Bài 24. Hoán dụ

Chào mừng Ngày 8 - 3
NGỮ VĂN 6 - HOÁN DỤ
GIÁO VIÊN : ĐẶNG THỊ YẾN
KIỂM TRA BÀI CŨ
Trong các ví dụ sau, câu nào có sử dụng biện pháp Ẩn dụ ? Vì sao ?
Trâu ơi, ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta.

Thuyền về có nhớ bến chăng ?
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền
Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.

Các từ in đậm trong câu trên dùng để chỉ ai?
Tiết 101 : HOAÙN DUÏ
I. Hoán dụ là gì?
1. Ví dụ:
Áo nâu
Áo xanh
Chỉ người nông dân
Ch? ngu?i cơng nh�n
Quan hệ gần gũi
Nông thôn
Thị thành
Những người sống ở nông thôn
Những người sống ở thị thành
Quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựng
So sánh cách diễn đạt của câu thơ trên với câu sau:
“Tất cả nông dân ở nông thôn và công nhân ở thành phố đều đứng lên”
Cách diễn đạt nào hay hơn ?
Cách nói như hai câu thơ trên ngắn gọn, tăng tính hình ảnh và hàm súc cho câu văn, nêu bật được đặc điểm của những người được nói đến.
Ghi nhớ :
Hoán dụ là gọi tên sự vật hiện tượng , khái niệm bằng tên của một sự vật , hiện tượng , khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt .
NHÓM 1
Chỉ ra từ ngữ hoán dụ, sự vật được gọi tên và xác định mối quan hệ
NHÓM 2
a) Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
( Hoàng Trung Thông )
b) Một cây làm chẳng nên non.
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
( Ca dao )
c) Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
( Tố Hữu )
d) Vì sao? Trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên Người: Hồ Chí Minh
( Tố Hữu )
NHÓM 1
Chỉ ra từ ngữ hoán dụ, sự vật được gọi tên và xác định mối quan hệ
a) Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
( Hoàng Trung Thông )


b) Một cây làm chẳng nên non.
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
( Ca dao )
- Bàn tay liên tưởng tới con người
- Mối quan hệ : bộ phận – toàn thể (bàn tay là bộ phận trong cơ thể con người)
- Một cây : Số lượng ít, cái đơn lẻ
- Ba cây : Số lượng nhiều, sự đoàn kết
- Quan hệ : cái cụ thể và cái trừu tượng
Chỉ ra từ ngữ hoán dụ, sự vật được gọi tên và xác định mối quan hệ
NHÓM 2

d) Vì sao? Trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên Người: Hồ Chí Minh
( Tố Hữu )
c) Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
( Tố Hữu )

- Đổ máu : Sự hy sinh mất mát ( dấu hiệu của chiến tranh)
- Quan hệ : Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật.
Trái đất: (Vật chứa đựng) biểu thị đông đảo những người sống trên trái đất ( vật bị chứa đựng)
Có 4 kiểu hoán dụ thường gặp là :
- Lấy một bộ phận để gọi toàn thể ;
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng ;
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật ;
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.
CÁC KIỂU HOÁN DỤ
- Giống nhau :
Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng sự vật, hiện tượng khác.
2. So sánh hoán dụ với ẩn dụ :
Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì .

a) Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.
( Hồ Chí Minh )
b) Vì lợi ích mười năm phải trồng cây ,
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người.
( Hồ Chí Minh )
c) Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
( Tố Hữu)

III - LUYỆN TẬP
a) - Làng xóm : chỉ người nông dân.
Quan hệ : vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.

b) - Mười năm : thời gian trước mắt
Trăm năm : thời gian lâu dài.
Quan hệ : cái cụ thể với cái trừu tượng

c) - Áo chàm : người dân Việt Bắc.
Quan hệ : dấu hiệu của sự vật với sự vật.
Quan sát những hình ảnh sau và viết đoạn văn miêu tả có sử dụng phép hoán dụ
Quan sát những hình ảnh sau và viết đoạn văn miêu tả có sử dụng phép hoán dụ
Học bài :
Nắm khái niệm và các kiểu hoán dụ
Soạn bài :
Cô Tô
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
thực hiện bài giảng:
GV: D?ng Th? Y?n
------***------
xin chân thành cảm ơn -----------