Bài 24. Tạo giống bằng công nghệ tế bào

Giâm lá ở cây lá bỏng
Tiết 29:
TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Lớp 12A2
* Khái niệm công nghệ tế bào: phương pháp nuôi cấy mô hoặc tế bào trên môi trường dinh dưỡng nhân tạo, tạo ra những mô, cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh với đầy đủ tính trạng của cơ thể gốc trở thành 1 ngành kĩ thuật, có qui trình xác định

I. Tạo giống thực vật
1. Nuôi cấy hạt phấn
* Qui trình
Có 2 phương pháp nuôi cấy hạt phấn
+ gây lưỡng bội hóa dòng tế bào 1n -> 2n rồi cho mọc thành cây lưỡng bội ( 2n)
+ 1n mọc thành cây đơn bội lưỡng bội hóa thành 2n bằng đột biến đa bội
- Ưu điểm: tạo ra các dòng thuần chủng, tính trạng chọn lọc sẽ rất ổn định
2. Nuôi cấy mô tế bào invitrô tạo mô sẹo
* Qui trình
Lấy 1 phần cơ thể thực vật ( rễ, thân, lá,..)
Nuôi cấy trên môi trường dinh dưỡng tạo mô sẹo
Mô sẹo biệt hóa thành rễ, thân, lá
Tái sinh thành cây trưởng thành
Đưa ra đồng ruộng
* Lợi ích
Nhân nhanh giống cây trồng có năng suất cao, chất lượng tốt, thích nghi với điều kiện sinh thái, chống chịu bệnh tật.....
Tạo quần thể cây trồng đồng nhất về kiểu gen
Thành tựu
Dứa
Nhân giống hoa đồng tiền bằng nuôi cấy mô
3. Tạo giống bằng chọn dòng tế bào sôma có biến dị
Lúa chịu lạnh
Cà chua chịu hạn
4. Dung hợp tế bào trần
Loại bỏ thành tế bào
Đưa tế bào trần vào môi trường đặc biệt
Dung hợp -> tế bào lai -> cây lai
Pomato
II. Tạo giống động vật
1. Cấy truyền phôi
11.Đàn con mang tiềm năng tốt của bò cho phôi
5.Bò nhận phôi động dục
8.Cấy phôi cho bò nhận
10.Bò nhận phôi có chửa
3.Gây động dục hàng loạt
7.Thu hoạch phôi
4.Gây rụng trứng nhiều ở bò cho phôi
X
9.Bò cho phôi trở lại bình thường
chờ chu kỳ tiếp theo
2.Chọn bò nhận phôi
Phối giống
* Qui trình
Chọn bò cho phôi, bò nhận phôi, gây động dục hàng loạt
Gây rụng trứng hàng loạt bò cho phôi, cho phối giống, thu hoạch phôi
Tách phôi thành nhiều phần
Chuyển phôi vào bò nhận phôi
Bò nhận phôi có chửa, sinh ra đàn con mang tiềm năng tốt của bò cho phôi


* Khái niệm
* Lợi ích
tạo ra đàn giống có năng suất cao phẩm chất tốt
Bê sinh ra từ công nghệ cấy truyền phôi bò
* Phương pháp khác:
Phối hợp 2 hay nhiều phôi thành 1 thể khảm -> tạo vật nuôi khác loài
Làm biến đổi các thành phần trong tế bào của phôi khi mới phát triển theo hướng có lợi cho con người
2. Nhân bản vô tính bằng kĩ thuật chuyển nhân
Dolly và mẹ nuôi
* Qui trình
Lấy trứng rồi tách bỏ nhân ( cừu cho trứng)
Lấy tế bào tuyến vú, tách nhân ( cừu cho nhân)
Đưa nhân vào tế bào trứng
Nuôi trứng -> phát triển thành phôi
Cấy phôi vào tử cung của cừu khác để phôi phát triển và sinh trưởng bình thường
Cừu con có kiểu hình giống cừu cho nhân
* Lợi ích
tạo ra các giống động vật mang gen người nhằm cung cấp cơ quan nội tạng của người cho việc thay thế, ghép nội tạng cho người bệnh mà không bị hệ miễn dịch của người loại thải
thành tựu nhân bản vô tính thành công: chuột, khỉ, bò, dê, lợn......
Một số thông tin bổ sung về cừu Dolly
Dolly là con cừu cái sinh ra từ kĩ thuật từ 1 tế bào trưởng thành
Nó có 3 bà mẹ
Mẹ cho gen
Mẹ cho noãn
Mẹ mang thai
- Dolly ra đời sau nhiều năm nghiên cứu, ít nhất là 277 thử nghiệm chuyển nhân tế bào được 29 phôi ( 12 % thành công). Nó giống hệt hình dáng đến tính cách của cừu mẹ cho gen
Tháng 3/1998 nặng 45 kg
Tháng 2/2003 Dolly chết do chững viêm khớp và sưng phổi nặng
Bò nhân bản
Luật chơi
Các đội phải sắp xếp các hình đã cho đúng qui trình nhân giống cây trồng bằng nuôi cấy mô
Đội nào sắp xếp xong trước là đội thắng cuộc
Đội thua phải nêu lại các bước chính của qui trình
B
Đáp án