Bài 25. Các phương pháp nhân giống vật nuôi và thủy sản

Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi 1: Người chăn nuôi quan sát, nhận dạng đặc điểm ngoại hình bên ngoài của vật nuôi nhằm mục đích gì?
=>Nhằm phân biệt, lựa chọn con tốt đồng thời loại bỏ con xấu

Câu hỏi 2: Muốn tạo nhiều con giống tốt, sau khi chọn giống rồi người chăn nuôi phải làm gì?
=> Cần nuôi dưỡng con giống để sinh trưởng, phát dục tốt và ghép đôi giao phối để nhân giống

Đặt vấn đề
Như vậy sau khi chọn lọc được các con giống tốt người ta tiến hành nhân lên nhằm tăng số lượng và duy trì, củng cố các đặc điểm của giống đó. Vậy có các phương pháp nhân giống nào? Thì chúng ta cùng tìm hiểu bài 25: Các phương pháp nhân giống vật nuôi và thuỷ sản.
Bài 25
CÁC PHƯƠNG PHÁP NHÂN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ THUỶ SẢN
Mục tiêu bài học
Trình bày được khái niệm, mục đích của nhân giống thuần chủng
Trình bày được khái niệm và mục đích của lai giống.
Trình bày được một số phương pháp lai giống trong chăn nuôi.
Phân biệt nhân giống thuần chủng và nhân giống phức tạp.
So sánh được lai kinh tế và lai gây thành.
A Nội dung bài học
I. Nhân giống thuần chủng
II. Lai giống
I. Phương pháp nhân giống thuần chủng
Câu hỏi: Em có nhận xét gì về đặc điểm ngoại hình của các con lợn trong sơ đồ lai trên? Lợn bố và lợn mẹ có cùng một giống không? Đàn con sinh ra trong phép lai trên có giống bố mẹ không?
=> Các con lợn trên giống nhau về đặc điểm ngoại hình. Bố mẹ cùng một giống và đàn con sinh ra mang đặc điểm chung của giống đó.
Sơ đồ lai trên là một ví dụ về nhân giống thuần chủng, vậy “Nhân giống thuần chủng” là gì? Nêu các ví dụ về nhân giống thuần chủng?
Khái niệm nhân giống thuần chủng
Là phương pháp cho ghép đôi giao phối giữa hai các thể đực và cái cùng giống để có được đời con mang hoàn toàn các đặc tính di truyền của giống.
VD: Nhân giống thuần chủng bò Hà Lan
PP nhân giống thuần chủng ở bò Hà Lan
Câu hỏi: Theo em nhân giống thuần chủng có ưu điểm gì?
Ưu điểm: Phương pháp này dùng để chọn lọc ổn định đàn giống thuần.


Chú ý: Việc chọn giống và ghép đôi giao phối phải hết sức cẩn thận để tránh hiện tượng đồng huyết trong đàn giống (nhất là đối với những đàn giống thuần có quy mô nhỏ)
2. Mục đích
Nhân giống thuần chủng
Phát triển về số lượng
để mở rộng phạm vi của giống
Duy trì, củng cố, nâng cao chất lượng của giống
Câu hỏi: Thực hiện phép lai này nhằm mục đích gì?
3. Phương pháp nhân giống thuần chủng
Tuyển chọn các cá thể đực cái tốt của giống
Cho lai tạo(giao phối) để sinh con
Nuôi dưỡng chăm sóc, chọn lọc, để tiếp tục nhân giống
II. Lai giống:

1. Khái niệm về lai giống
Lai giống là phương pháp cho phép ghép đôi giao phối giữa các cá thể khác giống nhằm tạo ra con lai mang những tính trạng mới, tốt hơn bố mẹ.
Ưu điểm: Người chăn nuôi sử dụng lai giống để có ưu thế lai và tổng hợp các đặc tính có từ các giống.
Chú ý: Không phải tất cả các giống khi lai với nhau đều cho ưu thế lai như mong muốn mà phải xác định rõ: lai những giống nào với nhau và lai như thế nào.
Câu hỏi: Người ta sử dụng phương pháp lai giống nhằm mục đích gì?

2.2 Mục đích lai giống:
Sử dụng ưu thế lai, làm tăng sức sống và khả năng sản xuất ở đời con, nhằm thu dược hiệu quả cao trong chăn nuôi và thuỷ sản.
Làm thay đổi đặc tính di truyền của giống đã có hoặc tạo ra giống mới,
2.3. Một số phương pháp lai
2.3.1 Lai kinh tế
Lai kinh tế đơn giản (lai 2 máu)
Lai kinh tế phức tạp (lai 3 máu, lai 4 máu)
2.3.2 Lai gây thành

Lai kinh tế đơn giản (lai 2 máu)
Câu hỏi: Theo em lai hai máu là gì?
Lai hai máu: lai giữa 2 giống thuần khác nhau để tạo con lai F1 nuôi thịt . Đây là phương pháp lai đơn giản nhằm nâng cao một số đặc điểm tốt ở các giống.
VD: lai giữa lợn đực giống Yorkshire hoặc lợn đực Landrace với lợn nái Móng Cái để tạo đàn lợn thịt F1 có thể trọng cao, tốc độ tăng trọng nhanh, tỷ lệ thịt nạc cao hơn so với lợn thịt Móng Cái...).
Mục đích: là sử dụng ưu thế lai tạo đàn lợn thịt thương phẩm.

PP lai kinh tế đơn giản ở lợn
PP lai kinh tế đơn giản
Ưu thế lai
Là cụm từ biểu thị sức sống của đời con vượt trội cha me khi cha mẹ là những cá thể không huyết thống.
Ưu thế lai thể hiện ở sức chịu đựng, sức sống cao, tốc độ sinh trưởng mạnh, khả năng cho thịt sữa, sinh sản hơn bố mẹ.
Ưu thế lai cao nhất ở F1 và giảm dần ở các thế hệ sau (vì các thế hệ sau tỉ lệ tỷ hợp tử giảm dần, tỷ lệ đồng hợp tử tăng dần)
=> F1 không làm giống mà chỉ sử dụng lấy sản phẩm.
Lai kinh tế phức tạp (lai 3 máu, lai 4 máu)

Câu hỏi: Theo em lai kinh tế phứ tạp là gì?
Là phương pháp lai giữa 3 hay 4 giống khác nhau để tạo con lai F1 sử dụng để nuôi thương phẩm .
Sơ đồ lai kinh tế phức tạp (3 giống)
Cái giống A

Đực giống B
Đực giống C
Cái lai F1 (1/2A,1/2B)
,
Con lai F1 (1/4A,1/4B,2/4B)
Cái giống A

Đực giống B
Đực giống C
Cái lai F1 (1/2A,1/2B)
Con lai F1 (1/4A,1/4B,2/4C)
Ghi chú
♀Giống A
♂ Giống B
♀lai F1(1/2A,1/2B)
♂ Giống C
Con lai F1(1/4A,1/4B,2/4C)
Lai kinh tế phức tạp
Lai kinh tế phức tạp
3 giống bò
Sơ đồ lai kinh tế phức tạp (4 giống)
2.3.2. Lai gây thành ( Lai tổ hợp )
Khái niệm: là phương pháp lai hai hay nhiều giống sau đó chọn lọc các đời lai tốt để nhân lên để tạo giống mới.
Mục đích: Tạo nên một giống hoàn toàn mới mang các đặc tính tốt của các phẩm giống tham ra.
Ưu điểm:
- Áp dụng trong các trường hợp muốn nâng cao sức sản xuất của các phẩm giống tham gia hoặc khi không thể nhập các phẩm giống thuần chủng.
- Làm tăng tính di truyền, giảm tính bảo thủ của giống.
Sơ đồ lai tạo giống lợn ĐBI- 81

Những chú ý khi lai gây thành
- Để tránh đồng huyết số lượng đàn giống lai tạo cần tương đối nhiều nuôi dưỡng khác nhau để tạo ra những con lai tuyệt đối đồng nhất về nguồn gốc và về trao đổi chất.
- Không nên cho tự giao phối giữa những con lai F1 vì tính chất di truyền con lai F1 chưa ổn định. Nên dùng con lai F2(3/4 máu) hoặc F3(7/8 máu) để cho tự giao để tạo ra giống mới.(ví dụ ĐBI81)
- Trong lai gây thành nếu chỉ dùng 2 giống được gọi là lai gây thành đơn giản, từ 3 giống trở lên gọi là lai gây thành phức tạp.
B. Củng cố
Em hãy phân biệt nhân giống thuần chủng và nhân giống tạp giao?
=> kết quả
Em hãy so sánh lai kinh tế và lai gây thành?
=> kết quả
Phân biệt nhân giống thuần chủng và nhân giống tạp giao
So sánh lai kinh tế và lai gây thành
Giống nhau: Đều dùng đực cái khác giống cho giao phối với nhau nhằm tạo ra con lai có đặc tính trạng di truyền khác bố mẹ, làm tăng sức sống và khả năng sản xuất của đời con.
Khác nhau:
Thanhk you very much!