Bài 24. Lượm

Kiểm tra bài cũ
Đọc thuộc bài thơ "Đêm nay Bác không ngủ" (Minh Huệ)
từ đầu cho đến ... ấm hơn ngọn lửa hồng.
Nêu nội dung, ý nghĩa của bài thơ ?


I. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM:
1. Tác giả:
Em hãy đọc phần chú thích (SGK trang 75)
Qua phần chú thích em thấy thông tin gì mà em cần ghi nhớ nhất về nhà thơ Tố Hữu ?

I. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM:
1. Tác giả:
Tố Hữu tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, sinh năm 1920, quê ở tỉnh Thừa Thiên - Huế, là nhà cách mạng và nhà thơ lớn của thơ ca hiện đại Việt Nam.

I. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
Qua phần chú thích em hãy cho biết bài thơ Lượm ra đời trong hoàn cảnh nào ?
Bài Lượm được sáng tác năm 1949, trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.
(B�i th� ��ỵc in trong t�p th� "ViƯt B�c", t�p th� th� 2 cđa t�c gi� )

I. GIỚI THIỆU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
II. đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc:
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú, cháu
Gặp nhau Hàng Bè

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng.
Cháu đi liên lạc
Vui lắm chú à
Ở đồn Mang Cá
Thích hơn ở nhà !
Cháu cười híp mí
Má đỏ bồ quân
Thôi chào đồng chí !
Cháu đi xa dần.
Cháu đi đường cháu
Chú lên đường ra
Đến nay tháng sáu
Chợt nghe tin nhà
Ra thế
Lượm ơi !...
Một hôm nào đó
Như bao hôm nào
Chú đồng chí nhỏ
Bỏ thư vào bao


Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Thư đề " Thượng khẩn"
Sợ chi hiểm nghèo ?
Đường quê vắng vẻ
Lúa trỗ đòng đòng
Ca lô chú bé
Nhấp nhô trên đồng.

Bỗng loè chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi !
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi !
Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng...



Lượm ơi, còn không ?

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng.


Bài thơ có thể chia làm mấy đoạn ? Nêu nội dung chính từng đoạn ?
II. đọc - hiểu văn bản:
2. Bố cục:
1. Đọc:

II. đọc - hiểu văn bản:
2. Bố cục:
1. Đọc:
Bài thơ chia làm ba đoạn.
+ Đoạn 1:
Từ đầu . Cháu đi xa dần:
+ Đoạn 2:
Tiếp theo . Hồn bay giữa đồng:
+ Đoạn 3:
Phần còn lại:
Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu
Chuyến đi liên lạc và sự hi sinh của Lượm.
Hình ảnh Lượm vẫn sống mãi.

II. đọc - hiểu văn bản:
2. Bố cục:
1. Đọc:
3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu:

II. đọc - hiểu văn bản:
2. Bố cục:
1. Đọc:
3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu:
Hai chú cháu gặp nhau vào thời điểm nào?

II. đọc - hiểu văn bản:
2. Bố cục:
1. Đọc:
3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu:
Hai chú cháu gặp nhau vào thời điểm : Ngày Huế đổ máu
Ngày Huế đổ máu - cách nói ẩn dụ: Ngày Huế kháng chiến chống thực dân Pháp

II. đọc - hiểu văn bản:
2. Bố cục:
1. Đọc:
3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu:
Hình ảnh Lượm trong đoạn thơ từ khổ thứ 2 đến khổ thứ 5 đã được miêu tả như thế nào qua cái nhìn của người kể ? (Hỡnh daựng, trang phuùc, cửỷ chổ, lụứi noựi)
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú, cháu
Gặp nhau Hàng Bè

Chú bé

Cái chân
Cái đầu

Mồm vang

Nhảy trên đường vàng.

Cháu đi liên lạc
Vui lắm chú à
Ở đồn Mang Cá
Thích hơn ở nhà !

Cháu
Má đỏ bồ quân
Thôi chào đồng chí !
Cháu đi xa dần.
- Hình dáng :
- Cử chỉ :
- Trang phục:
loắt choắt
nghênh nghênh
thoăn thoắt
Bé loắt choắt;
Chân thoăn thoắt;
Đầu nghênh nghênh.
cười híp mí
huýt sáo
Như con chim chích
Mồm huýt sáo vang;
Cười híp mí.
Cái xắc xinh xinh
Ca lô đội lệch
Cái xắc xinh xinh;
Ca lô đội lệch.
- Lời nói:
...vui lắm chú à
...thích hơn ở nhà
- Thôi chào đồng chí.

Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào để khắc hoạ hình ảnh nhân vật Lượm?
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Các đầu nghênh
nghênh
Như con chim chích

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Các đầu nghênh
nghênh
Như con chim chích
=> Các yếu tố nghệ thuật: từ láy, so sánh, vần, nhịp đã góp phần thể hiện hình ảnh Lượm.


3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu:
- Các yếu tố nghệ thuật: Thể thơ bốn chữ, từ láy, so sánh, vần, nhịp đã góp phần thể hiện hình ảnh Lượm.
Qua sự miêu tả trên, cho ta thấy Lượm là người như thế nào?
- Hình dáng :
- Cử chỉ :
- Trang phục:
Bé loắt choắt;
Chân thoăn thoắt;
Đầu nghênh nghênh.
Mồm huýt sáo vang;
Cười híp mí.
Cái xắc xinh xinh;
Ca lô đội lệch.
- Lời nói:
...vui lắm chú à
...thích hơn ở nhà
- Thôi chào đồng chí.
? Lượm là một chú bé liên lạc nhí nhảnh, hồn nhiên, vui tươi, say mê công tác.
- Hình dáng :
- Cử chỉ :
- Trang phục:
Bé loắt choắt;
Chân thoăn thoắt;
Đầu nghênh nghênh.
Mồm huýt sáo vang;
Cười híp mí.
Cái xắc xinh xinh;
Ca lô đội lệch.
- Lời nói:
...vui lắm chú à
...thích hơn ở nhà
- Thôi chào đồng chí.

3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu:
- Lượm là một chú bé liên lạc nhí nhảnh, hồn nhiên, vui tươi, say mê công tác.
- Các yếu tố nghệ thuật: Thể thơ bốn chữ, từ láy, so sánh, vần, nhịp đã góp phần thể hiện hình ảnh Lượm.

3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu:
b) Chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm
Phần tiếp theo của bài thơ, tác giả kể về gì ? Tác giả dựa vào cái gì để kể lại điều đó ?
Cháu đi đường cháu
Chú lên đường ra
Đến nay tháng sáu
Chợt nghe tin nhà
Ra thế
Lượm ơi !...
Một hôm nào đó
Như bao hôm nào
Chú đồng chí nhỏ
Bỏ thư vào bao


Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Thư đề " Thượng khẩn"
Sợ chi hiểm nghèo ?
Đường quê vắng vẻ
Lúa trỗ đòng đòng
Ca lô chú bé
Nhấp nhô trên đồng.

Bỗng loè chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi !
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi !
Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng...




3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu:
b) Chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm
- Tác giả dựa vào sự hình dung, tưởng tượng để kể về chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm.

3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu:
b) Chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm
Lượm thực hiện nhiệm vụ trong tình thế và tinh thần ra sao ?
- Tác giả dựa vào sự hình dung, tưởng tượng để kể về chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm.
Cháu đi đường cháu
Chú lên đường ra
Đến nay tháng sáu
Chợt nghe tin nhà
Ra thế
Lượm ơi !...
Một hôm nào đó
Như bao hôm nào
Chú đồng chí nhỏ
Bỏ thư vào bao
Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Thư đề " Thượng khẩn"
Sợ chi hiểm nghèo ?
Đường quê vắng vẻ
Lúa trỗ đòng đòng
Ca lô chú bé
Nhấp nhô trên đồng.
Bỗng loè chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi !
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi !
Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng...
- Tỡnh theỏ :
+ Thượng khẩn.
+ ẹạn bay vèo vèo
- Tinh thần:
Sợ chi hiểm nghèo

3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu:
b) Chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm
- Lượm đưa thư trong tỡnh theỏ :
+ Thượng khẩn.
+ ẹạn bay vèo vèo
- Tác giả dựa vào sự hình dung, tưởng tượng để kể về chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm.
- Với tinh thần:
+ Sợ chi hiểm nghèo
Khẩn cấp, nguy hiểm
Tinh thần dũng cảm của người chiến sĩ cách mạng

Phiếu hoạt động nhóm
2. Trong bài thơ, người kể chuyện đã gọi Lượm bằng nhiều từ xưng hô khác nhau. Em hãy tìm những từ ủoự?
1. Trong đoạn thơ này, có những câu thơ, khổ thơ có cấu tạo đặc biệt, em hãy tìm những câu thơ ấy và nêu tác dụng của nó trong việc biểu hiện cảm xúc của tác giả ?

Phiếu học tập
1. "Ra thế
Lượm ơi !" và
"Lượm ơi, còn không?"
- "cháu",
" Lượm"
"chú bé"
" chú đồng chí nhỏ"
=> Thể hiện sự ngạc nhiên, bàng hoàng, đau đớn trước cái chết của Lượm.

Phiếu học tập
1. "Ra thế
Lượm ơi !" và
"Lượm ơi, còn không?"
2. - "cháu", " Lượm"- thân mật (tính chất gia đình)
"chú bé" - vai xã hội.
" chú đồng chí nhỏ" - ngang bằng (đồng chí, đồng đội)
=> Tác giả bày tỏ sự yêu mến, quý trọng Lượm.
=> Thể hiện sự ngạc nhiên, bàng hoàng, đau đớn trước cái chết của Lượm.

3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu:
b) Chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm
- Tác giả dựa vào sự hình dung, tưởng tượng để kể về chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm.
Sự hi sinh của Lượm gợi cho em cảm xúc gì ?
=>Sự hi sinh của Lượm gợi cho chúng ta cảm xúc khâm phục, sự tiếc thương và quyết tâm noi gương học tập người chiến sĩ cách mạng nhỏ tuổi.

3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu.
b) Chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm.
c) Hình ảnh của Lượm còn sống mãi:
"Lượm ơi, còn không ? " câu thơ đặt ở cuối bài thơ như một câu hỏi đầy đau xót sau sự hi sinh của Lượm. Vì sao sau câu thơ ấy, tác giả lặp lại hai khổ thơ ở đoạn đầu với hình ảnh Lượm hồn nhiên,vui tươi, nhí nhảnh ?
Lượm ơi, còn không ?

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng.

3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu.
b) Chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm.
c) Hình ảnh của Lượm còn sống mãi:
=>Thể hiện hình ảnh của Lượm còn sống mãi.

3.Tìm hiểu văn bản:
a) Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu.
b) Chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm.
c) Hình ảnh của Lượm còn sống mãi.

? Bằng cách kết hợp miêu tả với kể chuyện và biểu hiện cảm xúc, bài thơ đã khắc hoạ hình ảnh chú bé liên lạc Lượm hồn nhiên, vui tươi, hăng hái, dũng cảm. Lượm đã hi sinh nhưng hình ảnh của em còn mãi với quê hương, đất nước và trong lòng mọi người.
? Bằng cách kết hợp miêu tả với kể chuyện và biểu hiện cảm xúc, tác giả đã khắc hoạ hình ảnh Lượm như thế nào ?
? Thể thơ bốn chữ, nhiều từ láy có giá trị gợi hình và giàu âm điệu đã góp phần tạo nên thành công trong nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật.
Với việc sử dụng nghệ thuật thể thơ bốn chữ, nhiều từ láy, . có tác dụng gì ?
III. TỔNG KẾT:

I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
II. đọc - hiểu văn bản:
III. TỔNG KẾT:
IV. LUYỆN TẬP:
Bài tập 1: ẹoùc thuoọc loứng ủoaùn thụ tửứ Moọt hoõm naứo ủoự ủeỏn heỏt baứi thụ.
Về nhà :
Hoùc thuoọc ghi nhụự;
Làm bài tập 2;
ẹoùc pha�n ủoùc theõm ( SGK / 77);
- Soaùn baứi: Mửa.