Bài 25. Các thành phần chính của câu

Kính chào quý Thầy Cô
đến dự giờ thăm lớp
Bài giảng môn: Ngữ văn
Kiểm tra bài cũ
- Hoán dụ là gì?Cho biết tác dụng của phép hoán dụ?
-Hãy kể tên các kiểu hoán dụ thường gặp?
-Bài tập:
Xác định kiểu hoán dụ được sử dụng trong câu sau:
Mồ hôi mà đổ xuống đồng
Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương.
A- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.
B-Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật.
C-Lấy bộ phận để gọi toàn thể.
D-Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
Đáp án: B
TIẾT 107

CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH CỦA CÂU
I-PHÂN BIỆT THÀNH PHẦN CHÍNH VỚI THÀNH PHẦN PHỤ CỦA CÂU:
1-Tìm hiểu:
Tìm các thành phần câu trong câu sau:
Chẳng bao lâu , tôi đã trở thành
TN CN VN
một chàng dế thanh niên cường tráng.
(Tô Hoài)
Đọc các câu sau , so sánh với câu trên?
Tôi đã trở thành mộtchàng dế thanh niên cường tráng.
Bỏ trạng ngữ- câu văn có nghĩa.
Chẳng bao lâu, đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
Bỏ chủ ngữ-câu văn vô nghĩa.
Chẳng bao lâu, tôi.
Bỏ vị ngữ-câu văn vô nghĩa
2 -Bài học :
- Thaønh phaàn chính cuûa caâu laø nhöõng thaønh phaàn baét buoäc phaûi coù maët ñeå caâu coù caáu taïo hoaøn chænh vaø dieãn ñaït ñöôïc moät yù troïn veïn.
- Thaønh phaàn phuï laø thaønh phaàn khoâng baét buoäc phaûi coù maët trong caâu.
II- VỊ NGỮ:
1- Tìm hieåu:
VD : Chaúng bao laâu,toâi ñaõ trôû thaønh moät chaùng deá thanh nieân cöôøng traùng.
->ñaõ: phoù töø chæ quan heä thôøi gian
*Vò ngöõ traû lôøi cho nhöõng caâu hoûi:
-Laøm gì?
-Laøm sao?
-Nhö theá naøo?
-Laø gì?
*Phân tích cấu tạo của vị ngữ trong các câu dưới dây:

a)
Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống. (Tô Hoài)
b)
Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. (Đoàn Giỏi)
c) Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt
Nam[.].Tre,nứa,mai,vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau.(Thép Mới)
VN
*CÁ�U TẠO CỦA VỊ NGỮ
-Có thể là một từ hay một cụm từ
-Từ loại:
+Động từ,cụm động từ( ra đứng cửa hang,xem hoàng hôn xuống,nằm sát bên bờ sông,giúp người trăm công nghìn việc khác nhau)
+Tính tư �(ồn ào,đông vui.tấp nập),cụm tính từ.
+Danh từ,cụm danh từ (người bạn thân của nông dân Việt Nam)
-Câu có thể có một hoặc nhiều vị ngữ.

2-Bài học:
-Vò ngöõ laø thaønh phaàn chính cuûa caâu coù khaû naêng keát hôïp vôùi caùc phoù töø chæ quan heä thôøi gian vaø traû lôøi cho caùc caâu hoûi Laøm gì?,Laøm sao?,Nhö theá naøo? hoaëc Laø gì?
-Vò ngöõ thöôøng laø ñoäng töø hoaëc cuïm ñoäng töø,tính töø hoaëc cuïm tính töø,danh töø hoaëc cuïm danh töø.
-Caâu coù theå coù moät hoaëc nhieàu vò ngöõ.
III-CHỦ NGỮ
1 –Tìm hieåu:
Cho bieát quan heä giöõa söï vaät neâu ôû chuû ngöõ vôùi haønh ñoäng,ñaëc ñieåm,trang thaùi…neâu ôû vò ngöõ laø quan heä gì?
 Chuû ngöõ trong caùc caâu ñaõ cho(toâi;chôï Naêm Caên;caây tre;tre nöùa,mai ,vaàu) bieåu thò nhöõng söï vaät coù haønh ñoäng,ñaëc ñieåm ,traïng thaùi neâu ôû vò ngöõ.
-Chuû ngöõ coù theå traû lôøi cho nhöõng caâu hoûi nhö theá naøo?
->Ai?Caùi gì? Con gì?
-Phaân tích caáu taïo cuûa chuû ngöõ trong caùc caâu ñaõ daãn?
+Chuû ngöõ coù theå laø ñaïi töø (toâi),danh töø hoaëc cuïm danh tö ø(caây tre,chôï Naêm Caên;tre ,nöùa ,mai ,vaàu,…)
+Caâu coù theå coù moät hay nhieàu chuû ngöõ
2-Bài học :
Chủ ngữ là thành phần chính của câu nêu tên sự vật,hiện tượng,có hoạt động,đặc điểm,trạng thái,.được miêu tả ở vị ngữ.Chủ ngữ thường trả lời cho các câu hỏi Ai?,Con gì?,hoặc Cái gì?
Chủ ngữ thường là danh từ,đại từ hoặc cụm danh từ.Trong những trường hợp nhất định,động từ,tính từ hoặc cụm động từ,cụm tính từ cũng có thể làm chủ ngữ.
- Câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.
Luyện tập
Bài tập 1/ 94: Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau:
Cho biết mỗi chủ ngữ và vị ngữ có cấu tạo như thế nào?
(1)Chaúng bao laâu, toâi ñaõ trôû thaønh moät chaøng deá thanh nieân cöôøng traùng.(2)Ñoâi caøng toâi maãm boùng (3)Nhöõng caùi vuoát ôû khoeo, ôû chaân cöù cöùng daàn vaø nhoïn hoaét.(4)Thænh thoaûng, muoán thöû söï lôïi haïi cuûa nhöõng chieác vuoát, toâi co caúng leân, ñaïp phanh phaùch vaøo caùc ngoïn coû.(5) Nhöõng ngoïn coû gaãy raïp, y nhö coù nhaùt dao vöøa lia qua. (Toâ Hoaøi)
CN: đại từ
VN: cụm ĐT
CN: cụm DT
VN: tính từ
CN: cụm DT
VN: 2 cụm TT
CN: đại từ
VN: 2 cụm ĐT
CN: cụm DT
VN: cụm ĐT
Bài tập 2: Đặt ba câu theo yêu cầu sau
a) Moät caâu coù vò ngöõ traû lôøi caâu hoûi Laøm gì ? Ñeå keå laïi moät vieät toát em hoaëc baïn em môùi laøm ñöôïc .
b) Moät caâu coù vò ngöõ traû lôøi caâu hoûi Nhö theá naøo ? Ñeå taû hình daùng hoaëc tính tình ñaùng yeâu cuûa moât baïn trong lôùp em.
c) Moät caâu coù vò ngöõ traû lôøi caâu hoûi Laø gì? Ñeå giôùi thieäu moät nhaân vaät trong truyeän em vöøa ñoïc vôùi caùc baïn ôû lôùp.
DẶN DÒ:
Chép bài và học bài .
Tự tìm thêm ví dụ và phân tích cấu tạo
Soạn bài mới:Hoạt động ngữ văn: Thi làm thơ năm chữ:
+Tìm hiểu đặc điểm của thơ năm chữ
+Chuẩn bị bài tập 2b trang 105
Chân thành cảm ơn quí thầy cô Cùng các em học sinh