Bài 24. Lượm

PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN HƯƠNG TRÀ
TRƯỜNG THCS HƯƠNG AN
Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Xuân
KÍNH CHÀO QUÍ THẦY CÔ CÙNG CÁC EM HỌC SINH THÂN MẾN!
Kiểm Tra Bài Cũ:
Câu hỏi:
Đọc đoạn thơ từ: “Anh Đội viên nhìn Bác.......Bác nhón chân nhẹ nhàng.”(Đêm nay Bác không ngủ) Tìm từ ngữ biểu hiện sự gần gũi thân thương mà Bác đã dành cho Bộ đội, Dân công trong đoạn thơ?
Bài 24 - Tiết 99
Văn Bản:

Tố Hữu


Trường: THCS Hương An
Tổ : Xã Hội
GVTH: Nguyễn Thị Xuân
Nhà thơ: TỐ HỮU
Bài 24-Tiết 99
Văn bản: Lượm

I.-Tìm hiểu chung:
1) Tác Giả: (1920-2002 )
- Tố Hữu: Tên thật Nguyễn Kim Thành
- Quê ở xã Q.Thọ, huyện Q. Điền,tỉnh TTHuế.
- Là nhà Cách mạng, nhà thơ lớn của nền thơ ca hiện đại Việt Nam.
2) Tác phẩm:
- Bài thơ “Lượm” viết năm 1949-Thời kì kháng chiến chống Pháp. In trong tập thơ “Việt Bắc”(1946-1954).

Văn bản: Lượm *Tố Hữu*
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau hàng Bè

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng

 
 
 
- Cháu đi liên lạc
Vui lắm chú à
Ở đồn Mang Cá
Thích hơn ở nhà!
 
Cháu cười híp mí
Má đỏ bồ quân
-Thôi chào đồng chí!
Cháu đi xa dần...
 
Cháu đi đường cháu
Chú lên đường ra
Đến nay tháng sáu
Chợt nghe tin nhà
Văn bản: Lượm *Tố Hữu*
Đường quê vắng vẻ
Lúa trổ đòng đòng
Ca lô chú bé
Nhấp nhô trên đồng...

Bỗng loè chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi !
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi!

Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng...
Ra thế
Lượm ơi!...

Một hôm nào đó
Như bao hôm nào
Chú đồng chí nhỏ
Bỏ thư vào bao

Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Thư đề “thượng khẩn”
Sợ chi hiểm nghèo
Văn bản: Lượm *Tố Hữu*
Lượm ơi, còn không?

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng.

1949
(Tố Hữu(*), Thơ NXB Giáo dục, Hà Nội, 1994)
Văn bản: Lượm *Tố Hữu*


4) Kiểu văn bản:
- Thể thơ 4 chữ: Nguồn gốc thể vè dân gian, nhịp thơ 2/2 chẵn- ngắn, thích hợp lối kể chuyện.
- Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm
- Ngôi kể thứ 3
5) Bố cục:
- Gồm 3 phần

3) Đọc - Hiểu chú thích: (Xem chú thích SGK)
Văn bản: Lượm *Tố Hữu*
II: Đọc - Hiểu văn bản:
1) Hình ảnh Lượm
a) Trong cuộc găp gỡ tình cờ của hai chú cháu:

Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau hàng Bè

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng
- Cháu đi liên lạc
Vui lắm chú à
Ở đồn Mang Cá
Thích hơn ở nhà!
 
Cháu cười híp mí
Má đỏ bồ quân
-Thôi chào đồng chí!
Cháu đi xa dần...
- Trang phục: gọn - xinh, giống trang phục của các chiến sĩ Vệ Quốc.
- Dáng điệu: loắt choắt, chân thoăn thoắt, đầu nghênh nghênh.
- Cử chỉ: như con chim chích, mồm huýt sáo, cười híp mí.
Lời nói: tự nhiên, chân thật
*Nghệ thuật:
- Ngôn ngữ giàu tính tạo hình, sử dụng phép liên tưởng so sánh
- Nhịp thơ 2/2 ngắn-nhanh phù hợp với việc tái hiện hình ảnh Lượm và thể hiện tình cảm yêu mến của nhà thơ dành cho chú bé.

* Lượm: nhỏ nhắn, đáng yêu, nhanh nhẹn, hồn nhiên, yêu đời, say mê với công tác kháng chiến.

b) Lượm trong chuyến liên lạc cuối cùng:


Văn bản: Lượm *Tố Hữu*
Cháu đi đường cháu
Chú lên đường ra
Đến nay tháng sáu
Chợt nghe tin nhà

Ra thế
Lượm ơi!...

Một hôm nào đó
Như bao hôm nào
Chú đồng chí nhỏ
Bỏ thư vào bao

Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Thư đề “thượng khẩn”
Sợ chi hiểm nghèo

Đường quê vắng vẻ
Lúa trổ đòng đòng
Ca lô chú bé
Nhấp nhô trên đồng...

Bỗng loè chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi !
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi!

Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng...
c) Khi Lượm hi sinh:
Bỗng loè chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi !
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi!

Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng...
Văn bản: Lượm *Tố Hữu*
 Tình cảm của nhà thơ dành cho Lượm:
* Nghệ thuật:
Sử dụng nhiều đại từ xưng hô khác nhau để gọi Lượm: “cháu”, “chú bé”, “chú đồng chí nhỏ”, “Lượm”
*Tác dụng:
Biểu hiện những sắc thái tình cảm và mối quan hệ khác nhau giữa người kể và nhân vật trong từng trường hợp cụ thể
a) “Ra thế
Lượm ơi!”
b) “Thôi rồi, Lượm ơi!”
c) “Lượm ơi, còn không?”
* Nghệ thuật: Câu cảm thán, câu hỏi tu từ được ngắt làm đôi .
* Tác dụng: Như một tiếng nấc nghẹn ngào, xót xa, đau đớn cực độ của tác giả khi hay tin Lượm hy sinh.
2) Hình ảnh Lượm sống mãi:








- Nghệ thuật: Lặp 2 khổ thơ đầu,câu hỏi tu từ
Lượm ơi, còn không?

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng.
- Tác dụng: Ca ngợi hình ảnh bất tử của Lượm
Văn bản: Lượm *Tố Hữu*
III. Tổng kết:
- Nội dung: Bằng cách kết hợp miêu tả với kể chuyện và biểu hiện cảm xúc, bài thơ đã khắc hoạ hình ảnh chú bé liên lạc Lượm hồn nhiên, vui tươi, hăng hái, dũng cảm. Lượm đã hi sinh nhưng hình ảnh của em còn mãi với quê hương, đất nước và trong lòng mọi người.
- Nghệ thuật: Thể thơ 4 chữ, nhiều từ láy có giá trị gợi hình và giàu âm điệu đã góp phần tạo nên thành công trong nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật.

Đoạn thơ:
“Chú bé loắt choắt...Nhảy trên đường vàng” cho thấy Lượm là một em bé như thế nào?
A. Bé nhỏ, khoẻ mạnh, nhanh nhẹn
B. Bé nhỏ, hồn nhiên, hoạt bát, tinh nghịch
C. Hiền lành, bé nhỏ, dễ thương, vui tươi
D. Bé nhỏ, rắn rỏi, cương nghị, khoẻ mạnh...

IV. Luyện tập:

Câu hỏi trắc nghiệm
2) Cách ngắt đôi dòng thơ trong câu thơ:
“Ra thế
Lượm ơi!...”
thể hiện điều gì?
A. Sự bất ngờ C. Không thể tin được
B. Sự đau xót D. Cả ba điều trên

IV. Luyện tập:

Hướng dẫn học sinh tự học:
* Học thuộc lòng đoạn thơ: “Một hôm nào đó...” đến hết bài thơ.
* Làm bài tập 2/77 (SGK) vào vở bài tập.
* Ôn và nắm kĩ các chi tiết nghệ thuật và nội dung thể hiện của bài thơ “Lượm”.
* Soạn kĩ bài thơ hướng dẫn tự học: “Mưa” (Trần Đăng Khoa)