Bài 24. Hoán dụ

Tiết 26. Ôn tập tiếng Việt :

Hoán dụ.
Người thực hiện:
Nguyễn Văn Cư.

Tiết 26: Ôn tập tiếng Việt:
Ho¸n dô.
I. Kiến thức cơ bản:
1. Khái niệm
Gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

2. Các loại hoán dụ.
4. Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng
II- LUYỆN TẬP:
3.Lấy dấu hiệu của sự vật để chỉ gọi sự vật
2.Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
1.Lấy một bộ phận để gọi toàn thể
2. Các loại hoán dụ.
1.Bài tập củng cố.
Tìm Ngôi sao may mắn
Lu?t choi
1
2
3
4
5
Nhóm 1
Nhóm 2
Nhóm 3
Nhóm 4
BT1/84
Luật chơi
Mỗi nhóm lần lượt chọn một ngôi sao.
Có 5 ngôi sao, 4 ngôi tương ứng với 4 câu hỏi, một ngôi sao may mắn (được gấp đôi số điểm)
*Nếu trả lời đúng được 10 điểm, trả lời sai 0đ. * Nếu trả lời sai thì các nhóm khác giành quyền trả lời (bằng cách giơ tay nhanh). Và trả lời đúng được 5 điểm, trả lời sai : 0 điểm.
* Thời gian suy nghĩ là 15 giây.


Chỉ ra phép hoán dụ, xác định quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ đó là gì ?
a) Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể. (Hồ Chí Minh)
1
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
15
14
13
12
11
Người nông dân
Lấy vật chứa đựng gọi vật bị chứa đựng
Làng xóm 
(vật chứa đựng)
(vật bị chứa đựng)
Chỉ ra phép hoán dụ, kiểu hoán dụ ?
4
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
11
12
13
14
15
b. Vì lợi ích mười năm phải trồng cây
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người.
mười năm  trăm năm
 Lấy cái cụ thể gọi cái trừu tượng.
(thời gian trước mắt)  (thời gian lâu dài )
(cái cụ thể)
(cái trừu tượng)
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
13
15
14
12
11

c. Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
 Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi tên sự vật.
Chỉ ra phép hoán dụ, xác định quan hệ
giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ ?
2
(dấu hiệu của sự vật) 
(sự vật)
Áo chàm
 người dân Việt Bắc
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
11
12
13
14
15


d) Vì sao ? Trái Đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên Người : Hồ Chí Minh
Chỉ ra phép hoán dụ, kiểu hoán dụ ?
5
 nhân loại
 Lấy vật chứa đựng gọi vật bị chứa đựng.

(vật chứa đựng)
(vật bị chứa đựng)
Trái Đất
3
Ngôi sao may mắn
Câu 1: Từ “mồ hôi” trong ví dụ sau được dùng để hoán dụ cho sự vật gì ?
“Mồ hôi mà đổ xuống đồng
Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương.”
a. Chỉ người lao động.
b. Chỉ công việc lao động.
c. Chỉ quá trình lao động nặng nhọc vất vả.
d. Chỉ kết quả con người thu được trong lao động.
Sai
Sai
Sai

Câu 2: Cụm từ “miền Nam” được dùng như là một hoán dụ trong trường hợp nào ?

a. Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát.
(Viễn Phương)
b. Gửi miền Bắc lòng miền Nam chung thuỷ
Đang xông lên chống Mĩ tuyến đầu
(Lê Anh Xuân)


sai
Câu 3. Tác dụng của hoán dụ là?
A. Nhằm đưa ra một khái niệm về sự vật
B. Nhằm gọi tên sự vật hiện tượng
C. Nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự
diễn đạt
D. Cả 3 ý đều đúng
Câu 4. Hai câu thơ sau thuộc kiểu hoán dụ nào?
Ngực dám đón những phong ba dữ dội
Chân đạp bùn không sợ các loài sên
A. Lấy bộ phận để gọi toàn thể
B. Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
C. Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật
D. Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng
D
A
2. Bài tập nâng cao.
ViÕt ®o¹n v¨n chñ ®Ò tù chän- cã sö dông Ýt nhÊt 1 ho¸n dô- G¹ch ch©n ho¸n dô ®ã?
* Gîi ý.
Về hình thức:
+Viết khoảng 5-7 câu.
+ T×m c¸c chi tiÕt cã ho¸n dô , sau ®ã g¹ch ch©n c¸c ho¸n dô ®ã.
- Nội dung: CÇn x¸c ®Þnh chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n cÇn viÕt.