Bài 25. Các thành phần chính của câu

Giáo viên: Bùi Văn Vinh
Các thành phần chính
của câu
Ti�ng ViƯt
Trường TH & THCS Đồng Sơn
KIỂM TRA BÀI CŨ:
1/Từ được in đậm trong ví dụ sau được dùng với nghệ thuật gì?
Hôm nay, lớp 6A rất ngoan.



2/Thế nào là hoán dụ ?
Cách dùng trong ví dụ trên thuộc kiểu hoán dụ nào?
=> Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
I. PHÂN BIỆT THÀNH PHẦN CHÍNH VỚI THÀNH PHẦN PHỤ CỦA CÂU:
1. V� dơ:


TN
CN
VN
* Thành phần chính:
chủ ngữ, vị ngữ
=> Bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn.
* Thành phần phụ:
trạng ngữ
Không bắt buộc phải có mặt.
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một thanh niên cường tráng.
3.Câu hỏi thảo luận:
Quan sát ví dụ và cho biết thành phần nào có thể lượt bỏ, thành phần nào bắt buộc phải có mặt trong câu để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt một ý trọn vẹn?
II. Vị ngữ:
1. Đọc lại câu đã phân tích ở đoạn I. Theo em vị ngữ có thể kết hợp với những từ nào ở phía trước?
- Vị ngữ trả lời cho câu hỏi như thế nào?

Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
Các phó từ: đã đang, sẽ, sắp, từng,vừa, mới...
Ví dụ
Trở về ghi bài
Câu hỏi:Xác định vị ngữ của câu? Vị ngữ này có cấu tạo như thế nào?
-Từ hay cụm từ? Từ loại (cụm từ loại) nào?
- Trả lời cho câu hỏi gì?
- Câu ấy có mấy vị ngữ?
VN2
VN1
a)Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi,

xem hoàng hôn xuống.
(Tô Hoài)




b) Chợ Năm Căn nằm saùt beân bờ soâng, ồn aøo, đñoâng vui,tấp nập.


(Đoaøn Giỏi)


VN1
VN2
VN3
VN4
c) Cây tre là người bạn thân của nông dân

Việt Nam[…].Tre, nứa, mai, vầu giúp người

trăm nghìn công việc khác nhau.

(Thép Mới)
VN1
VN2
VN2
VN1
a)Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống.

(Tô Hoài)




b) Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui,tấp nập.


(Đoàn Giỏi)


VN1
VN2
VN3
VN4
c) Cây tre là người bạn thân của nông dânViệtNam[…].Tre, nứa,

mai, vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau.
(Thép Mới)
VN
VN
(cụm ĐT)
(cụm ĐT)
(cụm ĐT)
(cụm DT)
(cụm ĐT)
(TT)
(TT)
(TT)
A
a)Một buổi chiều,tôi…

b) Chợ Năm Căn…

c) Cây tre …

B
AI?
LÀM GÌ?
CÁI GÌ?
LÀM SAO?
CON GÌ?
NHƯ THẾ NÀO?
LÀ GÌ?
Nối hai cột A và B để có câu trả lời nhằm khôi phục các vị ngữ đã mất
B
AI?
LÀM GÌ?
CÁI GÌ?
LÀM SAO?
CON GÌ?
NHƯ THẾ NÀO?
LÀ GÌ?
III. Chủ ngữ:
1.Ví dụ 1:
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. (Đoàn Giỏi)
Ví dụ 2:

.Tre, nứa, mai, vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau. (Thép Mới)
Cấu tạo của chủ ngữ:
Danh từ, đại từ.Cụm danh từ. Trong nhũng trường hợp nhất định ĐT�, cụm ĐT, TT cụm TT cũng có thể làm CN
Có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.
Ví dụ 3:
CN Nêu tên sự vật, hiện tượng.
Trả lời các câu hỏi: Ai? Cái gì? Con gì?
a)Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi,

xem hoàng hôn xuống.
(Tô Hoài)
b) Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp

nập.
(Đoàn Giỏi)

c) Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam[…].Tre,

nứa, mai, vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau.

(Thép Mới)
(đại từ)
(cụm DT)
(DT)
Dịu dàng là phẩm chất của người phụ nữ
Việt Nam.
2. Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo
gương Bác Hồ vĩ đại.
TT
(ĐT)
(DT)
(DT)
(DT)
(DT)
(ĐT)
(ĐT)
TT
(ĐT)
(ĐT)
(ĐT)
a)Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống.
(Tô Hoài)


b) Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp
nập.
(Đoàn Giỏi)


c)Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam[…].Tre, nứa , mai, vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau.

(Thép Mới)
Ai ra đứng cửa hang xem hoàng hôn xuống?

Cái gì nằm sát bên bờ sông?
Cái gì là người bạn thân của nông dân Việt Nam?
Luyện tập
Bài tập 1/ 94: Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau:
Cho biết mỗi chủ ngữ và vị ngữ có cấu tạo như thế nào?
(1)Chaúng bao laâu, toâi ñaõ trôû thaønh moät chaøng deá thanh nieân cöôøng traùng.(2)Ñoâi caøng toâi maãm boùng (3)Nhöõng caùi vuoát ôû khoeo, ôû chaân cöù cöùng daàn vaø nhoïn hoaét.(4)Thænh thoaûng, muoán thöû söï lôïi haïi cuûa nhöõng chieác vuoát, toâi co caúng leân, ñaïp phanh phaùch vaøo caùc ngoïn coû.(5) Nhöõng ngoïn coû gaãy raïp, y nhö coù nhaùt dao vöøa lia qua. (Toâ Hoaøi)
CN: đại từ
VN: cụm ĐT
CN: cụm DT
VN: tính từ
CN: cụm DT
VN: 2 cụm TT
CN: đại từ
VN: 2 cụm ĐT
CN: cụm DT
VN: cụm ĐT
Bài 2: Đặt câu theo yêu cầu sau:
a) Câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Làm gì?


Vd: Sáng nay, em giúp mẹ rửa bát.


b) Câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Như thế nào?

Vd: Bạn ấy trông thật xinh xắn.


c) Câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Là gì?

Vd:Thánh Gióng là người anh hùng phá tan giặc Ân.


Bài 3: Chỉ ra chủ ngữ và cho biết các chủ ngữ ấy trả lời cho ngững câu hỏi như thế nào?


Vd a) : Sáng nay, em giúp mẹ rửa bát.


Câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Như thế nào?

Vd b) : Bạn ấy trông thật xinh xắn


Câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Là gì?

Vd c) :Thánh Gióng là người anh hùng phá tan giặc Ân.

Bài tập trắc nghiệm
Thành phần chính của câu là:
A.Chủ ngữ và vị ngữ B. Chủ ngữ C.Vị ngữ D.Trạng ngữ
2 . Câu trả lời nào sai trong các câu sau:
A.Vị ngữ là thành phần chính của câu.
B. Danh từ, cụm danh từ có thể làm vị ngữ.
C. Vị ngữ trả lời cho các câu hỏi Làm gì? Như thế nào?...
D. Mỗi câu chỉ có thể có một vị ngữ.
Câu "Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa."
A.Chủ ngữ cấu tạo là một cụm danh từ.
B.Vị ngữ trả lời cho câu hỏi Là gì?
C.Có một chủ ngữ và một vị ngữ.
D.Tất cả các đáp án đều đúng.

X
X
X
- Làm bài tập 2-3/94
- Chuẩn bị:Thi làm thơ 5 chữ
- Học ghi nhớ SGK/92, 93
Huo?ng dõ~n vờ` nha`