Bài 24. Hoán dụ

Chúc các em học tốt!
Chào mừng quý Thầy Cô
đến dự tiết dạy bằng giáo án điện tử
Người thực hiện: NGUYỄN MINH HUÂN
Đơn vị: Trường THCS Tân Bình Thạnh
Năm học: 2007-2008
KIỂM TRA BÀI CŨ
CÂU 1: Vẻ đẹp của Lượm trong hai khổ thơ (khổ 2 và khổ 3) là vẻ đẹp gì ?
a/ Khoẻ mạnh ,cứng cáp
b/ Hoạt bát hồn nhiên
c/ Hiền lành ,dễ thương
d/ Rắn rỏi cương nghị
CÂU 2 : Ý nghĩa của khổ thơ sau là gì?
Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng .
a/ Tâm hồn Lượm hoà vào hương lúa quê hương .
b/ Tâm hồn Lượm ngát thơm như hương lúa đồng quê
c/ Quê hương ôm ấp Lượm vào lòng
d/ Gồm cả 3 ý a,b,c
HOÁN DỤ
Tuần 26
Tiết 101
Tuần 26 - Tiết 101
I. Thế nào là hoán dụ ?
-A�o nâu : Người nông dân
-A�o xanh : Người công nhân
-Nông thôn : Những người sống ở nông thôn
-Thị thành : Những người sống ở thành thị
? Giữa áo nâu và áo xanh ,nông thôn và thành thị với vật được chỉ có mối quan hệ như thế nào ?
* Gọi tên sự vật này bằng tên sự vật khác có quan hệ gần gũi
HOÁN DỤ
A�o nâu
áo xanh
Nông thôn
thị thành
Tố Hữu
Vậy thế nào là hoán dụ ?
So sánh cách diễn đạt của câu thơ và câu văn sau đây :
* "A�o nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên "
* Tất cả nông dân ở nông thôn và công nhân ở các thành phố đều đứng lên.
? Cách diễn đạt trong câu thơ có giá trị biểu cảm hơn
? Cách diễn đạt của câu văn xuôi chỉ thông báo sự kiện. Không có giá trị biểu cảm
* Tác dụng : Tăng sức gợi hình ,gợi cảm
Ghi nhớ 1:
+Hoán dụ là gọi tên sự vật ,hiện tượng ,khái niện bằng tên của một sự vật ,hiện tương ,khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó
+Nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt
Vậy cách diễn đạt ấy có tác dụng gì ?
Tuần 26 - Tiết 101
I. Thế nào là hoán dụ ?
HOÁN DỤ
II. Các kiểu hoán dụ
Ví dụ a: Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm .
(Hoàng Trung Thông )
Bàn tay
Quan hệ : +Bộ phận _toàn thể
Trái đất
Quan hệ :
+ Vật chứa đựng _vật bị chứa đựng
Tuần 26 - Tiết 101
I. Thế nào là hoán dụ ?
HOÁN DỤ
Ghi nhớ 1:
+Hoán dụ là gọi tên sự vật ,hiện tượng ,khái niện bằng tên của một sự vật ,hiện tương ,khái niệm khác có quan hệ gần gũi
+Nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt .
Bàn tay
Ví dụ b: Vì sao? Trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên Người Hồ Chí Minh
Tố Hữu
Trái đất
Ghi nhớ 2:
Lấy một bộ phận để gọi toàn thể ;
Bàn tay
Quan hệ : +Bộ phận _toàn thể
Lấy một bộ phận để gọi toàn thể ;
Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng ;
Ví dụ c: "Ngày Huế
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè"
Đổ máu
Quan hệ :
+Dấu hiệu của sự vật _ gọi sự vật
đổ máu
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật
Một , Ba
Quan hệ : +Cái cụ thể _cái trừu tượng
Ví dụ d:
Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao
Một
Ba
-Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng
? Sau khi tìm hiểu những ví dụ trên ta thấy có mấy kiểu hoán dụ ?
Bài tập nhanh
? Xác định và chỉ rõ mối quan hệ của phép hoán dụ trong khổ thơ sau :
Em đã sống bởi vì em đã thắng !
Cả nước bên em , quanh giường nệm trắng ,
Hát cho em nghe như tiếng mẹ ngày xưa,
Sông Thu Bồn gịong hát đò đưa.
(Tố Hữu)
Quan hệ : Vật chứa đựng (cả nước) và vật được chứa đựng (nhân dân Việt Nam sống trên đất nước Việt Nam )
Câu hỏi thảo luận :
Hoán dụ và ẩn dụ có gì giống nhau và khác nhau ?cho ví dụ minh hoạ.
Dựa vào quan hệ tương cận (gần gũi )
_ Bộ phận -Toàn thể
_ Vật chứa đựng _ Vật bị chứa đựng
_Dấu hiệu _sự vật
_Cụ thể _trừu tượng
Cả nước
Giống nhau
Khác nhau
Ẩn dụ
Hoán dụ
Gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác
Dựa vào mối quan hệ tương đồng.
Cụ thể là tương đồng về :
-Hình thức ;
- Phẩm chất -Cảm giác
-Cách thức thực hiện
II. Các kiểu hoán dụ
Tuần 26 - Tiết 101
I. Thế nào là hoán dụ ?
HOÁN DỤ
III. Luyện tập:
? Chỉ ra các phép hoán dụ trong câu thơ ,câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì?
1.a/ Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể . (Hồ Chí Minh )
Câu 1
Làng xóm
Làng xóm
? Quan hệ giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng (làng xóm -người nông dân)
Làng xóm
1.b/ Vì lợi ích mười năm phải trồng cây
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người
(Hồ Chí Minh )
Mười năm
Trăm năm
?Quan hệ giữa cái cụ thể với cái trừu tượng (mười năm -thời gian trước mắt ,trăm năm thời gian lâu dài )
mười năm
trăm năm
1 a/
1 b/
1.c/ A�o chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay
A�o chàm
?Quan hệ giữa dấu hiệu sự vật với sự vật
(áo chàm - người Việt Bắc )
A�o chàm
1.c/
1.d/
Câu 2: (đã thảo luận )
Câu 3: về nhà làm
CÔNG VIỆC Ở NHÀ
- Thế nào là hoán dụ ? Hoán dụ có tác dụng gì trong câu văn, câu thơ ?
-Học thuộc phần ghi nhớ
-So sánh hoán dụ với ẩn dụ
-Soạn bài :
Tìm hiểu về thơ bốn chữ và tập sáng tác thơ bốn chữ ở nhà .(chú ý cách gieo vần )
CÁM ƠN QUÍ THẦY CÔ ĐÃ ĐẾN THĂM LỚP