Bài 25. Các thành phần chính của câu

Tiết 104: Các thành phần chính của câu
GV: Nguyễn Thị Phú Quí
Giáo viên thực hiện:Nguy?n Th? Ph� Quí
Phòng Giáo dục & Đào Tạo Huyện Nhà Bè -Trường THCS Hai Bà Trưng
Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
“Bỗng lòe chớp đỏ
Thôi rồi Lượm ơi
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi"

KIỂM TRA BÀI CŨ
1.Đoạn thơ trên trích trong bài thơ nào? Tác giả là ai?
1.Đoạn thơ trên trích tư bài thơ "Lượm" của Tố Hữu.
Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
“Bỗng lòe chớp đỏ
Thôi rồi Lượm ơi
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi"

KIỂM TRA BÀI CŨ
2.Nêu nội dung của đoạn thơ trên.
2.Đoạn thơ trên kể và tả về cái chết của chú bé Lượm trong khi đi làm nhiệm vụ liên lạc.
Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
“Bỗng lòe chớp đỏ
Thôi rồi Lượm ơi
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi"

KIỂM TRA BÀI CŨ
3.Những từ được gạch dưới trong đoạn thơ trên đã sử dụng biện pháp nghệ thuật tu từ nào?
3. Những từ được gạch dưới trong đoạn thơ trên đã sử dụng biện pháp hoán dụ.
Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
“Bỗng lòe chớp đỏ
Thôi rồi Lượm ơi
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi"

KIỂM TRA BÀI CŨ
4. Cho biết kiểu hoán dụ được sử dụng trong đoạn thơ trên.
3. Đoạn thơ trên sử dụng kiểu hoán dụ " lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật":
- Lòe chớp đỏ: đạn bay rơi xuống
- Dòng máu tươi : cái chết do bị trúng đạn.
thanh niên cường tráng.”

I. Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ của câu:
“Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
1. Phân tích ví dụ:
Trạng ngữ
Chủ ngữ
Vị ngữ
I. Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ của câu:
“Chẳng bao lâu, tôi
1. Phân tích ví dụ:
Trạng ngữ
Chủ ngữ
Bỏ vị ngữ
Câu không có cấu tạo hoàn chỉnh và không diễn đạt trọn một ý.
Thành phần chính
Thành phần chính phải bắt buộc có mặt trong câu
I. Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ của câu:
“Chẳng bao lâu,
1. Phân tích ví dụ:
Trạng ngữ
đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng
Bỏ chủ ngữ
Câu không có cấu tạo hoàn chỉnh và không diễn đạt trọn một ý.
Thành phần chính
Thành phần chính phải bắt buộc có mặt trong câu
vị ngữ
2. Kết luận: Thành phần chính bắt buộc phải có mặt đễ câu có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn.
thanh niên cường tráng.

I. Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ của câu:
tôi đã trở thành một chàng dế
1. Phân tích ví dụ:
Chủ ngữ
Vị ngữ
Bỏ trạng ngữ
Câu vẫn có cấu tạo hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn.
Thành phần phụ không bắt buộc có mặt trong câu
Thành phần phụ
I. Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ của câu:
2. Kết luận: Ghi nhớ (SGK/ tr. 92)
1. Phân tích ví dụ:
II. Vị ngữ
1. Phân tích ví dụ:
a.Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế
thanh niên cường tráng.
b.Chẳng bao lâu nữa, tôi sẽ trở thành một chàng dế
thanh niên cường tráng.
c.Tôi đang trở thành một chàng dế
thanh niên cường tráng.
có khả năng kết hợp với các phó từ chỉ quan hệ thời gian.
II. Vị ngữ
1. Phân tích ví dụ:
a.Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế ...
Chẳng bao lâu, Dế Mèn đã như thế nào?
2a /92. Một buổi chiều, tôi
là người bạn thân của người nông dân...
Một buổi chiều, Dế Mèn làm gì?
ra đứng cửa hang như mọi khi.
Cây tre là gì?
2c/ 93. Cây tre
(Tô Hoài)
(Đoàn Giỏi)
(Thép Mới)
hoàng hôn xuống.”
nập.”
ra đứng cửa hang như mọi khi, xem
“Một buổi chiều, tôi
nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp
“Chợ Năm Căn
là người bạn thân của nông dân Việt Nam […].
“Cây tre
giúp người trăm nghìn công việc khác nhau.”
Tre, nứa, mai, vầu
a)
b)
c)
Cụm DT
Cụm ĐT
II. Vị ngữ
2. Kết luận: Ghi nhớ (SGK/ tr. 93)
1. Phân tích ví dụ:
III. Chủ ngữ
1. Phân tích ví dụ:
Đôi càng tôi
cứ cứng dần và nhọn hoắt.
Chủ ngữ nêu tên sự vật, hiện tượng có hành động, đặc điểm, trạng thái,... được miêu tả ở vị ngữ.
LT1/ 94 a.

Những cái vuốt ở chân, ở khoeo
mẫm bóng.
Những ngọn cỏ
gãy rạp, y như có nhát dao nào lia qua.
*Bão
đến.
III. Chủ ngữ
1. Phân tích ví dụ:
cứ cứng dần và nhọn hoắt.
LT1/ 94 a.

Những cái vuốt ở chân, ở khoeo
*Con trâu
đang cày ruộng.
Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt,
co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ.
tôi
Ai co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ?
Cái gì cứ cứng dần và nhọn hoắt?
Con gì đang cày ruộng?
(Tô Hoài)
(Đoàn Giỏi)
(Thép Mới)
hoàng hôn xuống.”
nập.”
ra đứng cửa hang như mọi khi, xem
“Một buổi chiều, tôi
nằm sát bên bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp
“Chợ Năm Căn
là người bạn thân của nông dân Việt Nam […].
“Cây tre
giúp người trăm nghìn công việc khác nhau.”
Tre, nứa, mai, vầu
a)
b)
c)
Đại từ
Cụm DT
DT
DT
DT
DT
DT
“Khóc là nhục […]

Và dại khờ là những lũ người câm…”

(Tố Hữu)
Chủ ngữ là tình từ.
III. Chủ ngữ
2. Kết luận: Ghi nhớ (SGK/ tr. 93)
1. Phân tích ví dụ:
I. Phân biệt thành phần chính với thành phần phụ của câu:
II. Vị ngữ:
III. Chủ ngữ:
IV. Luyện tập:
Bài tập 1: Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những câu sau. Cho biết mỗi chủ ngữ hoặc vị ngữ có cấu tạo như thế nào? (Lồng vào phần tìm hiểu về vị ngữ và chủ ngữ)
- Câu 1: Tôi đã trở thành chàng dế thanh niên cường tráng.

- Câu 2: Đôi càng tôi mẫm bóng.

- Câu 3: Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt.

- Câu 4: Tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ.

- Câu 5: Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua.
Bài tập 2,3; Đặt câu theo yêu cầu sau:
Lồng vào phần tìm hiểu về vị ngữ và chủ ngữ.
Là thành phần chính của câu.
Là thành phần chính của câu.
Thường là danh từ, đại từ, cụm danh từ.
Làm gì? Làm sao? Như thế nào? Là gì?
Ai? Con gì? Cái gì?
Có thể kết hợp với các phó từ chỉ quan hệ thời gian.
Thường là động từ, cụm động từ, tính từ, cụm tính từ, danh từ cụm danh từ.
Một hoặc nhiều
Một hoặc nhiều
Củng cố
Giáo viên thực hiện: Lê Văn Sĩ
Phòng giáo dục và đào tạo Thanh Bình - Trường trung học cơ sở Tân Long