Bài 25. Ankan

BÀI 25. ANKAN
Tính chất hóa học, điều chế và ứng dụng
III – Tính chất hóa học
Ankan ở nhiệt độ thường không phản ứng với axit, dung dịch kiềm và các chất oxi hóa,..
Khi chiếu sáng hoặc đun nóng ankan dễ tham gia phản ứng thế, tách và oxi hóa.
ANKAN
Phản ứng thế
Phản ứng tách
Phản ứng oxi hóa
III – Tính chất hóa học
1. Phản ứng thế
Quan sát hình 1. hình vẽ phản ứng Clo hóa metan, thảo luận và trả lời câu hỏi sau:
Hãy viết công thức cấu tạo các chất có trong bình phản ứng ở hình 1, biết rằng hình tròn màu đen chỉ C, màu trắng chỉ H, màu vàng chỉ Cl.
Hình 1. Clo hóa metan (Click xem flash)
Lúc đầu trong bình chỉ có metan và Clo. Sau khi chiếu sáng, nhờ phản ứng nào mà tạo ra các chất khác nhau. Viết các phương trình phản ứng xảy ra?
III – Tính chất hóa học
1. Phản ứng thế
Các phương trình phản ứng xảy ra khi clo hóa metan
Metyl clorua (clometan)
Metylen clorua (điclometan)
Clorofom (triclometan)
Cacbon tetraclorua (tetraclometan)
1. Phản ứng thế
Các đồng đẳng của metan xảy ra phản ứng tương tự.
CH3 – CH2 – CH3
CH3 – CHCl – CH3
+ CH3 – CH2 – CHCl
+ HCl (1)
2 – clopropan, 57%
1 – clopropan, 43%
CH3 – CH2 – CH3
CH3 – CHBr – CH3
+ CH3 – CH2 – CHBr
+ HBr (2)
97%, chính
3%, phụ
? So sánh phản ứng (1) và (2) rồi rút ra nhận xét về hướng của phản ứng clo hóa và brom hóa.
Clo thế H ở cacbon các bậc khác nhau, brom hầu như chỉ thế H ở bậc cao, Flo phản ứng mảnh liệt nên phân hủy ankan thành C và HF. Iot quá yếu nên không phản ứng với ankan.
 Cơ chế phản ứng halogen hóa ankan.
Bước khơi màu
Phản ứng halogen hóa ankan xảy ra theo cơ chế gốc – dây chuyền. Phản ứng xảy ra theo 3 bước:
Bước phát triển dây chuyền
Bước đứt dây chuyền
(Xem cơ chế phản ứng)
2. Phản ứng tách.
CH3 – CH3
CH2 = CH2
+ H2
(1)
? Quan sát các phản ứng từ 1- 4, về hình thức ở mỗi phản ứng những liên kết nào bị gãy, chất nào tách ra.
Dưới tác dụng của nhiệt và xúc tác các ankan không những bị tách hidro tạo thành hidrocacbon không no mà còn bị gãy các liên kết C – C tạo thành các phân tử nhỏ hơn.
3. Phản ứng oxi hóa.
Quan sát thí nghiệm đốt cháy metan trong không khí. Hoàn thành phiếu học tập
Thảo luận câu hỏi?
Hãy cho biêt trong điều kiện nào thì ankan cháy mà không nổ, trong điều kiện nào thì nổ?
Vì sao xoong chảo đun trênơn bếp dầu thường bị đen hơn đun trên bếp gas?
IV- Điều chế và ứng dụng.
1. Điều chế.
a. Trong công nghiệp
Metan và các đồng đẳng được tách từ khí thiên nhiên và dầu mỏ
b. Trong phòng thí nghiệm
Quan sát thì nghiệm điều chế khí metan. Cho biết hiện tượng và viết phương trình phản ứng?
CH3COONa (r) + NaOH (r)
CH4 + Na2CO3
Al4C3 + 12H2O
3CH4  + 4Al(OH)3
(1)
(2)
Phản ứng 1 và 2 là phản ứng vô cơ hay hữu cơ? Chúng thuộc loại phản ứng nào? Hãy so sánh cách điều chế metan bằng 2 phản ứng trên?
2. Ứng dụng.
ANKAN
Làm nguyên liệu
Làm nhiên liệu, vật liệu
C2H4, C2H2, C3H6, C4H8,...
Tách hiđro
Halogen hoá
CH2Cl, CHCl3, CCl4
CH3OH, CH2O, CH3COOH,...
Oxi hoá
Crắckinh
CnH2n + 1COOH
(n = 15 – 17)
Khí đốt, khí hoá lỏng
Xăng, dầu cho động cơ
Dầu thắp sắng và đun
nóng
Dung môi
Dầu bôi trơn, chống gỉ
Sáp pha thuốc mỡ
Nến, giấy nến, giấy dầu
2. Ứng dụng.
Hãy nói lên những ứng dụng cụ thể theo từng mũi tên theo hình vừa quan sát, những ứng dụng nào dựa vào tính chất vật lid, những ứng dụng nào dựa vào tính chất hóa học?
cũng cố
PHIẾU HỌC TẬP