Bài 25. Ankan

Mục đích yêu cầu
Học sinh cần nắm được và thuộc cách gọi tên của 10 ankan đầu tiên không nhánh và các đồng đẳng.
Nắm được quy luật chung về trạng thái vật lí, tính tan của dãy ankan.
Nắm được mối quan hệ giữa đặc điểm cấu tạo của ankan và tính chất hoá học của chúng.
Tiếp tục rèn luyện kĩ năng giải bài tập lập công thức phân tử
Một số khái niệm
Hiđrôcacbon :là hợp chất hữu cơ chỉ có cacbon và hiđro
Hiđrocacbon no: là hiđrocacbon chỉ có liên kết đơn trong phân tử
Ankan: là hiđrocacbon no mạch hở
Hiđrocacbon
Hidrocacbon no
Hiđrocacbon không no
Hiđrocacbon thơm
Nội dung

1. Đồng dẳng, đồng phân, danh pháp.
2.Tính chất vật lý.
3.Công thức cấu tạo.
4.Tính chất hoá học.
5.ứng dụng và điều chế.
Câu hỏi phần I
1. Định nghĩa đồng đẳng ? Cho biết công thức của một vài đồng đẳng của CH4 ?
2.Cho biết công thức tổng quát của dãy đồng đẳng của metan ?
3.Cho biết khái niệm ankan?
4. Nhận xét về cách gọi tên ankan ?
I. Đồng dẳng ,đồng phân , danh pháp
Dãy đồng đẳng:CH4 , C2H6. ,C3H8.
CTTQ: Cn H2n+2 (n N*)
Ankan : là hiđrocacbon mạch hở, chỉ có liên
kết đơn trong phân tủ
1.Đồng đẳng của ankan
Danh pháp
CH4
Metan
CH3-
Metyl
C2H6 Etan C2H5- Etyl
Nhận xét : - Tên các ankan tận cùng bằng -an
-Tên gốc no , hoá trị một đổi -an ? -yl
Một số ankan đầu dãy đồng đẳng
�
2. Đồng phân
Từ C4H10 trở đi có đồng phân về mạch cac bon.
Viết các đồng phân có thể có của C5H12 ?
Cần chú ý điều gì trong cách gọi tên ankan như trên ?
SỐ LƯỢNG ĐỒNG PHÂN CẤU TẠO Ở ANKAN
Chú ý : Cách gọi tên ankan theo danh pháp thường
n- : Chỉ mạch cacbon không phân nhánh
iso - : Trong phân tử ankan có một nhóm CH3 - ở vị trí nguyên tử C thứ 2
neo- : Trong phân tử ankan có hai nhóm CH3 - ở vị trí nguyên tử C thứ 2
Gọi tên ankan có nhánh theo danh pháp quốc tế
Bước 1: Chọn mạch chính là mạch cacbon dài nhất và chứa nhiều nhánh nhất
Bước 2: Đánh số mạch chính bắt đầu từ đầu gần nhánh hơn và tổng số chỉ vị trí nhánh là nhỏ nhất
Bước 3: Gọi tên
Số chỉ vị trí nhánh - Tên nhánh Tên mạch chính

Gọi tên các chất sau theo danh pháp quốc tế ?
2- Metyl butan
2,3- Đimetyl butan
Chú ý: - Nếu có nhiều nhánh giống nhau thì thêm tiền tố đi(2), tri(3) , tetra(4 )
Nhiều nhánh khác nhau thì gọi theo thứ tự chữ cái
Viết công thức cấu tạo của các chất có tên sau?
2,2 - Đimetyl pentan
3- etyl- 2,2 Đimetyl pentan
Các chất này có phải là đồng đẳng của ankan không?
Giải đáp
Cho biết một vài ví dụ về một số hiđrocacbon có thể gặp trong cuộc sống?Từ đó cho biết tính chất vật lí của ankan nói chung?
Gợi ý :
Khí bùn ao, có thành phần chính là CH4, không tan trong nước.
"Ga"trong bật lửa ga thường là khí C4H10 hoá lỏng
Etxăng, dầu thắp, dầu nhờn là hỗn hợp các hiđrocacbon (thường có nhiều hiđrocacbon no) đều nhẹ hơn nước, không tan trong nước, nhưng dễ tan vào nhau v..v.
II- Tính chất vật lý
Trạng thái :Từ C1? C4 là những chất khí
Từ C5? C17 là những chất lỏng
Từ C18 trở lên là những chất rắn
Nhiệt độ nóng chảy và nhiệt độ sôi tăng theo khối lượng phân tử
Khối lượng riêng : nhẹ hơn nước khoảng 0,8g/ ml
Tính tan: Không tan trong nước, tan nhiều trong dung môi hưu cơ ( ete, bezen, dầu hỏa )



II/ Công thức cấu tạo
1/ Metan
Đặc điểm cấu tạo: phân tử CH4 có bốn liên kết ? hướng về bốn đỉnh của một tứ diện đều , mỗi góc HCH bằng 109,5o.Toàn bộ phân tử không ở trên một mặt phẳng
2/Đồng đẳng của metan
Cấu tạo butan
Nhận xét:
Từ C3 trở đi mạch cacbon là đường gấp khúc.
1.Quan sát mô hình phân tử metan và butan cho biết những đặc điểm chung về cấu tạo của ankan ?
Câu hỏi phần II
2.Dự đoán khả năng phản ứng của ankan với dung dịch kiềm, axit và chất oxi hoá ở điều kiên thường?
Nhận xét về cấu tạo ankan
Trong phân tử ankan chỉ có liên kết ?, là loại liên kết bền vững
Các liên kết C-H, C-C hầu như không phân cực
Hoá trị của cacbon hầu như đã bão hoà
Những đặc điểm này quyết định tính chất hoá học của ankan
1.Tác dụng với Clo(phản ứng thế đặctrưngcủa ankan
Với metan
III.T�NH CH?T HểA H?C
Với các đồng d?ng của metan
Viết phương trình phản ứng thế của propan với clo?




Dự đoán sản phẩm chiếm ưu thế ?
Phát biểu quy tắc xác định sản phẩm chính của phản ứng th? halogen ?
Quy tắc xác định sản phẩm chính trong phản ứng thế của ankan ?
Với các đồng đẳng của metan phản ứng thế ưu tiên thế nguyên tử hiđro của các bon bậc cao.
Bậc của nguyên tử các bon: Là chỉ số nguyên tử cacbon liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon đó
Hãy viết phương trình phản ứng thế của isopentan và brom? Chỉ ra sản phẩm chính của phản ứng?

2/ Tác dụng do nhiệt
a . Phản ứng phân huỷ
Là phản ứng phân huỷ hiđrocacbon thành C và H2 ở nhiệt độ cao
CH4 C + 2H2
Chú ý: phản ứng thuận nghịch và phản ứng nghịch xảy ra ở nhiệt độ thấp hơn
Viết phương trình phản ứng phân huỷ propan?
Phản ứng đehiro hoá (tách H2)
Là phản ứng tách hai nguyên tử hiđrô do tác dụng của nhiệt độ và xúc tác Ni hoặc Fe
Chú ý so sánh điều kiện hai phản ứng sau
CH4 C + 2H2
2CH4 C2H2 + 3H2
C/ Phản ứng crackinh
Quá trình bẻ gãy các phân tử hidrocacbon mạch dài thành các hidrocacbon mạch ngắn hơn bằng tác dụng của nhiệt
Một số phản ứng oxi hoá không hoàn toàn
3/ Tác dụng với oxi
a. Phản ứng cháy ( phản ứng oxi hoá hoàn toàn)
n ankan = nnước - n cacbonnic
Một vài ứng dụng của ankan
VI. DI?U CH?
1.Trong phòng thí nghiệm
Thủy phân nhôm cacbua
2.Trong công nghiệp
Lấy từ khí thiên nhiên , khí dầu mỏ
CỦNG CỐ BÀI
1.Cho hợp chất C6H14 Viết các đồng phân và gọi tên các đồng phân đó theo danh pháp quốc tế .
2. Khi đốt chấy hoàn toàn 3,6 gam ankan X thu được 5,6lít khí CO2 . Công thức phân tử của X là trường hợp nào sau đây ?
C3H8 b. C5H10 c. C5H12 d. C4H10