Bài 25. Các thành phần chính của câu

TI?T 107:
TI?NG VI?T:
C�C TH�NH PH?N CH�NH C?A C�U


Tru?ng THCS Nghia Trung
GV: Thanh Huong
Kiểm tra bài cũ.
? Dưạ vào kiến thức đã học ở bậc tiểu học, em hãy xác định các thành phần câu trong câu văn sau đây:
Chiều hôm nay, lớp em đi lao động.

? Nếu bây giờ ta lược bớt chủ ngữ, vị ngữ thì câu văn chỉ còn lại là: "Chiều hôm nay". Đọc câu này lên, em thấy như thế nào?
Trạng ngữ CN VN
Câu văn này không râ nghĩa.
Tiết 107: Các Thành phần chính của câu.
Phân biệt thành phần chính
với thành phần phụ của câu.
1.Ví dụ:
*Chẳng bao lâu, tôi đã trở th�nh một
Trạng ngữ CN VN
ch�ng dế thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
- So sỏnh:
a.Tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
->Bỏ trạng ngữ:
b.Chẳng bao lâu, đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
->Bỏ chủ ngữ:

c.Chẳng bao lâu, tôi.
->Bỏ vị ngữ:


*Bố cháu là công nhân.
CN VN
2. Nhận xét
- Chủ ngữ và v? ngữ là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP chính.
- Trạng ngữ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP phụ.
3. Ghi nhớ(SGK - 92)
II. Các thành phần chính của câu
Câu văn vẫn có nghĩa.
Câu văn không hoàn
chỉnh , không rõ nghĩa
Câu văn trở thành câu cụt
người đọc không hiểu được "tôi" như thế
nào?
Tiết 107: Các Thành phần chính của câu.
Phân biệt thành phần chính
với thành phần phụ của câu.
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
- Chủ ngữ và v? ngữ là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP chính.
- Trạng ngữ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP phụ.
3. Ghi nhớ(SGK - 92)
II. Các thành phần chính của câu
1.Vị ngữ
a. Đặc điểm của vị ngữ
Tiết 107: Các Thành phần chính của câu.
Phân biệt thành phần chính
với thành phần phụ của câu.
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
- Chủ ngữ và v? ngữ là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP chính.
- Trạng ngữ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP phụ.
3. Ghi nhớ(SGK - 92)
II. Các thành phần chính của câu
1.Vị ngữ
a. Đặc điểm của vị ngữ

Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
->Kết hợp với từ "đã" ở phía trước.
VD: An sắp đến trường.
CN VN
Hoài đang học lớp 6.
CN VN
Anh ấy sẽ đi Hà Nội.
CN VN
-> Các từ: đã, sắp, đang, sẽ....
=>Phó từ -> Chỉ thời gian

Nhìn vào phần vị ngữ ở ví d? trên em thấy vị ngữ có thể kết hợp với từ nào ở phía trước?
* Ví dụ:
Theo dõi 3 ví dụ trên, em thấy vị ngữ có thể kết hợp được với những từ nào ở phía trước?
Tìm chủ ngữ và vị ngữ của 3 câu trên?
Tiết 107: Các Thành phần chính của câu.
Phân biệt thành phần chính
với thành phần phụ của câu.
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
- Chủ ngữ và v? ngữ là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP chính.
- Trạng ngữ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP phụ.
3. Ghi nhớ(SGK - 92)
II. Các thành phần chính của câu
1.Vị ngữ
a. Đặc điểm của vị ngữ

Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
->Kết hợp với từ "đã" ở phía trước.
VD: An sắp đến trường.
CN VN
Hoài đang học lớp 6.
CN VN
Anh ấy sẽ đi Hà Nội.
CN VN
- Vị ngữ là thành phần chính của câu
- Kết hợp với: đã, sẽ, đang, sắp...
( Phó từ chỉ quan hệ thời gian).
- Vị ngữ trả lời cho câu hỏi: Làm gì? Làm sao? Như thế nào? Là gì?
Nhìn vào các ví dụ trên, em thấy vị ngữ thường trả lời cho các câu hỏi nào?
Tiết 107: Các Thành phần chính của câu.
Phân biệt thành phần chính
với thành phần phụ của câu.
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
=> Chủ ngữ và v? ngữ là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP chính.
=> Trạng ngữ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP phụ.
3. Ghi nhớ(SGK - 92)
II. Các thành phần chính của câu
1.Vị ngữ
a. Đặc điểm của vị ngữ
- Vị ngữ là thành phần chính của câu
-Kết hợp với: đã, sẽ, đang, sắp...
( Phó từ chỉ quan hệ thời gian).
- Vị ngữ trả lời cho câu hỏi: Làm gì? Làm sao? Như thế nào? Là gì?
b. Cấu tạo của vị ngữ.
a.Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang
Vị ngữ 1 (CDT)
như mọi khi, xem hoàng hôn xuống.
Vị ngữ 2 (CDT)
(Tô Hoài)
-> Hai vị ngữ.
-> Hai cụm động từ.
b.Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông,
VN1(cụm ĐT)
ồn ào, đông vui, tấp nập.(Đoàn Giỏi)
VN2(TT) VN3(TT) VN4(TT)
=>Bốn VN: Một cụm động từ, ba tính từ.
c.Cây tre là người bạn thân của nông
VN(cụm DT)
dân Việt Nam [...]. Tre, nứa, mai, vầu
giúp người trăm nghìn công việc khác

nhau.(Thép Mới)
=>Hai vị ngữ: 1 CDT - 1 CĐT
VN(cụm ĐT)
VD:
Tiết 107: Các Thành phần chính của câu.
Phân biệt thành phần chính
với thành phần phụ của câu.
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
=> Chủ ngữ và v? ngữ là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP chính.
=> Trạng ngữ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP phụ.
3. Ghi nhớ(SGK - 92)
II. Các thành phần chính của câu
1.Vị ngữ
a. Đặc điểm của vị ngữ
-> Vị ngữ là thành phần chính của câu
->Kết hợp với: đã, sẽ, đang, sắp...
( Phó từ chỉ quan hệ thời gian).
-> Vị ngữ trả lời cho câu hỏi: Làm gì? Làm sao? Như thế nào? Là gì?
b. Cấu tạo của vị ngữ.
- Vị ngữ có thể là động từ (cụm động từ), tính từ(cụm tính từ), danh từ(cụm danh từ).
- Một câu có thể có một hoặc nhiều v? ngữ.
c. Ghi nhớ (SGK - 93)
2. Chủ ngữ
a. Đặc điểm của chủ ngữ
a.Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang
CN
như mọi khi, xem hoàng hôn xuống. (Tô Hoài)
Vị ngữ 2
Ai?

b.Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông,
CN
ồn ào, đông vui, tấp nập.(Đoàn Giỏi)
VN2(TT) VN3(TT) VN4(TT)
Cái gì?

c.Cây tre là người bạn thân của nông
CN
dân Việt Nam [...]. Tre, nứa, mai, vầu
CN CN CN CN
giúp người trăm nghìn công việc khác
VN(cụm ĐT)
nhau.(Thép Mới)
Cây gì?
b. Cấu tạo của chủ ngữ
CN(đại từ)
(CDT)
(DT)
- Chủ ngữ thường là danh từ (CDT), đại từ. Có khi là động từ (CĐT), tính từ(CTT).
- Một câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ
VD: d. Lao động là nghĩa vụ của ngườihọc sinh.

e.Chăm chỉ là đức tính tốt của người học sinh.
(DT)
CN(ĐT)
CN(TT)
Vị ngữ 1
VN(cụm DT)
VN1(cụm ĐT)
- Chñ ng÷ lµ thµnh phÇn chÝnh cña c©u
- Chñ ng÷ tr¶ lêi cho c©u hái: Ai? C¸i g×? C©y g×? Con g×? …
- Chủ ngữ nêu tên sự vật có hành động, trạng thái, đặc điểm. được miêu tả ở vị ngữ.
Tiết 107: Các Thành phần chính của câu.
Phân biệt thành phần chính
với thành phần phụ của câu.
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
- Chủ ngữ và v? ngữ là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP chính.
- Trạng ngữ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP phụ.
3. Ghi nhớ(SGK - 92)
II. Các thành phần chính của câu
1.Vị ngữ
a. Đặc điểm của vị ngữ
- Vị ngữ là thành phần chính của câu
->Kết hợp với: đã, sẽ, đang, sắp...
( Phó từ chỉ quan hệ thời gian).
- Vị ngữ trả lời cho câu hỏi: Làm gì? Làm sao? Như thế nào? Là gì?
b. Cấu tạo của vị ngữ.
- Vị ngữ có thể là động từ (cụm động từ), tính từ(cụm tính từ), danh từ(cụm danh từ).
- Một câu có thể có một hoặc nhiều vj ngữ.
c. Ghi nhớ (SGK - 93)
2. Chủ ngữ
a. Đặc điểm của chủ ngữ
b. Cấu tạo của chủ ngữ
- Chủ ngữ thường là danh từ (CDT), đại từ. Có khi là động từ (CĐT), tính từ(CTT).
- Một câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ
c. Ghi nhớ(SGK - 93)
- Chñ ng÷ lµ thµnh phÇn chÝnh cña c©u
- Chñ ng÷ tr¶ lêi cho c©u hái: Ai? C¸i g×? C©y g×? Con g×? …
- Chủ ngữ nêu tên sự vật có hành động, trạng thái, đặc điểm. được miêu tả ở vị ngữ.
Tiết 107: Các Thành phần chính của câu.
Phân biệt thành phần chính
với thành phần phụ của câu.
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
=> Chủ ngữ và v? ngữ là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP chính.
=> Trạng ngữ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP phụ.
3. Ghi nhớ(SGK - 92)
II. Các thành phần chính của câu
1.Vị ngữ
a. Đặc điểm của vị ngữ
-> Vị ngữ là thành phần chính của câu
->Kết hợp với: đã, sẽ, đang, sắp...
( Phó từ chỉ quan hệ thời gian).
-> Vị ngữ trả lời cho câu hỏi: Làm gì? Làm sao? Như thế nào? Là gì?
b. Cấu tạo của vị ngữ.
- Vị ngữ có thể là động từ (cụm động từ), tính từ(cụm tính từ), danh từ(cụm danh từ).
- Một câu có thể có một hoặc nhiều vj ngữ.
c. Ghi nhớ (SGK - 93)
2. Chủ ngữ
a. Đặc điểm của chủ ngữ
b. Cấu tạo của chủ ngữ
- Chủ ngữ thường là danh từ (CDT), đại từ. Có khi là động từ (CĐT), tính từ(CTT).
- Một câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ
c. Ghi nhớ(SGK - 93)
Bài tập thảo luận:

Đặt ba câu theo yêu cầu sau:
N1: Một câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Làm
gì? để kể lại một việc tốt em hoặc bạn em
mới làm được. Chỉ ra chủ ngữ trong câu
em vừa đặt được. Cho biết chủ ngữ
ấy trả lời cho câu hỏi như thế nào.

N2.Một câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Như
thế nào? để tả hình dáng hoặc tính tình
đáng yêu của một bạn trong lớp em.
Chỉ ra chủ ngữ trong câu em vừa đặt được.
Cho biết chủ ngữ ấy trả lời cho câu hỏi như thế nào.

N3 + N4: Một câu có vị ngữ trả lời câu hỏi Là gì? để giới thiệu một nhân vật trong truyện em vừa đọc với các bạn trong lớp.
Chỉ ra chủ ngữ trong câu em vừa đặt được. Cho biết chủ ngữ ấy trả lời cho câu hỏi như thế nào.
III. Luyện tập:
Bài tập 1 (SGK 94)
- Chñ ng÷ lµ thµnh phÇn chÝnh cña c©u
- Chñ ng÷ tr¶ lêi cho c©u hái: Ai? C¸i g×? C©y g×? Con g×? …
- Chủ ngữ nêu tên sự vật có hành động, trạng thái, đặc điểm. được miêu tả ở vị ngữ.
Tiết 107: Các Thành phần chính của câu.
Phân biệt thành phần chính
với thành phần phụ của câu.
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
=> Chủ ngữ và v? ngữ là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP chính.
=> Trạng ngữ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP phụ.
3. Ghi nhớ(SGK - 92)
II. Các thành phần chính của câu
1.Vị ngữ
a. Đặc điểm của vị ngữ
-> Vị ngữ là thành phần chính của câu
->Kết hợp với: đã, sẽ, đang, sắp...
( Phó từ chỉ quan hệ thời gian).
-> Vị ngữ trả lời cho câu hỏi: Làm gì? Làm sao? Như thế nào? Là gì?
b. Cấu tạo của vị ngữ.
- Vị ngữ có thể là động từ (cụm động từ), tính từ(cụm tính từ), danh từ(cụm danh từ).
- Một câu có thể có một hoặc nhiều vj ngữ.
c. Ghi nhớ (SGK - 93)
2. Chủ ngữ
a. Đặc điểm của chủ ngữ
- Chñ ng÷ biÓu thÞ sù vËt cã hµnh ®éng, tr¹ng th¸i, ®Æc ®iÓm… nªu ë vÞ ng÷.
- Chñ ng÷ tr¶ lêi cho c©u hái: Ai? C¸i g×? C©y g×? Con g×? …
b. Cấu tạo của chủ ngữ
- Chủ ngữ thường là danh từ (CDT), đại từ. Có khi là động từ (CĐT), tính từ(CTT).
- Một câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ
c. Ghi nhớ(SGK - 93)
III. Luyện tập:
Bài tập 1 (SGK 94)
Tiết 107: Các Thành phần chính của câu.
Phân biệt thành phần chính
với thành phần phụ của câu.
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
=> Chủ ngữ và v? ngữ là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP chính.
=> Trạng ngữ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP phụ.
3. Ghi nhớ(SGK - 92)
II. Các thành phần chính của câu
1.Vị ngữ
a. Đặc điểm của vị ngữ
-> Vị ngữ là thành phần chính của câu
->Kết hợp với: đã, sẽ, đang, sắp...
( Phó từ chỉ quan hệ thời gian).
-> Vị ngữ trả lời cho câu hỏi: Làm gì? Làm sao? Như thế nào? Là gì?
b. Cấu tạo của vị ngữ.
- Vị ngữ có thể là động từ (cụm động từ), tính từ(cụm tính từ), danh từ(cụm danh từ).
- Một câu có thể có một hoặc nhiều vj ngữ.
c. Ghi nhớ (SGK - 93)
2. Chủ ngữ
a. Đặc điểm của chủ ngữ
- Chñ ng÷ biÓu thÞ sù vËt cã hµnh ®éng, tr¹ng th¸i, ®Æc ®iÓm… nªu ë vÞ ng÷.
- Chñ ng÷ tr¶ lêi cho c©u hái: Ai? C¸i g×? C©y g×? Con g×? …
b. Cấu tạo của chủ ngữ
- Chủ ngữ thường là danh từ (CDT), đại từ. Có khi là động từ (CĐT), tính từ(CTT).
- Một câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ
c. Ghi nhớ(SGK - 93)
III. Luyện tập:
Bài tập 1 (SGK 94)
? Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết mỗi chủ ngữ hoặc vị ngữ có cấu tạo như thế nào.
Chẳng bao lâu tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
2. Đôi càng tôi mẫm bóng.
CN VN
3.Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.
CN VN
4. Thỉnh thoảng, muốn thử sức lợi hại của những chiếc vuốt, tôi
CN
co cẳng lên ,đạp phanh phách vào các ngọn cỏ.
VN
5. Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua.
CN VN
(CDT)
(2 CTT)
(CDT)
(Đại từ)
(2 CĐT)
(CDT)
(CĐT)
(TT)
Tiết 107: Các Thành phần chính của câu.
Phân biệt thành phần chính
với thành phần phụ của câu.
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
=> Chủ ngữ và v? ngữ là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP chính.
=> Trạng ngữ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP phụ.
3. Ghi nhớ(SGK - 92)
II. Các thành phần chính của câu
1.Vị ngữ
a. Đặc điểm của vị ngữ
-> Vị ngữ là thành phần chính của câu
->Kết hợp với: đã, sẽ, đang, sắp...
( Phó từ chỉ quan hệ thời gian).
-> Vị ngữ trả lời cho câu hỏi: Làm gì? Làm sao? Như thế nào? Là gì?
b. Cấu tạo của vị ngữ.
-> Vị ngữ có thể là động từ (cụm động từ), tính từ(cụm tính từ), danh từ(cụm danh từ).
-> Một câu có thể có một hoặc nhiều vj ngữ.
c. Ghi nhớ (SGK - 93)
2. Chủ ngữ
a. Đặc điểm của chủ ngữ
- Chñ ng÷ lµ thµnh phÇn chÝnh cña c©u
- Chñ ng÷ tr¶ lêi cho c©u hái: Ai? C¸i g×? C©y g×? Con g×? …
b. Cấu tạo của chủ ngữ
-> Chủ ngữ thường là danh từ (CDT), đại từ. Có khi là động từ (CĐT), tính từ(CTT).
-> Một câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ
b. Ghi nhớ(SGK - 93)
III. Luyện tập:
Bài tập 1 (SGK 94)
Bài tập củng cố

1. Hãy cho biết vị ngữ của câu văn:
"Mặt trời nhú lên dần dần rồi
lên cho kì hết". - Có cấu tạo như thế nào? Trả lời cho câu hỏi gì?
A. Động từ- Làm gì?
B. Cụm động từ- Như thế nào?
C. Tính từ- Làm sao?
D. Cụm tính từ- Là gì?


2. Trong những câu văn sau, câu nào có chủ ngữ không phải là danh từ?
A. An là học sinh giỏi.
B. Làng tôi có luỹ tre xanh.
C. Tôi đang làm bài tập Ngữ văn. D. Cái lưng của bà tôi đã còng.
- Chủ ngữ nêu tên sự vật có hành động, trạng thái, đặc điểm. được miêu tả ở vị ngữ.
Tiết 107: Các Thành phần chính của câu.
Phân biệt thành phần chính
với thành phần phụ của câu.
1.Ví dụ:
2. Nhận xét
=> Chủ ngữ và v? ngữ là thành phần bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP chính.
=> Trạng ngữ là thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
->TP phụ.
3. Ghi nhớ(SGK - 92)
II. Các thành phần chính của câu
1.Vị ngữ
a. Đặc điểm của vị ngữ
-> Vị ngữ là thành phần chính của câu
->Kết hợp với: đã, sẽ, đang, sắp...
( Phó từ chỉ quan hệ thời gian).
-> Vị ngữ trả lời cho câu hỏi: Làm gì? Làm sao? Như thế nào? Là gì?
b. Cấu tạo của vị ngữ.
-> Vị ngữ có thể là động từ (cụm động từ), tính từ(cụm tính từ), danh từ(cụm danh từ).
-> Một câu có thể có một hoặc nhiều vj ngữ.
c. Ghi nhớ (SGK - 93)
2. Chủ ngữ
a. Đặc điểm của chủ ngữ
b. Cấu tạo của chủ ngữ
-> Chủ ngữ thường là danh từ (CDT), đại từ. Có khi là động từ (CĐT), tính từ(CTT).
-> Một câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ
b. Ghi nhớ(SGK - 93)
III. Luyện tập:
Bài tập 1 (SGK 94)
Hướng dẫn về nhà:
1. Làm hoàn chỉnh các bài tập.
2. Học thuộc 3 ghi nhớ.
3. Chuẩn bị bài: Thi làm thơ năm chữ (đọc và làm phần chuẩn bị ở nhà SGK (103 - 105))
- Chñ ng÷ lµ thµnh phÇn chÝnh cña c©u
- Chñ ng÷ tr¶ lêi cho c©u hái: Ai? C¸i g×? C©y g×? Con g×? …
- Chủ ngữ nêu tên sự vật có hành động, trạng thái, đặc điểm. được miêu tả ở vị ngữ.