Bài 24. Hoán dụ

(Group work)
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP
LỚP 6A TRƯỜNG THCS HOÀNG XÁ

KIỂM TRA BÀI CŨ:

1. Ẩn dụ là gì? Hãy nêu tác dụng của ẩn dụ ? Cho ví dụ minh hoạ ?
2. Có bao nhiêu kiểu ẩn dụ ? Hãy trình bày các kiểu ẩn dụ đó.


Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng
này bằng tên sự vật, hiện tượng khác
có nét tương đồng với nó nhằm tăng
sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn
đạt.

Có bốn kiểu ẩn dụ thường gặp là :
- Ẩn dụ hình thức;
- Ẩn dụ cách thức;
- Ẩn dụ phẩm chất;
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
I. Ngữ liệu và phân tích:
1. Ngữ liệu1:
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
( Tố Hữu )
HOÁN DỤ
Tiết 101
Tất cả nông dân ở nông thôn và công nhân ở thành phố đều đứng lên .
Nông thôn
Thị thành
Những người sống ở nông thôn
Những người sống ở thị thành
Chỉ người nông dân
Chỉ người công nhân
Áo nâu
Áo xanh
Các từ : áo nâu , áo xanh , nông thôn, thị thành dùng để chỉ ai?
Chúng có quan hệ như thế nào với sự vật được nói đến?
Hãy so sánh và nêu tác dụng của cách diễn đạt này ?
Làm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt
Hoán dụ
Vậy thế nào hoán dụ ? Tác dụng?
Hoán dụ là gọi tên sự vật hiện tượng ,khái niệm
bằng tên của sự vật , hiện tượng ,khái niệm khác
Có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình
gợi cảm cho sự diễn đạt.
Bài tập nhanh:
Xác định biện pháp hoán dụ có trong 2 ví dụ sau:
VD1: Những bàn chân từ than bụi lầy bùn,
Đã đứng lên dưới mặt trời cách mạng.
(Ta đi tới - Tố Hữu)
VD2: Núi không đè nổi vai vươn tới,
Lá ngụy trang reo với gió đèo.
(Lên Tây Bắc- Tố Hữu)
VD1: “Bàn chân” (bộ phận của cơ thể) biểu thị con người lao động nghèo khổ bị áp bức, từ “than bụi lầy bùn” đã quật khởi đứng lên làm cách mạng. Công, nông là đội quân chủ lực của cách mạng.
VD2: “vai” là bộ phận của con người để mang vác, gánh gồng-> “vai” là một hoán dụ nghệ thuật thể hiện ý chí chiến đấu kiên cường, tinh thần vượt gian khổ quyết tâm vượt lên dốc núi đèo cao của anh bộ đội trong kháng chiến chống Pháp với tinh thần lạc quan yêu đời.
a
Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao
Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
Các từ in màu đỏ ở 3 ngữ liệu a,b,c chỉ gì ?
b
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè
(Tố Hữu)
c
Bàn tay - Người lao động
- Một : số lượng ít .
- Ba : số lượng nhiều.
- Huế - Người dân ở Huế
- Đổ máu - Chiến tranh
2. Ngữ liệu2:
I. Ngữ liệu và phân tích:
Em thấy giữa sự vật được biểu thị trong 3ngữ liệu a,b,c,và hiện tượng mà nó biểu thị có quan hệ gì ?
->Bộ phận – Toàn thể
->Cái cụ thể - cái trừu tượng
->Vật chứa đựng - Vật bị chứa đựng
->Dấu hiệu - Sự vật
Có 4 kiểu hoán dụ thường gặp là:
Từ những ngữ liệu đã phân tích ở bài phần 1 và phần 2, có mấy kiểu hoán dụ ?
Lấy bộ phận để gọi toàn thể
Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật
Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng
HOÁN DỤ
Tiết 101
Bài tập nhanh
. Từ đoàn thuyền sắp ra khơi đến cái giếng ngọt, thùng và cong và gánh nối tiếp đi đi về về.
Xác định kiểu hoán dụ trong câu văn sau:
Kiểu hoán dụ lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật
Ngữ liệu – phân tích:
Bài học:
Luyện tập:
Tiết 101
HOÁN DỤ
TÌM NGÔI SAO MAY MẮN
Lu?t choi
1
2
3
4
5
Bài 1
Luật chơi
Mỗi nhóm lần lượt chọn một ngôi sao.
Có 5 ngôi sao, đằng sau mỗi ngôi sao là một câu hỏi tương ứng.
*Nếu nhóm chọn trả lời đầy đủ thì được 10 điểm, nếu trả lời sai không được điểm. Thời gian suy nghĩ là 15 giây.
*Nếu nhóm chọn trả lời sai thì các nhóm khác dành quyền trả lời (bằng cách giơ tay nhanh). Nếu trả lời đúng được 5 điểm, trả lời sai không được điểm.
*Nếu chọn được ngôi sao may mắn sẽ không phải trả lời câu hỏi mà vẫn được cộng 10 điểm và chọn lại ngôi sao khác


1
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
15
14
13
12
11
Chỉ ra phép hoán dụ trong câu văn sau .Chỉ rõ mối quan hệ giữa các sự vật của phép hóan dụ đó?
“Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách .Làng xóm ta nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể
(Hồ Chí Minh)
4
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
11
12
13
14
15
Chỉ ra phép hoán dụ trong câu văn sau .Chỉ rõ mối quan hệ giữa các sự vật của phép hóan dụ đó?
Vì lợi ích mười năm phải trồng cây
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người
(Hồ Chí Minh)
b) Mười năm : thời gian dài
Trăm năm : thời gian rất dài
- Cái cụ thể - cái trừu tượng
 Việc giáo dục có tác dụng và ý nghĩa hết sức to lớn, dài lâu với xã hội
2
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
13
15
14
12
11
Áo chàm-Người Việt Bắc
Lấy dấu hiệu gọi vật có dấu hiệu
5
Thời gian:
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
11
12
13
14
15

3
NGÔI SAO MAY MẮN
Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác.
Dựa vào quan hệ tương đồng.
Dựa vào quan
hệ gần gũi.
Bài 2: Điểm giống và khác giữa ẩn dụ và hoán dụ?
HOÁN DỤ
Tiết 101
Người Cha mái tóc bạc.
( Minh Huệ)
Một tay lái chiếc đò ngang.
( Tố Hữu )
Cô ấy là một tay vợt cừ khôi .
Cả trường yên lặng nghe thầy giáo nói chuyện dưới cờ.
Bài tập 3: Đặt câu có sử dụng hoán dụ
Lớp 6A trường THCS Hoàng Xá ủng hộ đồng bào miền Trung.
Bài tập 4:
Chính tả ( nhớ - viết ) Đêm nay Bác không ngủ ( từ Lần thứ ba thức dậy đến Anh thức luôn cùng Bác).
Về nhà
? Học bài cũ.
?Làm bài tập4.
? Chuẩn bị bài: Tập làm thơ 4 chữ.
Tiết 101: Hoán dụ
Cảm ơn
các thầy cô giáo và các em