Bài 24. Lượm

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy giáo - cô giáo
về dự giờ thăm lớp
Trường THCS Văn Lang
Bài 24 - Tiết 99
Văn bản:

Lượm

Tố Hữu
Bài 24 - Tiết 99
Văn bản:

Lượm (Tố Hữu) - hdĐt:mưa (Trần Đăng Khoa)
2. Tìm hiểu chú thích.
I. Tiếp xúc văn bản.
1. Đọc - kể.
a. Tác giả
* Hoàn cảnh sáng tác
b. Tác phẩm
Tố Hữu
Năm 1949
(Trích hồi kí "Nhớ lại một thời" - Tố Hữu)

3. Bố cục:3 đoạn
b. Tác phẩm
a. Tác giả
Đoạn 1: Từ đầu . "Cháu đi xa dần"
Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu
Đoạn 2: Tiếp . "Hồn bay giữa đồng"
Câu chuyện về chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm.
Đoạn 3: Còn lại
Hình ảnh Lượm vẫn sống mãi.
Bài 24 - Tiết 99
Văn bản:

Lượm

Tố Hữu
Đoạn 1:
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú, cháu
Gặp nhau Hàng Bè

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái đầu thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch
Mồm huý sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng...
Cháu đi liên lạc
Vui lắm chú à
ở đồn Mang Cá
Thích hơn ở nhà!

Cháu cười híp mí
Má đỏ bồ quân
- Thôi chào đồng chí!
Cháu đi xa dần...
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú, cháu
Gặp nhau Hàng Bè

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái đầu thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch
Mồm huý sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng...
- Cháu đi liên lạc
Vui lắm chú à
ở đồn Mang Cá
Thích hơn ở nhà!

Cháu cười híp mí
Má đỏ bồ quân
- Thôi chào đồng chí!
Cháu đi xa dần...
Hình dáng
trang phục
- Hình dáng: bé loắt choắt -> Nhỏ bé mà nhanh nhẹn.
? Giống trang phục của chiến sĩ vệ quốc thời kháng chiến chống Pháp bởi Lượm cũng là một chiến sĩ thực sự. Lượm còn rất bé nên cái xắc đeo trên mình chỉ xinh xinh, còn chiếc mũ ca lô đội lệch thể hiện dáng vẻ hiên ngang, hiếu động của tuổi trẻ.
- Trang phục: Cái xắc xinh xinh
Ca lô đội lệch.
Chú bé liên lạc thời kì chống Pháp
? Lượm nhỏ nhắn, nhanh nhẹn, hồn nhiên, vui tươi, yêu đời, say mê, nhiệt tình với công việc của cuộc kháng chiến ? đáng yêu.
- Cử chỉ: Cái chân thoăn thoắt.
Cái đầu nghênh nghênh
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng
... Cười híp mí ... má đỏ.
? Thể thơ bốn chữ, nhịp nhanh, dùng nhiều từ láy gợi hình, phép so sánh
Các yếu tố nghệ thuật:

Nêu tác dụng của các yếu tố nghệ thuật trong 5 khổ thơ đầu?
- Từ láy: loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh, nghênh
- Nhịp thơ: 2/2
- Hình ảnh so sánh:
"Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng."
Tác dụng:
Thể hiện hình ảnh Lượm - một em bé liên lạc hồn nhiên, vui tươi, say mê tham gia công tác kháng chiến thật đáng mến, đáng yêu.
?
Các đại từ xưng hô được sử dụng

- Chú bé: là cách gọi của một người lớn với một em trai nhỏ thể hiện sự thân mật nhưng chưa gần gũi, thân thiết.
- Cháu: cách gọi biểu lộ tình cảm gần gũi, thân thiết như quan hệ ruột thịt của người lớn với một em nhỏ.
- Chú đồng chí nhỏ: Cách gọi vừa thân thiết, trìu mến vừa trang trọng đối với một chiến sĩ nhỏ.
- Lượm: Cách gọi trực tiếp thể hiện tình cảm, cảm xúc của người kể lên đến cao độ.
- Tác giả gọi Lượm: Chú bé - cháu - đồng chí.
? Từ cách gọi thể hiện sự gần gũi ? cách gọi thân mật, trìu mến như ruột thịt ? cách gọi "đồng chí": vừa thân thiết, vừa trang trọng, đề cao như một chiến sĩ nhỏ tuổi (đồng đội).

? Câu thơ bị ngắt ra làm đôi, câu cảm, giọng trầm lắng.
? Sự đau xót đột ngột như một tiếng nấc nghẹn ngào của nhà thơ.
2. Lượm trong khi làm nhiệm vụ và tình cảm của tác giả.
... "Chợt nghe tin nhà
Ra thế
Lượm ơi!"
...tự nhiên, tôi khẽ thốt lên
Lượm ơi, còn không?
Không! Những anh hùng dù nhỏ tuổi như cháu không bao giờ chết. Cuộc kháng chiến của nhân dân ta có rất nhiều dũng sĩ thiếu nhi như cháu Lượm, càng ngày càng nhiều không thể nào đếm xuể, không thể nào biết hết. Có lẽ đó cũng là một đặc trưng. Một niềm tự hào lớn của dân tộc ta vốn có truyền thống lâu đời như Trần Quốc Toản ngày xưa vậy.
(Trích hồi kí "Nhớ lại một thời" - Tố Hữu)
? Hành động nhanh nhẹn, dứt khoát, không do dự, chần chừ. Câu hỏi "sợ chi" như một lời thách thức coi thường mọi nguy hiểm, quyết không lùi bước trước bất cứ sự thách thức.
- Hoàn cảnh: ..." Đồng quê vắng vẻ
... Đạn bay vèo vèo"
? Từ láy gợi hình + gợi âm thanh ? Đạn bay nhanh, kế tiếp nhau không dứt âm thanh nghe ghê rợn ? hoàn cảnh nguy hiểm đến tính mạng.
? Dũng cảm, gan dạ, coi nhiệm vụ là trên hết, sẵn sàng hy sinh cả tính mạng để hoàn thành nhiệm vụ (truyền thống dân tộc) ? Tác giả yêu mến, khâm phục, trân trọng.
- Hy sinh: "Bỗng loè chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi!
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi!"
? Lượm hy sinh đột ngột - rất anh hùng khi làm nhiệm vụ.
? Dùng nhiều câu cảm, ngắt nhịp giữa câu ? Lời thơ nghẹn ngào, tiếc thương vô hạn, không kìm được lòng tác giả thốt lên lời đau đớn: "Thôi"
- "Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
...Hồn bay giữa đồng"
? Hình ảnh đẹp về sự hy sinh. Em hy sinh mà vẫn gắn bó, níu kéo sự sống. Em như một thiên thần bé nhỏ yên nghỉ giữa cánh đồng quê hương với hương lúa non thanh khiết bao phủ quanh em, linh hồn em đã hoá thân vào với thiên nhiên, đất nước (em sống mãi với quê hương).
- Xưng hô bằng gọi tên trực tiếp "Lượm ơi" được dùng khi tình cảm, cảm xúc của người kể lên đến cao độ, dùng kèm theo từ cảm thán.
- "Lượm ơi, còn không?"
? Câu hỏi vừa đau xót, vừa ngỡ ngàng như không muốn tin rằng lượm đã không còn nữa.
(Điều đó thể hiện niềm tin của nhà thơ về sự bất diệt của những người con như Lượm. Nhưng còn đó là ước vọng của nhà thơ về một cuộc sống thanh bình không còn chiến tranh để trẻ thơ được sống hồn nhiên, hạnh phúc. Bài thơ viết về sự hy sinh mà kết thúc không bị luỵ, đem đến một niềm tin)
? 2 khổ cuối.
- Điệp ? kết cấu đầu cuối tương ứng ? Kết cấu chặt chẽ, khẳng định Lượm còn sống mãi trong lòng nhà thơ và còn mãi với quê hương, đất nước.
2. Ghi nhớ; SGK
II. Tổng kết - Ghi nhớ
1. Tổng kết
? Nghệ thuật: Thể thơ bốn tiếng kết hợp miêu tả với kể chuyện và biểu hiện cảm xúc.
- Dùng nhiều từ láy gợi hình, nhịp thơ thay đổi linh hoạt, dùng nhiều câu cảm, phép điệp.
? Nội dung: Khắc hoạ hình ảnh chú bé Lượm nhỏ nhắn, nhanh nhẹn, hồn nhiên, vui tươi, yêu đời, hăng hái làm nhiệm vụ và đã hy sinh anh dũng. Hình ảnh của em còn mãi với quê hương, đất nước và trong lòng mọi người.
Bài tập 2: Viết một đoạn văn 10 dòng miêu tả chuyến liên lạc cuối cùng và sự hy sinh của Lượm.
Kim Đồng
Kính Chúc các thầy cô giáo
mạnh khỏe, hạnh phúc !
Xin chân thành cảm ơn !