Bài 24. Hoán dụ

Tiết 101 :
HOÁN DỤ
I. Hoán dụ là gì?
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
- Áo nâu:
- Áo xanh :
nông dân
công nhân
- Nông thôn :
những người sống ở nông thôn
- Thị thành :
những người sống ở thị thành
}
Quan hệ giữa dấu hiệu với sự vật có dấu hiệu
}
Quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựng

Tác dụng : nhằm tăng sức gợi hình , gợi cảm cho sự diễn đạt.
Ghi nhớ 1 : ( học sgk / 82 )
*
Bàn tay ta làm nên tất cả
Một cây làm chẳng nên non
Ngày Huế đổ máu
- Bàn tay ta :người lao động
- Một : số ít
- Đổ máu : chiến tranh
- Ba : số nhiều
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
Gặp nhau Hàng Bè .
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
II. Các kiểu hoán dụ :
}
Quan hệ giữa cái cụ thể với cái trừu tượng .
*
Ghi nhớ 2 : ( học sgk / 83 )
a.
b.
c.
 quan hệ giữa bộ phận với toàn thể .
 quan hệ giữa dấu hiệu với sự vật có dấu hiệu .
2)
So sánh hoán dụ với ẩn dụ :
- Giống nhau :
gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng sự vật, hiện tượng khác.
- Khác nhau :
Ẩn dụ :
Hoán dụ :
Dựa vào quan hệ tương đồng ( nét giống nhau )
Dựa vào quan hệ tương cận ( gần gũi )
III. Luyện tập :
Một tay lái chiếc đò ngang

- Một tay : người lái đò
Vì lợi ích mười năm phải trồng cây

- Mười năm : thời gian trước mắt
Áo chàm đưa buổi phân li
- Áo chàm : người Việt Bắc
Vì sao ? Trái Đất nặng ân tình
- Trăm năm : thời gian lâu dài
- Trái Đất : nhân loại
Bến sông Nhật Lệ quân sang đêm ngày.
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người.
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
Nhắc mãi tên Người : Hồ Chí Minh.
}
Quan hệ:cái cụ thể - cái trừu tượng
Một tay
mười năm
trăm năm
Áo chàm
Trái Đất
1)
a.
b.
c.
d.
 quan hệ giữa bộ phận với toàn thể

 quan hệ giữa dấu hiệu với sự vật có dấu hiệu
 quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựng
Tìm ra phép hoán dụ và cho biết mối quan hệ ?
Trong các câu thơ sau, câu nào có sử dụng biện pháp hoán dụ ?
Núi cao chi lắm núi ơi ?
Núi che mặt trời chẳng thấy người thương !
Quê hương là con diều biếc
Tuổi thơ con thả trên đồng .
Đầu xanh có tội tình gì
Má hồng đến quá nửa thì chưa thôi .
Bầu ơi thương lấy bí cùng
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn .
a
b
c
d
x
x
x
x
x
- Học bài : nắm khái niệm và các kiểu hoán dụ .- Làm bài tập : 1a / 84 sgk- Soạn bài : Cô Tô

Tiết 101 :
HOÁN DỤ
I. Hoán dụ là gì? Ghi nhớ 1 sgk / 82
II. Các kiểu hoán dụ : Ghi nhớ 2 sgk /83