Bài 25. Các thành phần chính của câu

KIỂM TRA BÀI CŨ
Thế nào là hoán dụ? Đặt câu có hoán dụ. Hoán dụ và ẩn dụ có gì giống và khác?
Ngữ văn 6 - Tiết 111
CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH CỦA CÂU
- Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
TN
CN
? Tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
? Chẳng bao lâu, đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
? Chẳng bao lâu, tôi.
VN
Ví d?:
-“Chẳng bao lâu” là thành phần phụ trạng ngữ,
nếu lược bỏ thì câu văn vẫn hoàn chỉnh
" Tơi" l� ch? ng?, "d� tr? th�nh m?t ch�ng d?
thanh ni�n cu?ng tr�ng" l� v? ng?, l� hai th�nh
ph?n chính c?a c�u, n?u lu?c b? thì c�u khơng
hồn ch?nh, khơng r� �.
*Thành phần chính của câu là thành phần
bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo
hoàn chỉnh và diễn đạt một ý trọn vẹn.
*Thành phần phụ là thành phần không
bắt buộc có mặt trong câu.
Ví dụ 2:
Một buổi chiều, tôi ra đứng cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống. (Tô Hoài)
Ví dụ 1:
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
Phó từ
V? ng?
Ví dụ 3:
Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. (Đoàn Giỏi)
(cụm động từ)
(cụm động từ)
cụm động từ
TT
TT
TT
cụm động từ
(như thế nào?)
(làm gì?)
(làm sao?)
Có khả năng kết hợp với c�c phó từ ch? th?i gian
Trả lời các câu hỏi: Làm gì, l�m sao, nhu th? n�o, l� gì?
* Đặc điểm của vị ngữ:
*. Cấu tạo của vị ngữ
Một từ: Động từ, tính từ hoặc danh từ.
Một cụm từ: Cụm động từ, cụm tính từ hoặc cụm danh từ.
Có thể có một hoặc nhiều vị ngữ.
Ví dụ 1:
a. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
b. Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. (Đoàn Giỏi)
c.Tre, nứa, mai, vầu giúp người trăm nghìn công việc khác nhau. (Thép Mới)
d. Qua màng nước mắt, tôi nhìn theo mẹ và em trèo lên xe. (Khánh Hoài)
*Đặc điểm của chủ ngữ:
N�u t�n s? v?t, hi?n tu?ng cĩ h�nh d?ng, d?c di?m, tr?ng th�i... du?c mi�u t? ? v? ng?
Trả lời các câu hỏi: Ai ho?c c�i gì, con gì?
* Cấu tạo của chủ ngữ:
Danh từ, đại từ.
Cụm danh từ.
Có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ.
IV. Luyện tập:
Bài tập 1 (SGK - trang 94):
Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết chủ ngữ, vị ngữ có cấu tạo như thế nào?
(1) Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một ch�ng d? thanh niên cường tráng. (2) Đôi càng tôi mẫm bóng. (3) Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. (4) Thỉnh thoảng, muốn thử sức lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. (5) Những ngọn cỏ gâ�y rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. (Tô Hoài)
Câu 2: Đôi càng tôi mẫm bóng.

Câu 3: Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần

và nhọn hoắt.

Câu 4:Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc

vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ


Câu 5: Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa

lia qua.
CN(cum DT)
VN(TT)
CN(cum DT)
VN(cụm DT)
VN(cụm TT)
CN
(đai từ)
VN(cụm ĐT)
VN(cụm ĐT)
CN(cum DT)
VN(cụm ĐT)
Bài tập 2, 3: (SGK - trang 94)
Đặt câu theo tình huống cho sẵn. Chỉ ra chủ ngữ. Chủ ngữ ấy trả lời cho câu hỏi gì?( th?o lu?n nhĩm)
Câu có vị ngữ trả lời câu hỏi làm gì?
Câu có vị ngữ trả lời câu hỏi như thế nào?
Câu có vị ngữ trả lời câu hỏi là gì?
Bài tập 4: (Củng cố)
Điền chữ đúng (Đ) hoặc sai (S) vào các câu sau:
Câu 1: Trạng ngữ là thành phần phụ của câu, có thể lược bỏ.
Câu 2: Chủ ngữ-Vị ngữ là thành phần chính của câu.
Câu 3: Các từ ngữ được gạch chân là thành phần chủ ngữ:
Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
(Bà Huyện Thanh Quan)
Câu 4: Thành phần vị ngữ trong các câu sau có cấu tạo là một cụm tính từ:
Hà Nội là thủ đô của nước ta.
Tiếng Việt của chúng ta rất giàu.
Câu 5: Chủ ngữ thường trả lời cho các câu hỏi: Ai? Cái gì? Con gì?
Đ
Đ
Đ
S
S
Đ
Đ
Viết một đoạn văn tả cảnh sân trường vào giờ ra chơi, trong đó có sử dụng các thành phần câu đã học. Gạch chân dưới những thành phần câu đó?
Hướng dẫn học ở nhà
Nắm kĩ lí thuyết: Các thành phần chính của câu (chủ ngữ-vị ngữ ).
Đọc tìm hiểu nội dung bài học tiếp theo: Câu trần thuật đơn (SGK).