Bài 25. Các thành phần chính của câu

Chào mừng � thầy về tham dự giờ Ngữ văn lớp 6A4


TIẾT 107:
Giáo viên: Nguyễn Hùng Cường
Trường THCS Bình Chánh-Châu Phú
CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH CỦA CÂU
KIỂM TRA BÀI CŨ
Bài 2: Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước tên các kiểu hoán dụ thường gặp:
A. Lấy bộ phận để gọi toàn thể.
B. Lấy vật chứa để gọi vật bị chứa.
C. Lấy hình thức để chỉ sự vật.
D. Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật.
E. Lấy phẩm chất để chỉ con người.
G. Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.
Bài 1: Theá naøo laø hoaùn duï?

Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt ?

Xét VD /SGK/92:
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế

thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
TN
CN
VN
Bỏ trạng ngữ: Tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
Bỏ chủ ngữ: Chẳng bao lâu, đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
Bỏ vị ngữ: Chẳng bao lâu, tôi
GHI NHỚ 1: SGK trang 92
//
Ví dụ:SGK/92
a/Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống. (Tô Hoài)
Đặc điểm của vị ngữ:
Có khả năng kết hợp với phó từ chỉ thời gian.
Trả lời các câu hỏi: Làm gì? Như thế nào? Là gì?.
b/Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. (Đoàn Giỏi)
Cấu tạo của vị ngữ:
Một từ: Động từ, tính từ hoặc danh từ.
Một cụm từ: Cụm động từ, cụm tính từ hoặc cụm danh từ.
Có thể có một hoặc nhiều vị ngữ.
c/Cây tre là người bạn thân của nông dân Việt Nam[.]Tre, nứa,mai, vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau
III. Chủ ngữ:
Ví dụ 1:
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. (Đoàn Giỏi)
Ví dụ 2:
Đặc điểm của chủ ngữ:
Nêu tên sự vật, hiện tượng.
Trả lời các câu hỏi: Ai? Cái gì? Con gì?
.Tre, nứa, mai, vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau. (Thép Mới)
Ví dụ 3:
Cấu tạo của chủ ngữ:
Danh từ, đại từ.
Cụm danh tư,động từ, tính từ..
Có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.
Bài tập:
Tìm thành phần chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:
c. Dưới bóng tre của ngàn xưa, thấp thoáng mái đình, mái chùa cổ kính.
a. Học tập chăm chỉ là nhiệm vụ của học sinh.
b. Khiêm tốn là một đức tính tốt.
Đôi bạn học tập
1. Vai trò của vị ngữ trong câu?
2. Vị ngữ có thể kết hợp với từ nào trước nó?
3. Vị ngữ trả lời cho các câu hỏi nào? Nêu ý nghĩa gì?
4. Vị ngữ trong câu có thể cấu tạo như thế nào?
5. Số lượng của vị ngữ trong câu văn ?

1. Vai trò của chủ ngữ trong câu?
2. Chủ ngữ nêu ý nghĩa gì? Trả lời cho câu hỏi nào?
3. Chủ ngữ trong câu có thể cấu tạo như thế nào?
4. Động từ, tính từ hoặc cụm động từ, tính từ có thể làm chủ ngữ được không? Nếu có, em hãy lấy ví dụ?
5. Số lượng của chủ ngữ trong câu văn ?

Là thành phần chính của câu
Thường đứng sau chủ ngữ
Làm gì? Làm sao? Như thế nào? Là gì?
Có thể kết hợp với các phó từ trước nó
Thường là động từ, cụm động từ, tính từ, cụm tính từ
Một hoặc nhiều
Là thành phần chính của câu
Thường đứng trước vị ngữ
Ai? Con gì? Cái gì?
Thường là danh từ, cụm danh từ, đại từ.

Một hoặc nhiều
GHI NHỚ 2: SGK trang 93.
GHI NHỚ 3:SGK trang 94.
(BT1/ Sgk trang 94)
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên
cường tráng.

Đôi càng tôi mẫm bóng.

Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.

Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ .


Những ngọn cỏ gẫy rạp y như có nhát dao vừa lia qua.
(Tô Hoài)
Bài tập 2, 3 Sgk/94.
Câu 1 : Tôi : chủ ngữ ? đại từ.
đã trở . tráng vị ngữ-cụm động từ.
Câu 2 : Đôi càng tôi : chủ ngữ, cụm danh từ, mẫm bóng : vị ngữ, tính từ.
Câu 3 : Những cái vuốt ở chân , ở khoeo ( chủ ngữ, cụm danh từ)
cứ cứng dần và nhọn hoắt ( Vị ngữ, hai cụm tính từ)
Câu 4 : Tôi : Chủ ngữ, đại từ, co cẳng,.cỏ : vị ngữ, 2 cụm động từ
Những ngọn cỏ ( chủ ngữ, cụm danh từ): gẫy rạp, y như có nhát dao . qua (vị ngữ, cụm động từ).
Bài tập 2, 3 Sgk/94.
Bài tập 2,3 :
a) Em/ đã giúp một đứa bé qua đường.
CN
b) Trong lớp em Nam/ rất hiền lành, hay giúp đỡ
CN
các bạn.
c) Thạch Sanh/ là 1 chàng dũng sĩ.
CN
BÀI TẬP NHANH
a. Chú bé loắt choắt

Cái xắc xinh xinh

Cái chân thoăn thoắt

Cái đầu nghênh nghênh

(Tố Hữu – Lượm)
b. Một buổi chiều, tôi ra đứng

cửa hang như mọi khi, xem hoàng

hôn xuống. (Tô Hoài)

Hãy chỉ ra các thành phần chính và phụ trong các câu văn, câu thơ sau:
CN
CN
CN
CN
CN
VN
VN
VN
VN
VN
TN
Bài tập : (Củng cố)
Điền chữ đúng (Đ) hoặc sai (S) vào các câu sau:
Câu 1: Trạng ngữ là thành phần phụ của câu, có thể lược bỏ.
Câu 2: Chủ ngữ-Vị ngữ là thành phần chính của câu.
Câu 3: Các từ ngữ được gạch chân là thành phần chủ ngữ:
Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
(Bà Huyện Thanh Quan)
Câu 4: Thành phần vị ngữ trong các câu sau có cấu tạo là một cụm tính từ:
Hà Nội là thủ đô của nước ta.
Tiếng Việt của chúng ta rất giàu.
Câu 5: Chủ ngữ thường trả lời cho các câu hỏi: Ai? Cái gì? Con gì?
Đ
Đ
Đ
S
S
Đ
Đ
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
1. Học thuộc 3 ghi nhớ.
2. Viết đoạn văn vào vở ghi.
3. Làm đủ bài tập trong vở Luyện tập.
4. Soạn bài: Tập làm thơ 5 chữ
* Tìm, chép lại các bài thơ 5 chữ.
* Nhận xét đặc điểm
thể thơ.
* Tự viết một bài
thơ của em (neáu coù theå)