Bài 24. Hoán dụ

CHàO MừNG CáC THầY CÔ GIáO
V? D? GI? NG? VAN L?P 6a
Giáo viên:Lê Đại Dương
* Ẩn dụ : Là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
* Có bốn kiểu ẩn dụ thường gặp là :
- Ẩn dụ hình thức( hình tượng)
- Ẩn dụ cách thức
- Ẩn dụ phẩm chất
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
hoán Dụ
TRƯỜNG THCS CẨM ĐÌNH
Ngữ văn 6: Tiết 101
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
(Tố Hữu)
Ví dụ:
So sánh 2 cách diễn đạt sau và rút ra nhận xét.
=> Cách nói ngắn gọn, gợi hình ảnh và hàm súc cho câu văn,nêu bật được đặc điểm của những người được nói đến - có giá trị biểu cảm .
=> Chỉ thông báo sự việc.
- không có giá trị biểu cảm.
Hoán dụ
Miêu tả thông thường
( Gợi hình ảnh, khí thế cách mạng của nhân dân ta và niềm vui sướng, hân hoan của tác giả )
*Ghi nhớ 1 :Sgk / 82
Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng , khái niệm bằng tên của một sự vật , hiện tượng , khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt .
Bài tập nhanh:
Chỉ ra phép hoán dụ trong câu thơ sau:
Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay
( Tố Hữu)







Áo chàm : Chỉ người dân Việt Bắc
( Dấu hiệu – Sự vật)
a) Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
( Hoàng Trung Thông )
b) Một cây làm chẳng nên non.
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
(Ca dao )
c) Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
( Tố Hữu )
d) Gửi miền Bắc lòng miền Nam chung thuỷ
Đang xông lên chống Mỹ tuyến đầu.
( Lê Xuân Anh)
Ví dụ:
Lấy một bộ phận để gọi toàn thể
Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng
Lấy dấu hiệu của SV để gọi sự vật
Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
Các kiểu
hoán dụ
Các kiểu hoán dụ
* Ghi nhớ 2: Sgk/ 83
Có 4 kiểu hoán dụ thường gặp là :
- Lấy một bộ phận để gọi toàn thể .
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng .
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật .
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.

Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì .

a) Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.
( Hồ Chí Minh )
- Làng xóm
Làng xóm
Làng xóm
chỉ lao động vất vả.
vật bị chứa đựng.
vật chứa đựng
Quan hệ
LUYỆN TẬP
- lam lũ
- đói rách.
- nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.
chỉ cuộc sống khó khăn, khổ cực.
chỉ cuộc sống, lao động vui vẻ, sung túc.
chỉ người nông dân.
Quan hệ
dấu hiệu của sự vật
sự vật.
lam lũ
đói rách
nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.
Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì .
b) Vì lợi ích mười năm phải trồng cây ,
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người.
( Hồ Chí Minh )

LUYỆN TẬP
mười năm :
trăm năm
Mười năm
Trăm năm
thời gian trước mắt
thời gian lâu dài.
Quan hệ
cái cụ thể
cái trừu tượng
Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì .

c) Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
( Tố Hữu)

sự vật.
Áo chàm
Áo chàm
người dân Việt Bắc.
Quan hệ
dấu hiệu của sự vật
LUYỆN TẬP
Vật bị chứađựng
LUYỆN TẬP
Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì .

d) Vì sao? Trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên Người: Hồ Chí Minh

( Tố Hữu )

Trái đất
người sống trên trái đất
Quan hệ
Vật chứa đựng
Trái đất
Bài tập: Chỉ ra hoán dụ trong câu thơ sau và cho biết chúng thuộc kiểu hoán dụ nào?
a) Họ là hai chục tay sào, tay chèo, làm ruộng cũng giỏi và làm thuyền cũng giỏi.
( Nguyễn Tuân)
b) Tự nhiên, Xa Phủ rút cây sáo. Tiếng sáo thoát ra từ ống trúc, véo von…Tiếng sáo bay theo chân hai người tới chỗ rẽ.
(Ma Văn Kháng)
=>Lấy bộ phận chỉ toàn thể
=>Lấy bộ phận chỉ toàn thể
? Quan sát hình ảnh, câu văn sau để xác định hoán dụ và kiểu hoán dụ?
Họ là những chân sút cừ khôi.
Lớp 6A chụp ảnh cùng thầy giáo.
=> Lấy bộ phận chỉ toàn thể
=> Lấy vật chứa đựng gọi vật bị chứa đựng
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
Học bài :
Nắm khái niệm và các kiểu hoán dụ
Soạn bài :
- Tập làm thơ bốn chữ.
- Chuẩn bị một bài thơ 4 chữ.
chúc sức khoẻ CáC THầY CÔ GIáO
Và CáC EM HọC SINH