Bài 24. Tạo giống bằng công nghệ tế bào

Nhiệt liệt chào mừng các thầy Giáo, cô Giáo và Các em học sinh về dự hội GIảNG chào mừng ngày 20-11
Giáo viên: Nguyễn Duy Nhân
Bộ môn sinh học
Năm học 2009-2010
Trường thpt phụ dực
Kiểm tra bài cũ !
Hãy trình bày quy trình tạo giống mới bằng phương pháp gây đột biến ? Cho ví dụ minh hoạ ?
Bài 24: tạo giống bằng công nghệ tế bào
I. Tạo giống thực vật
1. Nuôi cấy hạt phấn
Cơ sở khoa học nuôi cấy hạt phấn tạo cây đơn bội ?
- Moãi giao töû (hạt phấn) ñeàu coù soá löôïng NST laø n nhöng laïi khoâng gioáng nhau veà kieåu gen Ví dụ : KG AaBb cho 4 loại giao tử AB, Ab, aB, ab.
- Mỗi giao tử mang toå hôïp gen cuûa boá meï raát khaùc nhau do Biến dị tổ hợp. Vì theá, khi nuoâi treân moâi tröôøng nhaân taïo, chuùng seõ moïc thaønh caùc doøng ñôn boäi coù kieåu hình raát khaùc nhau.
- Thể đơn bội của cây phản ánh đầy đủ các gen của cây.
- Tất cả các gen lặn, trong đó các gen lặn quý cũng được biểu hiện ra KH.
Nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn (n) trong môi trường đặc biệt để phát triển thành các dòng đơn bội (n)
Chọn lọc và lưỡng bội hóa các dòng đơn bội để tạo cây lưỡng bội (2n)
lưỡng bội hóa tế bào (n) thành (2n)
cho mọc thành cây 2n
cho mọc thành cây (n) rồi gây ĐB lưỡng bội tạo cây 2n
* Ứng dụng
Có hiệu quả cao chọn các cây có các đặc tính như kháng thuốc diệt cỏ, chịu lạnh, chịu hạn, chịu phèn, chịu mặn, kháng bệnh, sạch bệnh.
* Quy trình
Từ cơ sở khoa học hãy nêu quy trình nuôi cấy hạt phấn ?
Hãy nêu những ứng dụng của phương pháp tạo giống bằng nuôi cấy hạt phấn ?
Bµi 24: t¹o gièng b»ng c«ng nghÖ tÕ bµo
I. Tạo giống thực vật
1. Nuôi cấy hạt phấn
2. Nuụi c?y t? b�o th?c v?t in vitro t?o mụ s?o
- NUÔI CẤY TẾ BÀO THỰC VẬT IN VITRO ĐƯỢC PHÁT TRIỂN NHỜ tìm ra môi trường nuôi cấy chuẩn kết hợp với việc sử dụng các hoocmôn sinh trưởng Auxin, Giberelin, cytokynin…

- NUÔI CẤY TẾ BÀO THỰC VẬT IN VITRO TẠO MÔ SẸO DỰA TRÊN cơ sở tế bào thực vật có tính toàn năng có nghĩa là bất kì tế nào của thực vật đều chứa bộ gen qui định kiểu gen của loài đó và chúng đều có khả năng sinh sản vô tính để tạo thành cây trưởng thành.
Nuôi cấy tế bào thực vật invitro tạo mô sẹo được phát triển và dựa trên cơ sở nào ?
Quan sát tranh nêu quy trình tạo giống bằng phương pháp nuôi cấy mô ?
* Quy trình
Lấy 1 phần cơ thể thực vật ( rễ, thân, lá,..)
Nuôi cấy trên môi trường dinh dưỡng tạo mô sẹo
Mô sẹo biệt hóa thành rễ, thân, lá
Tái sinh thành cây trưởng thành
Đưa ra sản xuất
Tạo giống bằng phương pháp nuôi cấy mô có lợi ích gì ?
* Ứng dụng
Nhân nhanh giống cây trồng có năng suất cao, chất lượng tốt, thích nghi với điều kiện sinh thái, chống chịu bệnh tật.....
Tạo quần thể cây trồng đồng nhất về kiểu gen
Giả sử bạn có 1 cây phong lan rất đẹp ( không tìm đâu ra cây thứ 2) Một doanh nhân nước ngoài muốn trong 1 thời gian ngắn bạn bán cho ông ta 100.000 cây phong lan giống hệt cây phong lan của bạn. Bạn sẽ làm thế nào ?
Thành tựu
Dứa
Nhân giống hoa đồng tiền bằng nuôi cấy mô
Bài 24: tạo giống bằng công nghệ tế bào
I. Tạo giống thực vật
1. Nuôi cấy hạt phấn
2. Nuụi c?y t? b�o th?c v?t in vitro t?o mụ s?o
3. T?o gi?ng b?ng ch?n dũng t? b�o xụma cú bi?n d?
- Nuôi cấy TB xôma 2n NST trên môi trường nhân tạo .
- Các TB sinh sản thành nhiều dòng biến dị có số lượng NST thay đổi và biểu hiện cao hơn mức bình thường ( biến dị dòng xôma).
- Chọn lọc và phát triển các dòng TB có biến dị theo mong muốn thành cơ thể mới .
Ví dụ: Giống lúa CR203 có nhiều gen quý như tính chống chịu rầy nâu Biotip 1 và 2, tính thích ứng rộng, năng suất ổn định và phẩm chất gạo khá..
Từ các dòng tế bào chịu nóng và khô, các tế bào phôi của giống lúa CR203 tạo ra giống lúa mới là DR2 có năng suất và độ thuần chủng cao, chịu nóng và chịu hạn tốt
Nghiên cứu SGK cho biết quy trình tạo giống bằng chọn dòng tế bào xôma có biến dị ?
Bài 24: tạo giống bằng công nghệ tế bào
I. Tạo giống thực vật
1. Nuôi cấy hạt phấn
2. Nuụi c?y t? b�o th?c v?t in vitro t?o mụ s?o
3. T?o gi?ng b?ng ch?n dũng t? b�o xụma cú bi?n d?
4. Dung h?p t? b�o tr?n
tế bào cà chua
tế bào khoai tây
Cây pomato
Quan sát tranh vẽ và nêu các bước của phương pháp dung hợp tế bào trần ?
Tại sao phải loại bỏ thành tế bào ?
- B1: loại bỏ thành xenlulôzơ của tế bào bằng enzim hoặc vi phẫu tạo thành tế bào trần.
- B2: dung hợp các tế bào trần với nhau. Sự dung hợp xảy ra giữa các mô của cùng một loài hay giữa các loài khác nhau, các chi, các họ, các bộ khác nhau để tạo giống mới. ( để tăng khả năng dung hợp người ta cho vào môi trường .)
- B3: các tế bào lai có khả năng tái sinh đầy đủ thành các cây lai xôma giống như cây lai hữu tính.
* ?ng d?ng : t?o ra cõy lai khỏc lo�i cú ngu?n gen khỏc xa nhau m� lai h? tớnh khụng th?c hi?n du?c ( cõy Pomato)
Bài 24: tạo giống bằng công nghệ tế bào
I. Tạo giống thực vật
1. Nuôi cấy hạt phấn
2. Nuụi c?y t? b�o th?c v?t in vitro t?o mụ s?o
3. T?o gi?ng b?ng ch?n dũng t? b�o xụma cú bi?n d?
4. Dung h?p t? b�o tr?n
II. T?O GI?NG D?NG V?T
1. C?y truy?n phụi
* Tách phôi thành nhiều phần, mỗi phần phát triển thành một phôi riêng biệt --> cấy vào cơ thể khác.
* Phối hợp hai hay nhiều phôi tạo thể khảm --> cấy vào cơ thể khác.
* Biến đổi các thành phần trong TB của phôi khi mới phát triển --> cấy vào cơ thể.
Nghiên cứu SGK cho biết các phương pháp cấy truyền phôi ?
11.Đàn con mang tiềm năng tốt của bò cho phôi
5.Bò nhận phôi động dục
8.Cấy phôi cho bò nhận
10.Bò nhận phôi có chửa
3.Gây động dục hàng loạt
7.Thu hoạch phôi
4.Gây rụng trứng nhiều ở bò cho phôi
1.Chọn bò cho phôi
bò Honsten –Hà lan
X
9.Bò cho phôi trở lại bình thường
chờ chu kỳ tiếp theo
2.Chọn bò nhận phôi
Bò vàng thanh hoá
Phối giống
Bài 24: tạo giống bằng công nghệ tế bào
I. Tạo giống thực vật
1. Nuôi cấy hạt phấn
2. Nuụi c?y t? b�o th?c v?t in vitro t?o mụ s?o
3. T?o gi?ng b?ng ch?n dũng t? b�o xụma cú bi?n d?
4. Dung h?p t? b�o tr?n
II. T?O GI?NG D?NG V?T
1. C?y truy?n phụi
2. Nhõn b?n vụ tớnh b?ng ki thu?t chuy?n nhõn
Lấy tế bào tuyến vú, tách nhân ( cừu cho nhân)
Lấy trứng rồi tách bỏ nhân ( cừu cho trứng)
- Chuyển nhân của tế bào tuyến vú vào tế bào trứng đã loại bỏ nhân
- Nuôi cấy trong môi trường nhân tạo để trứng phát triển thành phôi
- Chuyển phôi vào tử cung của một cừu mẹ(cừu mang thai) để nó mang thai và đẻ ra cừu Dôly
Quan sát tranh vẽ nêu quy trình nhân bản vô tính động vật ?
Nhân bản vô tính thành công có ý nghĩa gì ?
Giả sử bạn có 1 con chó rất đẹp (kiểu gen quý hiếm) Làm thế nào bạn có thể tạo ra nhiều con chó giống hệt con chó của ban.?
Một số thông tin bổ sung về cừu Dolly
Dolly là con cừu cái sinh ra từ kĩ thuật từ 1 tế bào trưởng thành
Nó có 3 bà mẹ
Mẹ cho gen
Mẹ cho noãn
Mẹ mang thai
- Dolly ra đời sau nhiều năm nghiên cứu, ít nhất là 277 thử nghiệm chuyển nhân tế bào được 29 phôi ( 12 % thành công). Nó giống hệt hình dáng đến tính cách của cừu mẹ cho gen
Tháng 3/1998 nặng 45 kg
Tháng 2/2003 Dolly chết do chững viêm khớp và sưng phổi nặng
Các nhà khoa học tại Dubai (UAE) nhân bản vô tính một con lạc đà cái và đặt tên cho nó là  Injaz.
Nghiên cứu nhân bản vô tính tại Việt Nam đã được thực hiện trên các loài chuột, trâu, bò nhà, bò tót, gấu, lợn, khỉ và sao la.
Một số thành tựu nhân giống vô tính
Sau Dolly, Chó ( 2/1998 tại Nhật Bản, 12/1999 tại Hàn Quốc, 3/2000 tại Thái Lan), chuột, bò, lợn.
Heo nhân bản thế hệ thứ tư
Vào tháng 8-2004 tại Ý Con ngựa nhân bản đầu tiên bản sao của một con ngựa cái giống Haflinger (trái) đang dạo chơi trên bãi cỏ.
Bài 24: tạo giống bằng công nghệ tế bào
I. Tạo giống thực vật
1. Nuôi cấy hạt phấn
2. Nuụi c?y t? b�o th?c v?t in vitro t?o mụ s?o
3. T?o gi?ng b?ng ch?n dũng t? b�o xụma cú bi?n d?
4. Dung h?p t? b�o tr?n
II. T?O GI?NG D?NG V?T
1. C?y truy?n phụi
2. Nhõn b?n vụ tớnh b?ng ki thu?t chuy?n nhõn
Câu 1:
Chia cắt một phôi động vật thành nhiều phôi, rồi cấy vào tử cung của các con cái khác nhau từ đó nhanh chóng tạo ra hàng loạt con có kiểu gen giống nhau được gọi là phương pháp:

A. Nuôi cấy hợp tử.

B. Nhân bản vô tính

C. Cấy truyền phôi

D. Nhân giống đột biến
Củng cố !
B
Xin chân thành cảm ơn
các thầy giáo, cô giáo và các em
đã theo dõi bài giảng !