Bài 24. Hoán dụ

Kính chào thầy cô và các em!
Kiểm tra bài cũ
Câu 1 : Ẩn dụ là gì ? Có mấy kiểu ẩn dụ, đó là những kiểu nào ? Cho 1 vÝ dô minh ho¹?
Câu 2 : Câu nào sau đây có sử dụng ẩn dụ và cho biết nó thuộc kiểu ẩn dụ nào ?
C« gi¸o nh­ mÑ hiÒn.
b. Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
c. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác.
d. Vì sao ? Trái Đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên người Hồ Chí Minh.
Ẩn dụ phẩm chất
Trả lời : - Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
- Có 4 kiểu ẩn dụ là :
+ Ẩn dụ hình thức ;
+ Ẩn dụ cách thức ;
+ Ẩn dụ phẩm chất ;
+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
áo nâu, áo xanh, nông thôn, thị thành với sự vật được chỉ có mối quan hệ gần gũi.
- Cách diễn đạt ở hai câu thơ hay hơn: Gợi hình, gợi cảm hơn
Tất cả nông dân ở nông thôn và công nhân ở thành phố đều đứng lên.
Áo nâu
Áo xanh
Ngu?i nụng dõn
Ngu?i cụng nhõn
Nông thôn
Thµnh thÞ
Những người sống ở thành thị
Những người sống ở nông thôn
Quan hệ gần gũi
3. Kết luận
- Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của sự vật hiện tượng khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó
-Tác dụng: Làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt
* Ghi nhớ:
Bài tập
Xác định biện pháp hoán dụ có trong c©u th¬ sau:
Những bàn chân từ than bụi lầy bùn,
Đã đứng dưới mặt trời cách mạng.
(Ta đi tới - Tố Hữu)
“Bàn chân” (bộ phận của cơ thể) biểu thị con người lao động nghèo khổ bị áp bức, từ “than bụi lầy bùn” đã quật khởi đứng lên làm cách mạng. Công, nông là đội quân chủ lực của cách mạng.
3. Kết luận
- Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của sự vật hiện tượng khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó
II. C¸c kiÓu ho¸n dô
a, B�n tay ta l�m nờn t?t c?
Cú s?c ngu?i s?i dỏ cung th�nh com.(Hoàng Trung Thông)
b, M?t cõy l�m ch?ng nờn non
Ba cõy ch?m l?i nờn hũn nỳi cao (Ca dao)
c, Ng�y Hu? d? mỏu
Chỳ H� N?i v?
Tỡnh c? chỳ chỏu
G?p nhau H�ng Bố (T? H?u)
B�n tay - Ngu?i lao d?ng
- M?t : s? lu?ng ớt .
- Ba : s? lu?ng nhi?u.
- D? mỏu - Chi?n tranh
d, Nụng thụn cựng v?i th? th�nh d?ng lờn
Nụng thụn: Ch? ngu?i s?ng ? nụng thụn
Th? th�nh : Ch? ngu?i s?ng ? th�nh th?
3.K?t lu?n
Cú 4 ki?u hoỏn d?:
-> B? ph?n - to�n th?
-> Cỏi c? th? - cỏi tr?u tu?ng
-> D?u hi?u - S? v?t
-> v?t ch?a d?ng - v?t b? ch?a d?ng
- L?y 1 b? ph?n d? g?i to�n th?
- L?y v?t ch?a d?ng d? g?i v?t b? ch?a d?ng
- L?y d?u hi?u c?a s? v?t d? g?i s? v?t
- L?y cỏi c? th? d? g?i cỏi tr?u tu?ng
* Ghi nhớ.
B�i t?p
Tỡm phộp hoỏn d? cú trong cõu sau v� cho bi?t nú thu?c ki?u hoỏn d? n�o (cho bi?t m?i quan h? gi?a cỏc s? v?t trong m?i phộp hoỏn d? l� gỡ ) ?
G?i mi?n B?c lũng mi?n Nam chung th?y
Dang xụng lờn ch?ng Mi tuy?n d?u .
(Lờ Anh Xuõn)
Đáp án :
Mi?n B?c
nh?ng ngu?i s?ng ? mi?n B?c.
(V?t ch?a d?ng)
(v?t b? ch?a d?ng)
Mi?n Nam
nh?ng ngu?i s?ng ? mi?n Nam.
(V?t ch?a d?ng)
(v?t b? ch?a d?ng)
L?y v?t ch?a d?ng d? g?i v?t b? ch?a d?ng
Tiết 101
I. Hoán dụ là gì ?
III. Luyện tập
II. Các kiểu hoán dụ
a. Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm tập thể.
(Hồ Chí Minh)
Bài tập 1 : Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì ?
b. Vì lợi ít mười năm phải trồng cây,
Vì lợi ít trăm năm phải trồng người.
(Hồ Chí Minh)
 Quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựng (làng xóm – chỉ người sống ở nông thôn).
 Quan hệ giữa cái cụ thể với cái trừu tượng (mười năm - thời gian trước mắt; trăm năm – thời gian lâu dài).
Ti?ng Vi?t
Hoán dụ
I. Hoán dụ là gì ?
II. Các kiểu hoán dụ
Bài tập 1 : Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì ?
III. Luyện tập
c) Áo chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
(Tố Hữu)
 Quan hệ giữa dấu hiệu của sự vật với sự vật (áo chàm – chỉ người Việt Bắc).
d. Vì sao? Trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên người : Hồ Chí Minh.
(Tố Hữu)
 Quan hệ giữa vật chứa dựng với vật bị chứa đựng (Trái Đất – nhân loại).
Tiết 101- Ti?ng Vi?t
Hoán dụ
Bài 2- Thảo luận
a. Giống nhau: Đều gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên gọi sự vật, hiện tượng khác.
- Sử dụng hoán dụ và ẩn dụ trong văn, thơ đều làm tăng thêm sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
b. Khác nhau:
Lu?t choi
1
2
3
4
5
Nhúm 1
Nhúm 2
Bảng điểm
NGÔI SAO KÌ DIỆU !
12
LU?T CHOI:
Cú 5 ngụi sao, trong dú l� 4 ngụi sao ?n ch?a 4 cõu h?i tuong ?ng v� 1 ngụi sao may m?n.
M?i nhúm l?n lu?t ch?n m?t ngụi sao.
* N?u nhúm ch?n ngụi sao v� tr? l?i dỳng cõu h?i ?n sau ngụi sao thỡ du?c 5 di?m, n?u tr? l?i sai khụng du?c di?m. Th?i gian suy nghi l� 15 giõy.
* N?u nhúm ch?n ngụi sao ?n sau l� ngụi sao may m?n s? du?c c?ng 10 di?m n?u th?c hi?n dỳng yờu c?u c?a ngụi sao may m?n, v� du?c ch?n ngụi sao ti?p theo d? tham gia tr? l?i cõu h?i.
* N?u nhúm ch?n tr? l?i sai thỡ cỏc nhúm khỏc d�nh quy?n tr? l?i (b?ng cỏch dua tay). N?u tr? l?i dỳng du?c 5 di?m, tr? l?i sai khụng du?c di?m.
13
1
Th?i gian:
5
4
3
2
1
H?t gi?
14

Di?n t? cũn thi?u v�o d?u .. d? ho�n ch?nh do?n
Hoỏn d? l� gỡ sau dõy ?
Hoỏn d? l� g?i tờn s? v?t, hiờn tu?ng, khỏi ni?m
b?ng tờn c?a m?t s? v?t, hi?n tu?ng, khỏi ni?m khỏc
cú quan h? .....v?i nú nh?m tang s?c g?i hỡnh,
g?i c?m cho s? di?n d?t.
gần gũi
4
Th?i gian
5
4
3
2
1
H?t gi?
15
Cú m?y ki?u hoỏn d? ? Hóy k? ra ?
Cú 4 ki?u hoỏn d? l� :
- L?y m?t b? ph?n d? g?i to�n th? ;
- L?y v?t ch?a d?ng d? g?i v?t b? ch?a d?ng ;
- L?y d?u hi?u c?a s? v?t d? g?i s? v?t ;
- L?y cỏi c? th? d? g?i cỏi tr?u tu?ng.
2
Th?i gian:
16
R?ng nỳi? ch? ngu?i dõn mi?n nỳi.
L?y v?t ch?a d?ng d? g?i v?t b? ch?a d?ng .
4
3
2
1
H?t gi?
5
5
Th?i gian:
5
4
3
2
1
H?t gi?

17
C? nu?c ? nh?ng ngu?i s?ng trờn d?t nu?c ta.
Quan h? gi?a v?t ch?a d?ng v?i v?t b? ch?a d?ng
3
Ngụi sao may m?n !
Nhúm c?a b?n ph?i hỏt t?ng cho l?p m?t b�i hỏt.
18
- Về nhà học bài, xem lại ví dụ, BT và làm BT còn lại.
- Chuẩn bị “Các thành phần chính của câu” cho tiết sau :
+ Đọc và trả lời các câu hỏi của vd ở phần I, II, III.
+ Làm LT.
Hướng dẫn học bài