Bài 24. Mưa

Tác giả:
Tên thật Phạm Bá Ngoãn(1930-1980), quê Thừa Thiên Huế, thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành từ kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ.
Phong cách thơ hồn hậu,tự nhiên, trong sáng, thiết tha, sâu lắng.

I. Đọc và tìm hiểu chung :
2. Tác phẩm:
- Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ được sáng tác vào cuối năm 1980, không bao lâu trước khi ông qua đời.
MÙA XUÂN NHO NHỎ
Tiết 114+115
MÙA XUÂN NHO NHỎ
Sáng tác tháng 11-1980 khi nhà thơ còn nằm trên giường bệnh
“Tôi luôn có cái ám ảnh của một người đau bệnh hiểm nghèo,
rằng không biết mình sẽ nằm xuống vào lúc nào, để rồi không
dậy được nữa. Lúc đó để lại bao nhiêu chuyện dở dang trong đó
có những tác phẩm…
Khi có điều kiện, người cảm thấy thoải mái đôi chút là tôi liền ngồi
vào bàn.
Tôi tự nhủ: phải sống những ngày tháng cuối có ích, để có thể
làm việc đến giờ chót”.
Tiết 114+115
“Tôi luôn có cái ám ảnh của một người đau bệnh hiểm nghèo,
rằng không biết mình sẽ nằm xuống vào lúc nào, để rồi không
dậy được nữa. Lúc đó để lại bao nhiêu chuyện dở dang trong đó
có những tác phẩm…
Khi có điều kiện, người cảm thấy thoải mái đôi chút là tôi liền ngồi
vào bàn.
Tôi tự nhủ: phải sống những ngày tháng cuối có ích, để có thể
làm việc đến giờ chót”.
MÙA XUÂN NHO NHỎ
THANH HẢI
Tiết 114+115
Văn bản:
Mùa xuân nho nhỏ.
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chung.
1.Tác giả.
2.Văn bản.
*Thể thơ :Ngu ngôn
*Từ khó:
Tiết 116:
Văn bản:
Mùa xuân nho nhỏ.
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chung.
*Mạch cảm xúc của bài thơ:
Bài thơ bắt đầu bằng mạch cảm xúc trực tiếp trước vẻ đẹp và sức sống của mùa xuân thiên nhiên.
Mở rộng thành hình ảnh mùa xuân của đất nước.
Từ mạch cảm xúc,mạch thơ chuyển sang biểu hiện ,suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ muốn được hoà nhập,đóng góp cho cuộc đời chung.
Bài thơ kết thúc bằng sự trở về với những cảm xúc thiết tha,tự hào về quê hương,đất nước qua điệu dân ca Huế.
I. Đọc và tìm hiểu chung :
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
3. Bố cục :
MÙA XUÂN NHO NHỎ
Tiết 114+115
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao...

Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.

Mùa xuân - ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.
11 - 1980
(Thanh Hải, trong Thơ Việt Nam 1945 - 1985
NXB Giáo dục, Hà Nội, 1987)
MÙA XUÂN NHO NHỎ
Tiết 114+115
Bố cục:
Cảm xúc về mùa xuân thiên nhiên đất trời.
Cảm xúc về mùa xuân đất nước.
Tâm niệm của nhà thơ.
Lời ca ngợi quê hương đất nước.
Tiết 114+115
? Em cảm nhận được những gì về cảnh sắc mùa xuân và tâm trạng nhà thơ trước cảnh đất trời vào xuân?
Tiết 114+115
Tiết 114+115
Văn bản:
Mùa xuân nho nhỏ.
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chung.
Ii.Đọc hiểu văn bản.
1.Phân tích .
a.Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên.
Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.
Bức tranh mùa xuân đẹp,thơ mộng ,đầy sức sống:Không gian cao rộng (dòng sông,mặt đất, bầu trời) ,màu sắc tươi thắm(sông xanh, hoa tím biếc), âm thanh vang vọng của tiếng chim chiền chiện( hót vang trời)
Nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác:Tiếng chim âm thanh(cảm nhận bằng thính giác),chuyển thành từng giọt(hình và khối) cảm nhận bằng thị giác, từng giọt ấy lại long lanh ánh sáng và màu sắc, có thể cảm nhận bằng xúc giác(Tôi đưa tay tôi hứng).
Cảm xúc của tác giả:Say sưa , ngây ngất,trước vẻ đẹp của thiên nhiên,đất trời lúc vào xuân.
? Đọc hai khổ thơ tiếp theo và cho biết nhà thơ có những cảm nhận như thế nào về đất nước và con người Việt nam trong quá khứ và hiện tại?
Tiết 114+115
MÙA XUÂN NHO NHỎ
1. Phân tích:
b. Hình ảnh mùa xuân của d?t nu?c.
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
- Lộc, một biểu tượng tươi đẹp nhất về mùa xuân. Lọ�c biểu hiện sức trẻ, sức vươn lên, đầy niềm tin vào tương lai.
- Người cầm súng, người ra đồng, những người đã tạo nên mùa xuân phồn thực, mang chứa khát vọng lớn lao muôn thuở về cuộc sống bình yên và no ấm.
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trải dài nương mạ
Tiết 114+115:
Văn bản:
Mùa xuân nho nhỏ.
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chung.
Ii.Đọc hiểu văn bản.
1.Phân tích .
a.Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên.
b. Hỡnh ?nh mùa xuân c?a d?t nước
Tất cả như hối hả
Tất cả như xôn xao....
Hình ảnh so sánh đẹp kì vĩ biểu lộ niềm tự hào về đất nước,niềm tin yêu và ý chí vươn lên của dân tộc.
Không khí rộn rã tưng bừng của đất nước lúc vào xuân
Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đI lên phía trước
? Từ cảm xúc về mùa xuân của đất trời và dân tộc, nhà thơ chuyển sang bày tỏ ước nguyện của mình, đó là ước nguyện gì? Cách bày tỏ có gì đặc sắc?
MÙA XUÂN NHO NHỎ
1. Phân tích:
c. Mùa xuân của lòng người.
- Điệp khúc "Ta làm", "Ta nhập" như khúc ca chan chứa nhiệt huyết tình yêu cuộc sống và khát vọng dâng hiến phần nhỏ bé nhưng đẹp nhất cho cuộc đời.
Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến.
- Cách xưng hô từ tôi sang ta, ước nguyện, tâm niệm của nhà thơ cũng là ước nguyện, tâm niệm chung của nhiều người.
Tiết 114+115
Tiết 114+115:
Văn bản:
Mùa xuân nho nhỏ.
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chung.
II.Đọc hiểu văn bản.
1.Phân tích .
a.Cảm xúc trước mùa xuân của thiên nhiên.
b. Hỡnh ?nh mùa xuân c?a đất nước
c. Mựa xuõn c?a lũng ngu?i
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc
Hình ảnh ẩn dụ "Một mùa xuân nho nhỏ"-Một cuộc đời nhỏ bé của một người.rất đẹp rất đáng tự hào-Đây là sáng tạo riêng của tác giả thể hiện sâu sắc chủ đề của tác phẩm.
-Thể hiện niềm yêu mến thiết tha với cuộc sống và ước nguyện đóng góp phần nhỏ bé khiêm nhường của mình cho dân ,cho nước.
-Nhà thơ nguyện làm mùa xuân nho nhỏ nghiã là sống đẹp,sống có ích là mùa xuân nhỏ góp vào mùa xuân lớn của đất nước,của cuộc đời chung.
-Sự cống hiến không kể chi tuổi tác.Đó mới là ý nghĩa cao quý của đời người.
Mùa xuân - ta xin hát
Câu Nam ai, Nam bình
Nước non ngàn dặm mình
Nước non ngàn dặm tình
Nhịp phách tiền đất Huế.
MÙA XUÂN NHO NHỎ
1. Phân tích:
c. Mùa xuân của lòng người.
Nam ai, Nam bình, những âm điệu buồn vui rất đặc trưng Huế đã "ăn" vào máu thịt, nhà thơ. Mùa xuân đất Huế đã khơi dậy cảm hứng trào dâng bật lên thành tiếng hát tha thiết và sâu nặng tình yêu quê hương.
Tiết 114+115:
Văn bản:
Mùa xuân nho nhỏ.
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chung.
II.Đọc hiểu văn bản.
1.Phân tích .
2.Tổng kết.
a.Nghệ thuật.
*Thể thơ năm chữ gần với các điệu dân ca đặc biệt là dân ca miền Trung,có âm hưởng nhẹ nhàng tha thiết.
*Hình ảnh đẹp giản dị gợi cảm.
*Nghệ thuật so sánh, ẩn dụ sáng tạo.
b.Nội dung.
Bài thơ đề cập đến vấn đề nhân sinh quan cao đẹp:Sống đẹp là sống có ích,cống hiến phần tốt đẹp của mình cho nhân dân ,cho đất nước.
*Ghi nhớ:*Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời; thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước,góp một "mùa xuân nho nhỏ" của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.
- Bài thơ theo thể năm tiếng, có nhạc điệu trong sáng,tha thiết,gần gũi vơi dân ca, nhiều hình ảnh đẹp,giản dị , gợi cảm,những so sánh và ẩn dụ sáng tạo.
Sau khi học xong, em hiểu như thế nào về nhan đề của bài thơ?
Nhan đề bài thơ là một hỡnh ảnh ẩn dụ sáng tạo độc đáo, một phát hiện mới mẻ của nhà thơ:
Hỡnh ảnh "mùa xuân nho nhỏ" là biểu tượng cho nh?ng gỡ tinh tuý nhất , đẹp đẽ nhất của sự sống và cuộc đời mỗi con người .
Thể hiện ước nguyện tha thiết, chân thành của nhà thơ muốn làm một mùa xuân nho nhỏ, nghĩa là mu?n du?c hũa nh?p v�o cu?c s?ng d?t nu?c, c?ng hi?n ph?n t?t d?p, dự nh? bộ c?a mỡnh v�o cu?c d?i chung.
Thể hiện quan điểm về sự thống nhất gi?a cái riêng và cái chung, gi?a cá nhân và cộng đồng mà vẫn gi? được nét riêng của mỡnh.
Mùa xuân nho nhỏ
Nhạc: Trần Hoàn
Thơ: Thanh Hải
Tiết 116:
Văn bản:
Mùa xuân nho nhỏ.
Thanh Hải
I.Đọc và tìm hiểu chung.
Ii.Đọc hiểu văn bản.
1.Phân tích .
2.Tổng kết.
iii.Luyện tập.
Bài tập trắc nghiệm.
Câu1:Sự sáng tạo đặc sắc nhất của Thanh Hải
trong bài thơ là:
A.Hình ảnh cành hoa.
B. Hình ảnh con chim.
C. Hình ảnh nốt nhạc trầm.
D. Hình ảnh mùa xuân nho nhỏ.
Câu 2: Nhà thơ đã thể hiện tình cảm gì qua bài thơ?
A.Tình yêu thiên nhiên đất nước.
B.Tình yêu cuộc sống.
C.Khát vọng cống hiến cho đời.
D.Cả 3 ý trên.
Qua bài học hôm nay, em nắm thêm được những điều gì? Hãy vẽ lại sơ đồ nội dung bài học?
* Dặn dò:
+ Học thuộc lòng bài thơ.
+ Tập phân tích và bình khổ 1và khổ 4,5 của bài thơ.
+ Đọc trước và soạn bài " Viếng lăng Bác" theo câu hỏi SGK trang 60.
MÙA XUÂN NHO NHỎ