Bài 25. Các thành phần chính của câu

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh
Trường THCS Sào Báy
N¨m häc 2012-2013
GV : Duong Th? Li?u
KIỂM TRA BÀI CŨ:
?Thế nào là hoán dụ ?
Tìm hốn d? trong c�u sau
"B�n tay l�m n�n t?t c?
Cĩ s?c ngu?i s?i d� cung th�nh com"
Tr? l?i:
- Hốn d? l� t�n g?i s? v?t hi?n tu?ng, kh�i ni?m b?ng t�n c?a m?t s? v?t, hi?n tu?ng, kh�i ni?m kh�c cĩ quan h? g?n gui v?i nĩ nh?m tang s?c g?i hình, g?i c?m cho s? di?n d?t
- B�n tay :ch? con ngu?i lao d?ng
Tiết 107
CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH
CỦA CÂU
? Em hãy nhắc lại các thành phần của câu đã học ở Tiểu học?
Trả lời: Trạng ngữ, chủ ngữ, vị ngữ
I./ Phân biệt Thành phần chính với thành phần phụ của câu
Ví dụ:
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
( Tô Hoài)
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
Trạng ngữ
Chủ ngữ
2. Nh?n x�t�:
Vị ngửừ
I./ Phân biệt Thành phần chính với thành phần phụ của câu
?Tìm các thành phần câu nói trên trong ví dụ 1?
2. Nh?n x�t�:
Các câu đã lược bỏ từng thành phần
? Chẳng bao lâu, đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
? Chẳng bao lâu, tôi.
I./ Phân biệt Thành phần chính với thành phần phụ của câu
? Tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng.
?.Th�nh ph?n n�o b?t bu?c cĩ m?t trong c�u ? Vì sao?
Tr? l?i: CN-VN d? c�u cĩ c?u t?o hồn ch?nh v� di?n d?t m?t � tr?n v?n.
Trả lời: Trạng ngữ
?.Thành phần nào không bắt buộc có mặt trong câu?
?Qua ví d? em hi?u th? n�o l� th�nh ph?n chính v� th�nh ph?n ph? c?a c�u?
Ghi nh?:
Th�nh ph?n chính c?a c�u l� th�nh ph?n b?t bu?c ph?i cĩ m?t d? c�u cĩ c?u t?o hồn ch?nh v� di?n d?t m?t � tr?n v?n. Th�nh ph?n khơng b?t bu?c cĩ m?t g?i l� th�nh ph?n ph?
1. D?c di?m:
Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
thanh niên cường tráng. (Tô Hoài)
Phó từ
ii. V? NG?
? Qua ví dụ ở phần I, vị ngữ có thể kết hợp với từ nào về phía trước?
1. D?c di?m:
Trả lời:Có thể trả lời các câu hỏi: Làm sao?, như thế nào?, làm gì?, là gì?...
ii. V? NG?
? Vị ngữ trả lời cho các câu hỏi như thế nào?
2.Cấu tạo:
Một buổi chiều, tôi ra đứng ở cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống (Tô Hoài)
ii. V? NG?
?Tìm vị ngữ trong các câu sau?. Cho biết các vị ngữ em vừa tìm được là từ hay cụm từ và thuộc từ loại nào?
b. Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. (Đoàn Giỏi)
c. C�y tre l� ngu?i b?n th�n c?a nơng d�n Vi?t Nam[.]. Tre, n?a, mai, v?u gi�p ngu?i tram nghìn cơng vi?c kh�c nhau (Th�p m?i)
2.Cấu tạo:
Một buổi chiều, tôi ra đứng ở cửa hang như mọi khi,

xem hoàng hôn xuống
(Tô Hoài)
ii. V? NG?
?Tìm vị ngữ trong các câu sau?. Cho biết các vị ngữ em vừa tìm được là từ hay cụm từ và thuộc từ loại nào?
VN1 (Cụm ĐT)
VN2 (Cụm ĐT)
2.Cấu tạo:
ii. V? NG?
?Tìm vị ngữ trong các câu sau?. Cho biết các vị ngữ em vừa tìm được là từ hay cụm từ và thuộc từ loại nào?
b. Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào,
đông vui, tấp nập.
(Đoàn Giỏi)
VN1 (Cụm ĐT)
VN2 (TT)
VN3 ( TT)
VN4 ( TT)
2.Cấu tạo:
ii. V? NG?
?Tìm vị ngữ trong các câu sau?. Cho biết các vị ngữ em vừa tìm được là từ hay cụm từ và thuộc từ loại nào
c. C�y tre l� ngu?i b?n th�n c?a nơng d�n Vi?t Nam[.].
Tre, n?a, mai, v?u gi�p ngu?i tram nghìn cơng vi?c kh�c nhau (Th�p m?i)
VN1 (Cụm DT)
VN (cụm ĐT)
2.Cấu tạo:
ii. V? NG?
Trả lời: Một hoặc nhiều vị ngữ
? Qua ví dụ trên mỗi câu có thể có mấy vị ngữ?
2.Cấu tạo:
ii. V? NG?
? Qua phần tìm hiểu em hãy nêu đặc điểm và cấu tạo của vị ngữ?
Trả lời: Đặc điểm: - Kết hợp với phó từ ở phía trước.
- Trả lời câu hỏi Làm gì? Làm sao? Như thế nào?
Cấu tạo: - VN là động từ, Cụm ĐT, Tính từ cụm TT, Danh từ, cụm DT.
- Có một hoặc nhiều VN.

ii. V? NG?
*) Ghi nhớ (SGK-Trang 93)
iiI. CH? NG?
1. Đặc điểm
? Tìm chủ ngữ trong ví dụ a,b,c ở phần II và cho biết mối quan hệ giữa sự vật nêu ở chủ ngữ với hành động, đặc điểm, trạng thái…Nêu ở vị ngữ là quan hệ gì?
Một buổi chiều, tôi ra đứng ở cửa hang như mọi khi, xem hoàng hôn xuống
b. Chợ Năm Căn nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập.
c. C�y tre l� ngu?i b?n th�n c?a nơng d�n Vi?t Nam[.]. Tre, n?a, mai, v?u gi�p ngu?i tram nghìn cơng vi?c kh�c nhau
Bi?u th? nh?ng s? v?t cĩ h�nh d?ng , tr?ng th�i, d?c di?m n�u ? v? ng?

CN
CN
CN
CN
CN
CN
CN
iiI. CH? NG?
1. Đặc điểm
Trả lời: Chủ ngữ có thể trả lời câu hỏi Ai? Con gì? hoặc Cái gì
Trả lời:- Nêu tên sự vật, hiện tượng có hoạt động, đặc điểm, trạng thái..nêu ở vị ngữ.
- Trả lời câu hỏi Ai? Con gì? Hoặc cái gì?
?. Chủ ngữ có thể trả lời những câu hỏi như thế nào?
?.Qua phần trên em hãy cho biết chủ ngữ có những đặc điểm gì?
iiI. CH? NG?
1. Đặc điểm
2. Cấu tạo:
? Ch? ng? em v?a tìm du?c l� t? hay c?m t? v� thu?c t? lo?i n�o?
đại từ.(tơi)
Danh t? ho?c cụm danh từ.( ch? Nam Can.)
Trả lời: Một câu có thể có một hoặc nhiều chủ ngữ
?Mỗi câu có thể có mấy chử ngữ?
iiI. CH? NG?
1. Đặc điểm
2. Cấu tạo:
? Qua ph?n tìm hi?u tr�n em h�y cho bi?t c?u t?o c?a ch? ng?
Trả lời: - CN là danh từ, đại từ, cụm danh từ, động từ cụm động từ, Tính từ,cụm tính từ.
- Câu có một hoặc nhiều CN.
iiI. CH? NG?
1. Đặc điểm
2. Cấu tạo:
*) Ghi nh? (SGK-Trang 93)
Bài tập:
Tìm thành phần chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:
c. Dưới bóng tre của ngàn xưa, thấp thoáng mái đình, mái chùa cổ kính.
a. Học tập chăm chỉ là nhiệm vụ của học sinh.
b. Khiêm tốn là một đức tính tốt.
Bài tập 1 : Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết chủ ngữ, vị ngữ có cấu tạo như thế nào?
(1) Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một thanh niên cường tráng. (2) Đôi càng tôi mẫm bóng. (3) Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. (4) Thỉnh thoảng, muốn thử sức lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. (5) Những ngọn cỏ gâ�y rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. (Tô Hoài)
IV.Luyện tập
Củng cố
Nắm được thành phần chính và thành phần phụ của câu
Đặc điểm và cấu tạo của chủ ngữ và vị ngữ
Hướng dẫn học ở nhà
Học các phần ghi nhớ
Làm hoàn chỉnh các bài tập
Chuẩn bị bài mới : Thi làm thơ năm chữ

------***------
xin chân thành cảm ơn -----------