5 đến 7 câu) miêu tả cảnh buổi sáng tại nơi em ở. Tìm và nêu cấu tạo của chủ ngữ, vị ngữ của các câu vừa tìm được.
Dặn dò

-Học ghi nhớ và làm bài tập
-Chuẩn bị bài thơ 5 chữ.
Chúc các em
học tốt
cảm ơn sự giúp đỡ
ủng hộ của thầy cô
và các em!
cảm ơn sự giúp đỡ
ủng hộ của thầy cô
và các em!
cảm ơn sự giúp đỡ và
ủng hộ của thầy cô
và các em