Bài 24. Lượm

Giáo viên: Nguyễn Thị Nga
Trường THCS Bình Phú- Thạch Thất- Hà Nội
Kính chào các thầy cô giáo cùng toàn thể các em học sinh lớp 6b
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Em hãy đọc một khổ thơ mà em thích nhất trong bài thơ " Đêm nay Bác không ngủ" của nhà thơ Minh Huệ? Nêu cảm nhận của em về khổ thơ đó?
Tiết 99 Văn bản Lượm
- Tố Hữu -
I. Tìm hiểu chung:

1. Tác giả- tác phẩm:

Em hãy nêu một vài nét về tác giả Tố Hữu?
Tác giả
- Tên thật: Nguyễn Kim Thành ( 1920 - 2002)
- Quê quán: Tỉnh Thừa Thiên - Huế.
- Là nhà cách mạng, nhà thơ lớn
của thơ ca hiện đại Việt Nam.
Tập thơ tiêu biểu: Từ ấy, Việt Bắu, Gió Lộng, Máu và Hoa.
Tác phẩm


Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào?
Viết năm 1949 - Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, in trong tập thơ "Việt Bắc".
Tác phẩm
Tố Hữu
Năm 1949
(Tố Hữu. Nhớ lại một thời, NXB Văn học - 2000)
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶- t¸c phÈm
2. Chú giải:
Em hãy giải nghĩa của những từ sau:
- Đồn mang cá?
Đáp án
* Ngày Huế đổ máu: Ngày ở Huế bắt đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp quay trở lại xâm lược 1947
* Đi liên lạc :làm công việc chuyển công văn giấy tờ, thư từ, mệnh lệnh của cơ quan đoàn thể
* Đồn mang cá: Đồn binh lớn trong thành phố Huế, có từ thời triều Nguyễn. Khi thực dân Pháp xâm lược nước ta, nơi này là thành đồn của quân Pháp . Sau cách mạng tháng 8, bộ đội ta đóng quân ở đây
- Ngày Huế đổ máu?
- Đi liên lạc?
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶- t¸c phÈm
2. Chú giải:
I. T×m hiÓu chung
1. T¸c gi¶- t¸c phÈm
2. Chú giải:

Theo em văn bản chia làm mấy phần? Nội dung chính của từng phần?
3. Bố cục:
Lượm trong tâm trí nhà thơ
Cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu.
Lượm làm nhiệm vụ và hi sinh
Bố cục: 3 Phần
Năm khổ thơ đầu
Bảy khổ thơ giữa
Ba khổ thơ cuối
II. Đọc - tìm hiểu văn bản
1. §äc
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng

- Cháu đi liên lạc
Vui lắm chú à
ở đồn Mang Cá
Thích hơn ở nhà

Cháu cười híp mí
Má đỏ bồ quân
- Thôi chào đồng chí !
Cháu đi xa dần.
II. Đọc - tìm hiểu văn bản
1. §äc
2. Tìm hiểu văn bản
A. Cuộc gặp gỡ tình cờ
- Hoàn cảnh:

Hoàn cảnh gặp gỡ giữa Lượm và nhà thơ có gì đặc biệt?
2. Tìm hiểu văn bản
A. Cuộc gặp gỡ tình cờ
- Hoàn cảnh:
"Ngày Huế đổ máu" - Trong hoàn cảnh chiến đấu chống thực dân Pháp.


Em hãy cho biết nhân vật Lượm được tác giả miêu tả trên những phương diện nào?
2. Tìm hiểu văn bản
A. Cuộc gặp gỡ tình cờ
- Hoàn cảnh:
"Ngày Huế đổ máu" - Trong hoàn cảnh chiến đấu chống thực dân Pháp.
- Hình dáng:

Hình dáng của Lượm được tác giả miêu tả như thế nào. Em hãy chỉ ra nhưng chi tiết đó?
Nhỏ nhắn, nhanh nhẹn, khoẻ mạnh và tinh nghịch.
- Trang phục:
Trang phục của Lượm được tác giả miêu tả ra sao? Em có nhận xét gì về trang phục đó?
Xinh xắn, ngộ nghĩnh thể hiện sự hiếu động.
- Cử chỉ, lời nói:

Lượm có cử chỉ và lời nói ra sao?
Những chi tiết đó thể hiện điều gì?
Rất là dễ thương, hồn nhiên: Lượm rất yêu thích công việc đi liên lạc
Tác giả đã sử dụng nghệ thuật
gì để miêu tả Lượm?
2. Tìm hiểu văn bản
A. Cuộc gặp gỡ tình cờ
- Hoàn cảnh:
- Hình dáng:
- Trang phục:
- Cử chỉ, lời nói:
* Nghệ thuật: Miêu tả, so sánh, sử dụng từ láy gợi hình, nhịp thơ nhanh

Qua đó em có nhận xét gì về nhân vật Lượm?
Lượm là một chú bé liên lạc hồn nhiên, vui tươi, nhanh nhen,
say mê tham gia công tác kháng chiến.
Một hôm nào đó
Như bao hôm nào
Chú đồng chí nhỏ
Bỏ thư vào bao

Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Thư đề "Thượng khẩn"
Sợ chi hiểm nghèo?

Đường quê vắng vẻ
Lúa trổ đòng đòng
Ca lô chú bé
Nhấp nhô trên đồng.
B. Chuyến liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm
Lượm dũng cảm, nhanh nhẹn, quyết
tâm hoàn tâm hoàn thành nhiện vụ

Hình ảnh Lượm khi đi làm nhiệm vụ được tác giả miêu tả như thế nào?


Khi nghe tin Lượm hi sinh nhà thơ đã có cảm xúc như thế nào?
Bỗng lòe chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi!
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi!

Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng...
Diễn tả nỗi đau đớn, tiếc thương,
nghẹn ngào của nhà thơ.
Hình ảnh Lượm nằm giữa cánh đồng lúa được miêu tả vùa hiện thực vừa lãng mạn. Lượm ngã ngay trên quê hương.Hương thơm của lúa cũng như hương của dòng sữa mẹ đưa em vào giấc ngủ vĩnh hằng linh hồn bé nhỏ và anh hùng ấy đã hoá thân vào
non sông đất nước.
Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng.
Em có suy nghĩ gì về
khổ thơ này:
C. Hình ảnh Lượm sống mãi.


Đoạn cuối bài thơ tác giả có sử dụng câu hỏi tu từ. Em có suy nghĩ gì về cách diến đạt đó?
Hai khổ thơ cuối được lặp lại
như vậy có ý nghĩa gì?
Đó là điệp khúc, là lời khẳng định "Lượm" còn sống mãi trong lòng nhà thơ và các thế hệ mai sau.
Lượm ơi, còn không?

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng.


Tình cảm của tác giả đối với Lượm được thể hiện qua cách xưng hô như thế nào?
Chú bé
Cách gọi của một người lớn với một em trai nhỏ
 chưa gần gũi, thân mật
Bộc lộ tình cảm gần gũi, thân thiết của những người trong gia đình
Cháu
Cách gọi thân thiết, trìu mến vừa trang trọng đối với một chiến sĩ nhỏ
Chú đồng chí nhỏ
Lượm
Tình cảm, cảm xúc người kể lên đến cao độ
Chú bé
Cháu

Tại sao nhà thơ lại gọi Lượm
bằng nhiều cách gọi như vậy?
- Tránh lặp: Có dụng ý nghệ thuật
- Tạo mối tình cảm giữa hai người
Vừa trân trọng, bình đẳng giữa hai người đồng chí,
hai chiến sĩ.
III. Tổng kết- luyện tập:
1.Tổng kết:


Em hãy nêu những nét đặc sắc của bài thơ? Qua đó thể hiện nội dung gì?
* Nghệ thuật: Kết hợp kể, tả, phép so sánh, nhịp thơ nhanh, sử dụng nhiều
từ láy có tác dụng gợi hình ảnh và cảm xúc.
* Nội dung: Bài thơ khắc hoạ hình ảnh Chú bé Lượm hồn nhiên,
vui tươi, hiếu động. Lượm đã hi sinh anh dũng nhưng hình ảnh của
em vẫn còn sống mãi với quê hương, đất nước Việt Nam
2. Luyện tập:
Tìm một số câu thơ có cách ngắt nhịp đặc biệt?
Nêu giá trị nghệ thuật?
Lượm ơi, còn không?
Ra thế
Lượm ơi!...
Được ngắt thành hai dòng  tạo ra sự đột ngột và một khoảng lặng giữa dòng thơ, thể hiện sự xúc động đến nghẹn ngào, sững sờ trước tin hi sinh đột ngột của Lượm.
Được tách ra thành một khổ thơ riêng  nhấn mạnh và hướng người đọc về sự còn hay mất của Lượm
1. Trong bài thơ "Lượm", tác giả sử dụng phương thức biểu đạt nào?
A - Miêu tả, tự sự;
B - Tự sự, biểu cảm;
C - Biểu cảm;
D - Miêu tả, tự sự, biểu cảm;
2. Những yếu tố nghệ thuật nào có tác dụng trong việc thể hiện hình ảnh Lượm trong hai khổ thơ đầu?
A - Sử dụng nhiều từ láy gợi hình, gợi cảm;
B - Thể thơ bốn chữ giàu âm điệu;
C - Biện pháp so sánh;
D - Gồm tất cả những yếu tố trên;
Cuộc gặp gỡ tình cờ giữa hai chú cháu.
- Lượm làm nhiệm vụ và hi sinh.
Lượm trong tâm trí nhà thơ v� m?i ngu?i
Nội dung
Nội dung
lượm
Hình ảnh Lượm hồn nhiên, dũng cảm, hi sinh anh dũng.
Tình cảm yêu mến, xót thương, cảm phục.
- Kết hợp tự sự, miêu tả, biểu cảm.
Từ ngữ giàu hình ảnh, giàu âm điệu.
Nhịp thơ, xưng hô thay đổi linh hoạt.
Nghệ
thuật
Nghệ
thuật
Hướng dẫn về nhà
Học thuộc lòng bài thơ
Viết một đọn văn khoảng 5 dònh miêu tả hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ giữa hai chú cháu.
Soạn bài : " Mưa"- Trần Đăng Khoa.

Kính chúc các thầy cô giáo
mạnh khoẻ!
Chúc các em học tập tôt !