Bài 24. Hoán dụ

Giáo viên thực hiện:Nguyễn Việt Anh

PHÒNG GD & ĐT HUYỆN PHÚ LỘC

Giáo án:Ngữ văn 6
Kính chào quý thầy cô và các em học sinh
Người cha chỉ Bác Hồ
Ẩn dụ phẩm chất
Bài cũ
Ẩn dụ là gì ? Có mấy kiểu ẩn dụ ?
Tìm phép ẩn dụ được sử dụng trong khổ thơ sau,
và cho biết chúng thuộc kiểu ẩn dụ nào?

Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
(Minh Huệ)

- Là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên
sự vật hiện tượng khác có nét tương đồng.
- Có 4 kiểu ẩn dụ:
+ hình thức;
+ cách thức;
+ phẩm chất;
+ cảm giác
TIẾT 101
HOÁN DỤ
HOÁN DỤ
TIẾT 101
I-Hoán dụ là gì?
1.Phân tích ngữ liệu:
Bài tập 1:
Các từ in đậm trong câu thơ sau chỉ ai?
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên
(Tố Hữu)
Vế A
Áo nâu
Áo xanh
Nông thôn
Thị thành
Những người nông dân
Những người công nhân
Những người sống ở nông thôn
Những người sống ở thành thị
Vế B
.Gọi tên sự vật, hiện tượng,khái niệm trên mối quan hệ gần gũi.
So sánh 2 cách diễn đạt sau, rồi rút ra nhận xét.
Cách 2:
Những người nông dân và công nhân ở
nông thôn và thị thành cùng đứng lên
Cách 1:
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
HOÁN DỤ
I-Hoán dụ là gì?
TIẾT 101
1.Phân tích ngữ liệu:
Bài tập 2
(Ngắn gọn, gợi hình, gợi cảm.)
(Mang tính thông báo, không gợi cảm)
. Gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm dựa trên qua hệ
gần gũi.
. Gợi hìmh, gợi cảm.
HOÁN DỤ
TIẾT 101
I-Hoán dụ là gì?
1.Phân tích ngữ liệu:
2.Ghi nhớ:
II-Các kiểu hoán dụ:
Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái
niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái
niệm khác có quan hệ gần gũi nhằm tăng sức
gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
HOÁN DỤ
TIẾT 101
I-Hoán dụ là gì?
II-Các kiểu hoán dụ
1.Phân tích ngữ liệu:
Phân tích các ví dụ sau:
a. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm
(Hoàng Trung Thông)
Bàn tay
Người lao động
(toàn bộ)
(bộ phận)
HOÁN DỤ
TIẾT 101
I-Hoán dụ là gì?
II-Các kiểu hoán dụ:
1.Phân tích ngữ liệu:
b. Sài Gòn thức đêm đêm theo Hà Nội
Nghe tim thủ đô đập giữa tim mình
(Giang Nam)
Sài Gòn
Người dân sống ở Sài Gòn
(bộ phận)
(toàn bộ)
(vật chứa đựng)
(vật bị chứa đựng)
HOÁN DỤ
TIẾT 101
I- Hoán dụ là gì?
II- Các kiểu hoán dụ:
1. Phân tích ngữ liệu:
(vật chứa đựng)
(vật bị chứa đựng)
(bộ phận)
(toàn bộ)
c. Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao
(Ca dao)
Một
Ba
(cụ thể)
(trừu tượng)
số ít
số nhiều
HOÁN DỤ
I-Hoán dụ là gì?
II-Các kiểu hoán dụ:
1.Phân tích ngữ liệu:
(bộ phận)
(toàn bộ)
(vật chứa đựng)
(vật bị chứa đựng)
(cụ thể)
(trừu tượng)
d. Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè.
(Tố Hữu)
chiến tranh
đổ máu
(dấu hiệu của sự vật)
(sự vật)
TIẾT 101
Có 4 kiểu hoán dụ thường gặp:
- Lấy một bộ phận để gọi toàn thể;
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng;
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng;
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật.
HOÁN DỤ
I- Hoán dụ là gì?
II- Các kiểu hoán dụ:
1.Phân tích ngữ liệu:
2.Ghi nhớ:
III- Luyện tập:
TIẾT 101
TIẾT 101
HOÁN DỤ
I- Hoán dụ là gì?
II- Các kiểu hoán dụ:
III- Luyện tập:
Bài tập 1: Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu
thơ, câu văn sau cho biết mối quan hệ giữa các sự
vật trong mỗi phép hoán dụ là gì?
Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn
quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa
nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể. (Hồ Chí Minh)
Làng xóm
(Vật chứa đựng với vật bị chứa đựng)
b. Vì lợi ích mười năm phải trồng cây,
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người.
(Hồ Chí Minh)
Người nông dân
mười năm - thời gian trước mắt.
trăm năm - thời gian lâu dài.
Cái cụ thể
Cái trừu tượng
HOÁN DỤ
TIẾT 101
I- Hoán dụ là gì?
II- Các kiểu hoán dụ:
III- Luyện tập:
Bài tập 1:
Bài tập 2:
Điền vào bảng so sánh dưới:
So sánh
Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật
hiện tượng khác.
Dựa vào quan hệ
tương đồng.
Cụ thể:
- hình thức;
- cách thức thực hiện;

- phẩm chất;
- cảm giác.
Dựa vào quan hệ gần gũi
(tương cận).
Cụ thể:
- bộ phận - toàn bộ;
- vật chứa đựng - vật bị
chứa đựng;
- dấu hiệu sự vật - sự vật;
- cụ thể - trừu tượng.
HOÁN DỤ
TIẾT 101
I- Hoán dụ là gì?
III- Luyện tập:
II- Các kiểu hoán dụ:
Bài tập 1:
Bài tập 2:
Bài tập 3:
Chính tả: Nhớ, chép lại 2 khổ thơ 2, 3 trong bài thơ “Lượm” của Tố Hữu.
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng…
Bài tập củng cố:
NỐI CỘT A VỚI CỘT B SAO CHO PHÙ HỢP.
I. Hoán dụ là gì?
II. Các kiểu hoán dụ.


Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái
niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái
niệm khác có quan hệ gần gũi nhằm tăng sức
gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.



Có 4 kiểu hoán dụ thường gặp:
- Lấy một bộ phận để gọi toàn thể;
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng;
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng;
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật.

Củng cố
1.Sưu tầm về các bài thơ 4 chữ. Tìm những chữ cùng
vần với nhau trong các bài thơ đó?
2.Tìm hiểu khái niệm về vần lưng, vần chân, vần cách,
vần liền?
4.Tập làm một đoạn thơ 4 chữ chủ đề về thầy cô.
3.Tìm hiểu cách gieo vần trong các đoạn thơ ở sgk
trang 85 – 86?
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Kính chào thân ái !