Bài 24. Tập làm thơ bốn chữ

Nhiệt liệt chào mừng thầy cô và các em về dự hội thi giáo viên dạy giỏi cấp huyện !
Người thực hiện: Lª ThÞ ThuËn
TRƯỜNG THCS TT CÁT BÀ
Năm học : 2014- 2015
Nhận diện các thể thơ đã học và chỉ cách gieo vần trong các đoạn thơ sau:
a. Cháu đi đường cháu
Chú lên đường ra
Đến nay tháng sáu
Chợt nghe tin nhà.
( Tố Hữu)
b. Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng…
( Minh Huệ )
d. Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
( Hồ Xuân Hương )
c. Mình về mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.
Mình về mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn.
( Tố Hữu)

Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới ?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu ?
( Thế Lữ - Nhớ rừng)
tiÕt 58:
TẬP LÀM THƠ TÁM CHỮ
Ví dụ 1:
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới ?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu ?
( Thế Lữ - Nhớ rừng)
Ví dụ 2:
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
( Bằng Việt – Bếp lửa )
Ví dụ 3:
Yêu biết mấy những dòng sông bát ngát
Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non
Yêu biết mấy, những con đường ca hát
Qua công trường mới dựng mái nhà son!

Yêu biết mấy những bước đi dáng đứng
Của đời ta chập chững buổi đầu tiên
Tập làm chủ, tập làm người xây dựng
Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên!
( Tố Hữu , Mùa thu mới )
THẢO LUẬN NHÓM– 3 phút
Tìm hiểu các đoạn thơ trên và rút ra nhận xét về:
- Số chữ trong mỗi dòng ở các đoạn thơ.
- Tìm những chữ có chức năng gieo vần và nhận xét về cách gieo vần của từng đoạn.
- Cách ngắt nhịp trong mỗi đoạn thơ.
Ví dụ 1:
Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ?
Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới ?
Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,
Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ?
Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt,
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ?
Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu ?
vần chân, gieo
liên tiếp
Ví dụ 2:
Mẹ cùng cha công tác bận không về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe
Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học.
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,
Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa ?
( Bằng Việt, Bếp lửa )
vần chân, gieo liên tiếp
Ví dụ 3:

Yêu biết mấy những dòng sông bát ngát
Giữa đôi bờ dào dạt lúa ngô non
Yêu biết mấy, những con đường ca hát
Qua công trường mới dựng mái nhà son!

Yêu biết mấy những bước đi dáng đứng
Của đời ta chập chững buổi đầu tiên
Tập làm chủ, tập làm người xây dựng
Dám vươn mình cai quản lại thiên nhiên!
( Tố Hữu , Mùa thu mới )
Vần chân,
gieo
gián
cách;
vần lưng
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi
Lưng núi thì to mà lưng mẹ thì nhỏ
Em ngủ cho ngoan đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng

- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi…

( Nguyễn Khoa Điềm, Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ)
Hãy điền vào chỗ trống cuối các dòng thơ một trong các từ ngữ : ca hát, bát ngát, ngày qua, muôn hoa sao cho phù hợp
Hãy cắt đứt những dây đàn
Những sắc tàn vị nhạt của
Nâng đón lấy màu xanh hương
Của ngày mai muôn thuở với
( Tháp đổ, Tố Hữu)
ca hát
ngày qua
bát ngát
muôn hoa
/ … /
/… /
/… /
/… /
Đoạn thơ sau trong bài Tựu trường của Huy Cận đã bị chép sai ở câu thứ ba. Hãy chỉ ra chỗ sai, nói lí do và thử sửa lại cho đúng.
Giờ náo nức của một thời trẻ dại
Hỡi ngói nâu, hỡi tường trắng, cửa gương !
Những chàng trai mười lăm tuổi ,
Rương nho nhỏ với linh hồn bằng ngọc.
vào trường
rộn rã
Tìm những từ thích hợp (đúng thanh, đúng vần) để điền vào chỗ trống trong khổ thơ sau:
Trời trong biếc không qua mây gợn trắng
Gió nồm nam thổi lộng cánh diều xa
Hoa lựu nở đầy một đỏ nắng
Con bướm vàng lơ đãng lướt bay
vườn
qua.
/… /
/… /
Khổ thơ sau còn thiếu một câu. Hãy làm thêm câu cuối sao cho đúng vần, hợp với nội dung cảm xúc từ ba câu trước.
Mỗi độ thu về lòng xao xuyến lạ
Nhớ nôn nao tiếng trống buổi tựu trường
Con đường nhỏ tiếng nói cười rộn rã
/… /
Lời cô thầy ấm áp cứ vấn vương .
THI LÀM THƠ TÁM CHỮ

Nội dung: Đề tài về: mái trường, thầy cô,
bạn bè.

* Hình thức: - Bài thơ gồm 4 - 8 câu .
- Đảm bảo vần, nhịp.
LÀM THƠ THEO ĐỀ TÀI
( Chủ đề: Tự chọn)
Cách làm thơ tám chữ
Có người hỏi cách làm thơ tám chữ
Xin trả lời dễ lắm chứ ai ơi
Nghĩ làm sao thì cứ viết nên lời
Vì vần điệu không bó như thơ khác
Cốt là nghe êm êm theo tiếng nhạc
Mỗi một vần chỉ phải một lần thôi
Hết hai câu lại được đổi âm rồi
Bằng bằng hết lại đến phiên trắc trắc
Cần âm điệu nghe sao đừng khúc mắc
Đừng cho 5,6 chữ một âm đều
Nên đổi thay bằng trắc thật là kêu
Không nhất thiết câu đầu tiên phải trắc
Vần thứ nhất câu 2, 3 bắt cặp
Rồi 4 ,5,6 , 7 tiếp tục đi
Câu cuối cùng cũng chẳng bó buộc gì
Vì chấm dứt mà không cần vần tiếp
Thơ có hay còn nhờ ngôn ngữ đẹp
Như bài này con cóc phải cười thôi
Viết lông bông đùa một chút cho vui
Để cho biết đó là thơ tám chữ

À quên chứ, vần bằng còn hai thứ
Hoặc dấu huyền hay không dấu đó nghe.

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Học, nắm chắc đặc điểm của thể thơ tám chữ.
Sáng tác một bài thơ tám chữ ( chủ đề tự chọn).
Chuẩn bị bài: Tổng kết về từ vựng ( luyện tập tổng hợp)
+ Xem lại các đơn vị kiến thức từ vựng.
+ Tìm hiểu, trả lời các câu hỏi trong SGK.
+ Viết một đoạn văn 4-6 câu ( chủ đề tự chọn) trong đó có sử dụng một số kiến thức từ vựng đã học.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n
thÇy, c« vµ c¸c em !