Bài 24. Tập làm thơ bốn chữ

Kiểm tra bài cũ
Kể tên các bài thơ đã học trong chương trình học kì II? Trong các bài thơ đó, bài nào được làm theo thể thơ bốn chữ?
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
Bài tập 1: Một số bài thơ, bài vè, bài đồng dao bốn chữ:
- "Hạt gạo làng ta" ; "Kể cho bé nghe";..- ( Trần Đăng khoa)
" Quả sấu non trên cao" - Xuân Diệu.
" Con chim chiền chiện" -Huy Cận.
- " Gọi nghé" - bài đồng dao.
" Vè hoa" ; " Vè thằng nhác" - bài vè.
...........
Bài thơ bốn chữ :
+Số câu : không hạn định. +Số chữ : Mỗi câu gồm 4 tiếng( chữ).
+Số khổ : Các khổ, đoạn trong bài được chia linh hoạt (theo nội dung hoặc cảm xúc). Thông thường 4 câu / 1 khổ.
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
Bài tập 2:
Mây lưng chừng hàng
Về ngang lưng núi.
Ngàn cây nghiêm trang
Mơ màng theo bụi.
( Xuân Diệu)
+ hàng - trang ( câu 1- 3)
+ núi - bụi ( câu 2 - 4)
=> Vần chân (gieo vần vào cuối dòng thơ) .
+ hàng - ngang ( câu 1- 2)
+ trang - màng ( câu 3- 4)
=> Vần lưng ( gieo vần vào giữa dòng thơ) .
Bài tập 1:
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
Bài tập 3:
a, Cháu đi đường cháu
Chú lên đường ra
Đến nay tháng sáu
Chợt nghe tin nhà.
( Tố Hữu)
-> cháu - sáu ( câu 1- 3)
-> ra - nhà ( câu 2 - 4)
=> Vần chân , cách .
-> hẹ - mẹ ( câu 1- 2)
-> đàn - càn ( câu 3 - 4)
=> Vần chân , liền .
b, Nghé hành nghé hẹ
Nghé chẳng theo mẹ
Thì nghé theo đàn
Nghé chớ đi càn.
Kẻ gian nó bắt. ( Đồng giao)
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
Bài tập 2:
Mây lưng chừng hàng
Về ngang lưng núi.
Ngàn cây nghiêm trang
Mơ màng theo bụi.
( Xuân Diệu)
-> hàng - trang ( câu 1- 3)
-> núi - bụi ( câu 2 - 4)
=> Vần chân , cách ( gián cách - gieo vần vào cuối dòng thơ) .
-> hàng - ngang ( câu 1- 2)
-> trang - màng ( câu 3- 4)
=>Vần lưng, liền ( gieo vần liên tiếp vào giữa dòng thơ) .
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
Em bước vào đây
Gió hôm nay lạnh
Chị đốt than lên
Để em ngồi sưởi

Nay chị lấy chồng
ở mãi Giang Đông
Dưới làn mây trắng
Cách mấy con đò. ( "Chị em" - Lưu Trọng Lư)
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
Bài tập 4:
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
Em bước vào đây
Gió hôm nay lạnh
Chị đốt than lên
Để em ngồi..

Nay chị lấy chồng
ở mãi Giang Đông
Dưới làn mây trắng
Cách mấy con. ("Chị em" - Lưu Trọng Lư)
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
Bài tập 4:
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
Em bước vào đây
Gió hôm nay lạnh
Chị đốt than lên
Để em ngồi cạnh

Nay chị lấy chồng
ở mãi Giang Đông
Dưới làn mây trắng
Cách mấy con sông.( "Chị em" - Lưu Trọng Lư)
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
Bài tập 4:
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
Bài tập 2:
Mây lưng chừng hàng
Về ngang lưng núi.
Ngàn cây nghiêm trang
Mơ màng theo bụi.
( Xuân Diệu)
Bài tập 1:
Bài tập 2:
Mây / lưng chừng hàng
Về ngang/ lưng núi.
Ngàn cây / nghiêm trang
Mơ màng / theo bụi.
( Xuân Diệu)
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
Bài tập 3:
a, Cháu đi đường cháu
Chú lên đường ra
Đến nay tháng sáu
Chợt nghe tin nhà.
( Tố Hữu)
a, Cháu đi / đường cháu
Chú lên / đường ra
Đến nay /tháng sáu
Chợt nghe / tin nhà.
( Tố Hữu)
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
b, Nghé hành/ nghé hẹ
Nghé /chẳng theo mẹ
Thì nghé/ theo đàn
Nghé /chớ đi càn.
Kẻ gian /nó bắt.
( Đồng giao)
Bài tập 3:
b, Nghé hành nghé hẹ
Nghé chẳng theo mẹ
Thì nghé theo đàn
Nghé chớ đi càn.
Kẻ gian nó bắt.
( Đồng giao)
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
Em bước /vào đây
Gió /hôm nay lạnh
Chị /đốt than lên
Để em /ngồi cạnh

Nay chị / lấy chồng
ở mãi / Giang Đông
Dưới làn / mây trắng
Cách mấy /con sông.( "Chị em" - Lưu Trọng Lư)
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
Bài tập 4:
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
C©u hái th¶o luËn:

Qua các bài tập võa làm, kết hợp phần đọc thêm (SGK tr.77), em hãy nêu §ặc điểm của thể thơ bốn chữ?
(Số câu trong bài? số tiÕng ( ch÷) trong 1 c©u? c¸ch gieo vÇn ? ngắt nhịp? )
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
Ghi nhớ:
Thơ bốn chữ :
+Số câu : không hạn định. . +Số chữ : Mỗi câu gồm 4 tiếng ( chữ).
+Số khổ : Các khổ, đoạn trong bài được chia linh hoạt ( theo nội dung hoặc cảm xúc). Thông thường 4 câu / 1 khổ.
+ Vần: kết hợp vần chân , vần lưng.
+ Gieo vần: gieo vần chân - liền; chân - cách; vần hỗn hợp .
+ Nhịp : phổ biến nhịp 2/2.
- Thể thơ bốn chữ có nguồn gốc Việt nam, xuất hiện nhiều trong ca dao, tục ngữ, vè.
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
Bài tập thảo luận nhóm:
Học xong bài Tập làm thơ bốn chữ, Hùng và An tranh luận với nhau:
Hùng: Làm thơ bốn chữ quan trọng nhất là gieo vần, tìm vần để gieo vần đúng là được.
- An : Làm thơ bốn chữ quan trọng nhất đúng đề tài, cảm xúc chân thực kết hợp gieo vần đúng là được.
Em đồng ý với ý kiến nào? ý kiến của em?
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
Một số lưu ý:
- Muốn làm được bài thơ bốn chữ, trước hết phải nắm vững đặc điểm thơ bốn chữ, vận dụng các kĩ năng quan sát, tưởng tượng phong phú, vận dụng các phép tu từ đã học làm cho lời thơ có hình ảnh rồi từ đó tìm vần để gieo cho thích hợp, không nên gò ép vần.
- Lựa chọn đề tài gần gũi, giản dị xung quanh mình làm mình xúc động như: mùa xuân; mùa hạ, dòng sông; tình bạn; mẹ; cô; bà;.
- Bằng sự liên tưởng, tưởng tượng, hãy tìm ra những hình ảnh, sự vật, sự việc gắn liền với hình ảnh đó như: mùa xuân có mưa phùn, én bay, hoa đào, mơ ước, hi vọng; bà lưng còng, tóc bạc,..
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
I. Đặc điểm thể thơ bốn chữ:
II. Tập làm thơ bốn chữ trên lớp
Yêu cầu:
Bước 1: Thảo luận nhóm 6, chọn ra bài thơ, ®o¹n th¬ hay nhất nhóm; cả nhóm góp ý chỉnh sửa nội dung, đặc điểm (vần, nhịp) của bài (đoạn) thơ ấy. Thời gian: 5 phút.
Bước 2: Đại diện 3 nhóm trình bày nội dung, đặc điểm (vần, nhịp) của bài (đoạn) thơ ấy.
Bước 3: C¶ líp gãp ý, tõng häc sinh söa ch÷a bµi cña m×nh : nội dung, đặc điểm (vần, nhịp) bài (đoạn) thơ võa tr×nh bµy.
Bước 4: C¶ líp cïng thÇy c« ®¸nh gi¸ vµ xÕp lo¹i .

Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
Trò chơi : Ai nhanh, Ai giỏi:
+ 4 nhóm - bắt thăm chủ đề .
+ Cả nhóm thảo luận làm 4 câu thơ bốn chữ theo chủ đề bắt thăm được. Thời gian: 5 phút.
+ Đại diện nhóm trình bày. Các nhóm khác góp ý, nhận xét , bổ sung.
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
Chủ đề : Người thân:
Chủ đề : Môi trường:
Chủ đề : Mùa xuân:
Chủ đề: Trường lớp, bạn bè:
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ
Ngữ văn 6- Tiết 102 : Tập làm thơ bốn chữ