Bài 24. Ứng động

ỨNG ĐỘNG
Nhóm:
Lớp: 11A5
Trường THPT Võ thị Sáu
Sinh vật lớp11
Bài 24
Mục lục
Khái niệm ứng động
Các kiểu ứng động
Vai trò của ứng động
KHÁI NIỆM ỨNG ĐỘNG
Cây vạn niên thanh trồng trong lọ gần cửa sổ: cành lá hướng về phía ánh sáng.
Hoa đồng tiền:sáng nở, tối khép cánh lại.
Quan sát 2 loài cây :
Nhận xét: sự giống nhau và khác nhau
Từ mọi hướng
Từ một hướng
Cấu tạo hình dẹp (lá, cánh hoa, đài hoa, cụm hoa)
Cấu tạo hình tròn (thân, cành, rễ của các loại cây)
Ứng động
Hướng động
* Giống nhau:
Đều là phản ứng của cơ thể thực vật trả lời kích thích của môi trường.
Cơ chế: đều liên quan đến sự sai khác trong tốc độ sinh trưởng của các tế bào tại 2 phía đối diện của cơ quan.
* Khác nhau:
Định nghĩa
Ứng động là sự vận động …………. của các cơ quan có cấu tạo dẹp đối với sự biến đổi của các …………………… của ngoại cảnh (ánh sáng, nhiệt độ,…)
cảm ứng
tác nhân khuếch tán
Hướng ứng động
Hướng ứng động ……… xác định theo hướng tác nhân kích thích, mà phụ thuộc vào……………………
không
cấu trúc cơ quan
Cơ chế ứng động
Ứng động xảy ra do sự sinh trưởng ………………... tại mặt trên và mặt dưới của các cơ quan khi tác nhân kích thích biến đổi
không đồng đều
Phân loại ứng động
Tùy tác nhân kích thích, có nhiều kiểu ứng động:
………………….
…………………..
…………………..
…………………..
…………………..
…
Quang ứng động
Nhiệt ứng động
Thủy ứng động
Hóa ứng động
Ứng động tiếp xúc
CÁC KIỂU ỨNG ĐỘNG
Ứng động…………………
Ứng động…………………………
không sinh trưởng
sinh trưởng
Ứng động sinh trưởng
Khái niệm: Ứng động sinh trưởng là kiểu ứng động trong đó các tế bào ở 2 phía đối diện nhau của cơ quan có tốc độ sinh trưởng khác nhau do tác động của kích thích không định hướng.
Nguyên nhân: Do biến đổi tác nhân từ mọi phía
Cơ chế: Do tốc độ sinh trưởng không đồng đều tại 2 phía đối diện của cơ quan gây nên.
Các dạng ứng động sinh trưởng :
a- Quang ứng động
b- Nhiệt ứng động
Quang ứng động
Tác nhân: Ánh sáng đến từ mọi phía
Cơ chế : Do sự sinh trưởng không đồng đều của các tế bào ở mặt trên và mặt dưới của hoa, lá vào những thời điểm khác nhau
Ứng động nở hoa
VD: hoa Bồ công anh nở buổi sáng và đóng lại vào buổi tối
Ứng động của lá
VD: Lá me, cỏ 3 lá khép lại khi chiều tối
Ứng động quấn vòng
VD: dây mướp, dây xu xu…
Ứng động ngủ, thức
VD: cây rụng lá mùa đông
Ứng động nở hoa
Sáng
Chiều tối
Hoa bồ công anh
7h
24h
10h
9h
Đồng hồ hoa
Ứng động nở hoa chịu tác động của yếu tố nào ? Thời điểm khác nhau của ánh sáng.
Ứng động của lá
Lá me, lá phượng, lá lạc, lá trinh nữ,…sáng xòe ra, tối cụp lại.
Lá me
Ứng động của lá
Cỏ 3 lá khép lại khi chiều tối
Ứng động quấn vòng
Do sự di chuyển đỉnh , chóp của thân leo , các tua cuốn . Các tua cuốn tạo các vòng giống nhau di chuyển liên tục quanh trục của nó .

Ngoài ánh sáng , nhiệt độ còn liên quan đến hoocmôn gibêralin .

Thời gian và hình dạng quấn vòng tùy loài cây
Ứng động ngủ, thức
*Chồi ngủ: Khi gặp điều kiện bất lợi ( mùa đông lạnh , tuyết rơi , nhiệt độ thấp , ánh sáng kéo dài ….)  trao đổi chất chồi chậm và yếu  chồi sống dạng tiềm ẩn .

Đánh thức chồi bằng nhiệt độ , hóa chất , kích thích sinh trưởng
Cây rụng lá mùa đông
Tác nhân: nhiệt độ môi trường
Cơ chế: Do sinh trưởng của các tế bào ở mặt trên cánh hoa nhanh hơn hoa nở. Ngược lại  hoa khép
VD: Hoa Tulip
Giảm 10C  hoa khép lại
Tăng 30C  hoa nở ra
Nhiệt ứng động
Dưới tác động của nhiệt độ:
Hoa Tulip cụp khi nhiệt độ thấp,nở khi nhiệt độ ấm (25-300C)
Hoa Tulip
toc thấp
toc cao
Dưới tác động của nhiệt độ:
Hoa nghệ tây mang ra khỏi phòng lạnh, có ánh sáng và nhiệt độ thích hợp sẽ nở.
toc thấp
toc cao
Hoa nghệ tây
Dưới tác động của nhiệt độ:
Hoa mười giờ nở lúc ánh sáng ở nhiệt độ 20-250C.
Hoa
mu?i
gi?
Ứng động sinh trưởng có liên quan đến đồng hồ sinh học, được khởi động và điều chỉnh bởi: ánh sáng, nhiệt độ , hoóc môn thực vật.

Cơ sở tế bào học của hướng động và ứng động sinh trưởng là như nhau đó là sự sai khác trong tốc độ sinh trưởng của các tế bào tại hai phía đối diện của cơ quan.
Tóm lại:
Ứng động không sinh trưởng
Khái niệm: Ứng động sinh trưởng là kiểu ứng động không liên quan đến sự phân chia và lớn lên của các tế bào của cây  Là phản ứng của thực vật do biến động của sức trương của tế bào chuyên hoá.
Nguyên nhân: Tác nhân kích thích môi trường
Cơ chế: Do biến đổi hàm lượng nước trong tế bào chuyên hoá và sự xuất hiện điện thế lan truyền kích thích.
Các dạng ứng động không sinh trưởng :
a- Ứng động sức trương
b- Ứng động tiếp xúc và hóa ứng động
Là vận động xảy ra do sự thay đổi hàm lượng nước trong các tế bào hoặc các vùng chuyên hóa của các cơ quan.
VD:
Ứng động của cây trinh nữ khi va chạm
Sự đóng mở của khí khổng
Ứng động sức trương
Cho biết hiện tượng gì xảy ra khi va chạm vào cây trinh nữ?
 Lá cụp lại là do sự va chạm cơ học từ mọi hướng.
Lá cây trinh nữ cụp lại do nguyên nhân nào?
 Nguyên nhân gây ra sự vận động cụp lá của cây trinh nữ khi va chạm là sức trương của nửa dưới của các chỗ phình bị giảm do nước di chuyển vào những mô lân cận
H2O
H2O
H2O
H2O
- Sự đóng mở của khí khổng: Nguyên nhân của sự đóng mở khí khổng là do sự biến động hàm lượng nước trong các tế bào khí khổng
VD: Vận động bắt mồi của cây gọng vó, cây bắt ruồi.
Ứng động tiếp xúc: Côn trùng đậu trên cây gọng vó tạo ra tác động cơ học (gọi là tác nhân kích thích cơ học)
Lông tuyến của cây gọng vó phản ứng bằng cách uốn cong và tiết axit phoocmic.
Đầu tận cùng của lông là nơi tiếp nhận kích thích
Cơ chế: sóng lan truyền kích thích
Hóa ứng động: Côn trùng đậu trên cây gọng vó. Các hợp chất chứa Nitơ trong cơ thể côn trùng là tác nhân kích thích hóa học.
Đầu sợi lông là nơi tiếp nhận kích thích.
Phản ứng: Bằng cách gập lông lại giữ con mồi và tiết dịch tiêu hóa con mồi
Ứng động tiếp xúc và hoá ứng động:
Ứng động tiếp xúc và hóa ứng động( vận động bắt mồi)
Hoạt động bắt mồi của cây gọng vó.
Ứng động tiếp xúc và hóa ứng động như cây bắt mồi do xuất hiện các kích thích lan truyền.
Tương tự : Ứng động tiếp xúc và hóa ứng động như cây bắt mồi do xuất hiện các kích thích lan truyền.
Cơ chế
* Cơ chế của vận động bắt mồi ở thực vật
Cây nắp ấm (bắt ruồi)
VAI TRÒ CỦA ỨNG ĐỘNG
Giúp thực vật……………………………… ……………………………………………………… ………
thích nghi đa dạng đối với sự
biến đổi của môi trường, bảo đảm cho cây tồn
tại và phát triển
Trong sản xuất, con người đã lợi dụng tính ứng động sinh trưởng của thực vật để trồng hoa, giữ cho hoa nở đúng vào các dịp lễ tết, kéo dài thời gian ngủ của chồi (vd: Hoa đào, mai, …) và cung cấp các loại trái cây mong muốn.
Là sự vận động cảm ứng do sự khác biệt về tốc độ sinh trưởng không đồng đều của các tế bào tại hai phía đối diện của các cơ quan có cấu trúc hình dẹt
Là phản ứng của thực vật do biến động của sức trương của tế bào chuyên hoá.
Do biến đổi tác nhân từ mọi phía
Tác nhân kích thích môi trường
Do tốc độ sinh trưởng không đồng đều tại 2 phía đối diện của cơ quan gây nên
Do biến đổi hàm lượng nước trong tế bào chuyên hoá và sự xuất hiện điện thế lan truyền kích thích
Nở hoa của cây bồ công anh
Cụp lá của cây trinh nữ, đóng mở của khí khổng
Tổng kết
Củng cố
Cơ quan nào của hoa có ứng động sinh trưởng?
Cụm hoa.
Sự vận động nở hoa thuộc ứng động nào?
Ứng động sinh trưởng.
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất
Sự đóng mở của khí khổng thuộc dạng cảm ứng nào?
Hướng hóa
Ứng động không sinh trưởng
Ứng động sức trương
Ứng động tiếp xúc
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất
Đặc điểm cảm ứng của thực vật là:
Xảy ra nhanh, dễ nhận thấy
Xảy ra chậm, khó nhận thấy
Xảy ra nhanh, khó nhận thấy
Xảy ra chậm, dễ nhận thấy
Cảm ơn các bạn đã theo dõi.