Bài 25. Các thành phần chính của câu

SGD QUẢNG BÌNH - PGD QUẢNG TRẠCH -THCS QUẢNG THỦY - LỚP 6
GV: HU?NH MINH TU?N
KiỂM TRA BÀI CŨ
-Th? n�o l� hốn d?? Hốn d? v� ?n d? cĩ gì gi?ng v� kh�c?
Ngữ văn 6 - Tiết 109
CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH
CỦA CÂU
- Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
TN
CN
I. Tìm hiểu bài:
1. Ph�n bi?t th�nh ph?n chính v?i th�nh ph?n ph? c?a c�u:
? Tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
? Chẳng bao lâu, đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
? Chẳng bao lâu, tôi.
VN
a. Ví d?:
Tìm các thành phần
câu trong ví dụ đã cho?
Thử lần lượt bỏ các thành phần
nói trên rồi rút ra nhận xét?
b. Nhận xét:
-“Chẳng bao lâu” là thành phần phụ trạng ngữ,
nếu lược bỏ thì câu văn vẫn hoàn chỉnh
" Tơi" l� ch? ng?, "d� tr? th�nh m?t ch�ng d?
thanh ni�n cu?ng tr�ng" l� v? ng?, l� hai th�nh
ph?n chính c?a c�u, n?u lu?c b? thì c�u khơng
hồn ch?nh, khơng r� �.
c. Bài học:
2.Các thành phần chính của câu:
a.Vị ngữ:
Ví dụ 1:
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
Phó từ
V? ng?
*Thành phần chính của câu là thành phần bắt buộc phải có
mặt để câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt một ý trọn vẹn.
*Thành phần phụ là thành phần không bắt buộc có mặt trong
câu.
Qua ví dụ, em hãy phân
biệt thành phần chính và
thành phần phụ?
Xác định vị ngữ trong câu?
Ví dụ 2:
Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống. (Tô Hoài)
* Đặc điểm của vị ngữ:
Có khả năng kết hợp với c�c phó từ ch? th?i gian
Trả lời các câu hỏi: Làm gì, l�m sao, nhu th? n�o, l� gì?
Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. (Đoàn Giỏi)
Ví dụ 3:
Nêu đặc điểm của VN?
*. Cấu tạo của vị ngữ:
Một từ: Động từ, tính từ hoặc danh từ.
Một cụm từ: Cụm động từ, cụm tính từ hoặc cụm danh từ.
Có thể có một hoặc nhiều vị ngữ.
VN có cấu tạo
như thế nào?
b.Chủ ngữ:
Ví dụ 1:
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. (Đoàn Giỏi)
Ví dụ 2:
*Đặc điểm của chủ ngữ:
N�u t�n s? v?t, hi?n tu?ng cĩ h�nh d?ng, d?c di?m, tr?ng th�i... du?c mi�u t? ? v? ng?
Trả lời các câu hỏi: Ai ho?c c�i gì, con gì?
Xác định chủ ngữ trong các ví dụ
Nêu đặc điểm của chủ ngữ?
.Tre, nứa, mai, vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau. (Thép Mới)
Ví dụ 3:
Qua màng nước mắt, tôi nhìn theo mẹ và em trèo lên xe. (Khánh Hoài)
Ví dụ 4:
* Cấu tạo của chủ ngữ:
Danh từ, đại từ.
Cụm danh từ.
Có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.
Chủ ngữ được cấu tạo
như thế nào?
1.Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ của câu
2. Các thành phần chính của câu:
a. Vị ngữ:
+ Vị ngữ là thành phần chính của câu
+ Có khả năng kết hợp với các phó từ chỉ quan hệ thời gian
+ Có thể trả lời cho câu hỏi: làm gì, làm sao, như thế nào,
hoặc là gì?
+ Cấu tạo của VN: thường là động từ hoặc cụm động từ, tính từ
hoặc cụm tính từ, danh từ hoặc cụm danh từ.
b. Chủ ngữ:
+ Chủ ngữ là thành phần chính của câu nêu lên sự vật, hiện
tượng có hoạt động, đặc điểm, trạng thái được miêu tả ở vị ngữ
+ Có thể trả lời câu hỏi: ai hoặc cái gì, con gì?
+ Cấu tạo: thường là danh từ, cụm danh từ, đại từ.
II. Luyện tập:
Bài tập 1 (SGK - trang 94):
Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết chủ ngữ, vị ngữ có cấu tạo như thế nào?
(1) Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một thanh niên cường tráng. (2) Đôi càng tôi mẫm bóng. (3) Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. (4) Thỉnh thoảng, muốn thử sức lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. (5) Những ngọn cỏ gâ�y rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. (Tô Hoài)
Đáp án:
Bài tập 2, 3: (SGK - trang 94)
Đặt câu theo tình huống cho sẵn. Chỉ ra chủ ngữ. Chủ ngữ ấy trả lời cho câu hỏi gì?( th?o lu?n nhĩm)
Câu có vị ngữ trả lời câu hỏi làm gì?
Câu có vị ngữ trả lời câu hỏi như thế nào?
Câu có vị ngữ trả lời câu hỏi là gì?
Bạn em nhặt được của rơi và đã trả lại cho người bị mất
Lan có mái tóc dài rất đẹp
Thư là lớp trưởng lớp 6/1
Các chủ ngữ trong mỗi câu vừa tìm được:
- Bạn em, Lan, Thư đều trả lời cho câu hỏi: ai?
Bài tập 4: (Bổ sung) Th�m ch? ng? v�o c�c c�u sau
Hôm nay,...................đi lao động
....................là học sinh giỏi của lớp tôi
.....................trong xanh, không một gợn mây
L?p 6,1
B?n lan
B?u tr?i
“ Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa

. Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy

dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần dông bão, bao

giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy
CN là cụm dt
VN là + cụm dt
CN là cụm dt
VN là cụm tt
*Xác định chủ ngữ và vị ngữ trong những câu sau và cho biết cấu tạo
Bài tập 5: (Củng cố)
Điền chữ đúng (Đ) hoặc sai (S) vào các câu sau:
Câu 1: Trạng ngữ là thành phần phụ của câu, có thể lược bỏ.
Câu 2: Chủ ngữ-Vị ngữ là thành phần chính của câu.
Câu 3: Các từ ngữ được gạch chân là thành phần chủ ngữ:
Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
(Bà Huyện Thanh Quan)
Câu 4: Thành phần vị ngữ trong các câu sau có cấu tạo là một cụm tính từ:
Hà Nội là thủ đô của nước ta.
Tiếng Việt của chúng ta rất giàu.
Câu 5: Chủ ngữ thường trả lời cho các câu hỏi: Ai? Cái gì? Con gì?
Đ
Đ
Đ
S
S
Đ
Đ
Hướng dẫn học ở nhà
Nắm kĩ lí thuyết: Các thành phần chính của câu (chủ ngữ-vị ngữ ).
Viết đoạn văn ngắn khoảng 3-5 câu với đề tài "Học tập". Phân tích cấu tạo của các thành phần chính trong câu.
Đọc tìm hiểu nội dung bài học tiếp theo: Câu trần thuật đơn (SGK).