Bài 24. Hoán dụ

Kiểm tra bài cũ
1.Thế nào là ẩn dụ? Có mấy kiểu ẩn dụ?
2. Hãy xác định hình ảnh ẩn dụ trong ví dụ sau:
"Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng"
(Nguyễn Khoa Điềm)
1.Thế nào là ẩn dụ? Có mấy kiểu ẩn dụ?
2. Hãy xác định hình ảnh ẩn dụ trong ví dụ sau:
"Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ em nằm trên lưng"
(Nguyễn Khoa Điềm)
Tiết 101:
Hoán Dụ
Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
I. Hoán dụ là gì?
1. Ngữ liệu: (SGK-82)
2. Phân tích
áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên
(Tố Hữu)
áo nâu:
Chỉ người nông dân
áo xanh:
Chỉ người công nhân
Nông thôn:
Chỉ những người sống ở nông thôn
Thị thành:
Chỉ những người sống ở thành thị
- Giữa các sự vật, hiện tượng có mối quan hệ gần gũi
Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
I. Hoán dụ là gì?
1. Ngữ liệu : (SGK-82)
2. Phân tích
3. Nhận xét
- Gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi.
So sánh hai cách diễn đạt sau:

áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên
Tất cả những nông dân ở nông thôn và công nhân ở thành thị đều đứng lên
Một bức tranh rực rỡ, tràn đầy khí thế của những ngày cả dân tộc ta vùng dậy chống giặc Pháp xâm lược.
Cách nói thực ít tạo cảm xúc, hình ảnh.
Hoán dụ có tác dụng gợi hình ảnh, gợi cảm xúc cho sự diễn đạt
Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
I. Hoán dụ là gì?
1. Ngữ liệu : (SGK-82)
2. Phân tích
3. Nhận xét
- Gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi.
- Tác dụng: Tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt.
Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
I. Hoán dụ là gì?
1. Ngữ liệu : (SGK-82)
2. Phân tích
3. Nhận xét
4. Ghi nhớ (SGK-82)
* Hãy xác định các biện pháp tu từ: so sánh,
ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ trong các câu sau?
. Núi cao chi lắm núi ơi
Núi che mặt trời chẳng thấy người thương.
(Ca dao)
. Quê hương là con diều biếc
Tuổi thơ con thả trên đồng.
(Đỗ Trung Thông)
. Đầu xanh có tội tình gì
Má hồng đến quá nửa thì chưa thôi.
(Nguyễn Du)
. Cha dắt con đi trên cát mịn
ánh nắng chảy đầy vai
(Hoàng Trung Thông)
ẩn dụ
So sánh
Hoán dụ
Nhân hóa
A
B
C
D
ẩn dụ
So sánh
Hoán dụ
Nhân hóa
ẩn dụ
So sánh
Hoán dụ
Nhân hóa
ẩn dụ
So sánh
Hoán dụ
Nhân hóa
Đ
S
Đ
S
Đ
S
Đ
S
Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
I. Hoán dụ là gì?
1. Ngữ liệu : (SGK-82)
2. Phân tích
3. Nhận xét
4. Ghi nhớ 1.(SGK-82)
II.Các kiểu hoán dụ
Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
I. Hoán dụ là gì?
II. Các kiểu hoán dụ
1. Ngữ liệu : (SGK-83)
2. Phân tích


Người lao động
a. Bàn tay ta làm lên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
(Hoàng Trung Thông)
Bàn tay -
Bộ phận -
Toàn bộ
Lấy cái bộ phận gọi cái toàn thể
b. Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
(Ca dao)
Một -
Số ít
Ba -
Số nhiều
Cái cụ thể
Cái trừu tượng
Lấy cái cụ thể gọi cái trừu tượmg
d. Bác nhớ Miền Nam nỗi nhớ nhà
Miền Nam mong Bác nỗi mong cha.
(Tố Hữu)

c. Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau hàng bè.
(Tố Hữu)
Đổ máu -
Ngày Huế nổ ra chiến sự
Dấu hiệu
Sự vật có dấu hiệu
Lấy dấu hiệu sự vật gọi sự vật
Miền Nam -
Nhân dân Miền Nam
Vật chứa đựng
Vật bị chứa đựng
Lấy vật chứa đựng goi vật bị chứa đưng
Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
I. Hoán dụ là gì?
II. Các kiểu hoán dụ
1. Ngữ liệu : (SGK-83)
2. Phân tích
3. Nhận xét: Có 4 kiểu hoán dụ

Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
I. Hoán dụ là gì?
II. Các kiểu hoán dụ
1. Ngữ liệu: (SGK-83)
2. Phân tích
3. Nhận xét
4. Ghi nhớ 2. (SGK-83)

Tìm biện pháp hoán dụ để gọi tên, giới thiệu cho các ảnh sau
Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
I. Hoán dụ là gì?
II. Các kiểu hoán dụ
B. Luyện tập
Bài 1: Xác định các phép hoán dụ và kiểu quan hệ được sử dụng?
Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.
(Hồ Chí Minh)

Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
B. Luyện tập
Bài 1: Xác định các phép hoán dụ và kiểu quan hệ được sử dụng?
a. Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.
(Hồ Chí Minh)
- Làng xóm:
Chỉ nhân dân sống trong làng xóm
- Quan hệ:
Vật chứa đựng và vật bị chứa đựng
Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
B. Luyện tập
Bài 1: Xác định các phép hoán dụ và kiểu quan hệ được sử dụng:
b. Vì lợi ích mười năm phải trồng cây
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người.
(Hồ Chí Minh)

- Mười năm:
Thời gian ngắn, trước mắt, cụ thể
- Trăm năm:
Thời gian lâu dài, trừu tượng hơn mười năm
Quan hệ : giữa cái cụ thể với cái trừu tượng
Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
B. Luyện tập
Bài 1: Xác định các phép hoán dụ và kiểu quan hệ được sử dụng:
c. áo chàm đưa buổi phân ly
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
(Tố Hữu)
- áo chàm:
Người dân sống ở Việt Bắc
- Quan hệ:
Dấu hiệu sự vật với sự vật
Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
B. Luyện tập
Bài 1: Xác định các phép hoán dụ và kiểu quan hệ được sử dụng:
Vì sao? Trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên Người: Hồ Chí Minh.
(Tố Hữu)
- Trái đất:
Chỉ toàn nhân loại sống trên trái đất.
- Quan hệ:
Vật chứa đựng với vật bị chứa đựng
Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
B. Luyện tập
Bài 1: Xác định các phép hoán dụ và kiểu quan hệ được sử dụng:
Bài 2: Hoán dụ có gì giống và khác với ẩn dụ? Cho ví dụ minh hoạ?

Tiết 101: Hoán Dụ
A. Lý thuyết
B. Luyện tập
Bài 1: Xác định các phép hoán dụ và kiểu quan hệ được sử dụng:
Bài 2: Hoán dụ có gì giống và khác với ẩn dụ? Cho ví dụ minh hoạ?
Bài 3: Viết một đoạn văn ngắn (5 đến 7 câu) chủ đề mái trường, trong đó có dùng ít nhất 1 phép hoán dụ.

* Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc ghi nhớ
- Hoàn chỉnh bài tập
- Soạn văn bản: Cô Tô của Nguyễn Tuân.