Bài 24. Hoán dụ

Tiết 101: Hoán dụ
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh thân yêu!
Giáo viên giảng dạy: Dinh Ng?c Dích
Tiết học bắt đầu nào

Đáp án:
- Ẩn dụ là gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
- Có bốn kiểu ẩn dụ thường gặp là:
+ Ẩn dụ hình thức.
+ Ẩn dụ cách thức.
+ Ẩn dụ phẩm chất.
+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.
- Ví dụ:
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.

Câu hỏi: Ẩn dụ là gì? Có những kiểu ẩn dụ nào? Lấy một ví dụ có sử dụng ẩn dụ?
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
(Tố Hữu)
Các từ in đậm trong câu trên dùng để chỉ ai?
* Ví dụ:
Áo nâu
Áo xanh
Chỉ người nông dân
Chỉ người công nhân
Áo và người có quan hệ gần gũi
Nông thôn
Thị thành
Những người sống ở nông thôn
Những người sống ở thị thành
Nơi sống và người sống có quan hệ gần gũi.
Vật chứa đựng
Vật bị chứa đựng
Dấu hiệu
Sự vật có dấu hiệu
So sánh 2 cách diễn đạt sau và rút ra nhận xét.
Cách nói ngắn gọn, tăng tính
hình ảnh và hàm súc cho câu văn,
nêu bật được đặc điểm của
những người được nói đến.
Cách diễn đạt nào hay hơn ? Vì sao?
90
89
88
87
86
85
84
83
82
81
80
79
78
77
76
75
74
73
72
71
70
69
68
67
66
65
64
63
62
61
60
59
58
57
56
55
54
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Hết giờ
a) Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
( Hoàng Trung Thông )

Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè
( Tố Hữu )

NHÓM 1
NHÓM
3
Các từ in đậm biểu thị điều gì? Giữa từ in đậm với sự vật mà chúng biểu thị có mối quan hệ như thế nào
Thảo luận nhóm
b) Một cây làm chẳng nên non.
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
( Ca dao )
NHÓM
2
b) Một cây làm chẳng nên non.
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
( Ca dao )

a) Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
( Hoàng Trung Thông )


c) Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
( Tố Hữu )

Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật
Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.
Lấy một bộ phận để gọi toàn thể
Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
III. Luyện tập:
Bài 1: Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong phép hoán dụ là gì?
a/ Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.
Làng xóm - người nông dân
(vật chứa đựng) (vật bị chứa đựng)
b/ Vì lợi ích mười năm trồng cây
Vì lợi ích trăm năm trồng người.
Mười năm - Thời gian trước mắt
Trăm năm - Thời gian lâu dài
}
Cái trừu tượng với cái cụ thể.
9
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Hoán dụ có gì giống và khác ẩn dụ?
Cho ví dụ minh họa.
10
Ẩn dụ
Tiếc thay hạt gạo trắng ngần
Đã vo nước đục lại vần than rơm
Hoán dụ
Cầu này cầu ái cầu ân
Một trăm con gái rửa chân cầu này
Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc
Bác thức thì mặc Bác
Bác ngủ không an lòng
Hãy ghi lại đoạn thơ: Từ “Lần thứ ba thưc dậy” đến “Bác ngủ không an lòng” trong bài thơ (đêm nay Bác không ngủ )
3/ Chính tả: (Nhớ viết)
… Lần thứ ba thức dậy
Anh hốt hoảng giật mình:
Bác vẫn ngồi đinh ninh
Chòm râu im phăng phắc
Anh vội vàng nằng nặc:
Mời Bác ngủ Bác ơi!
Trời sắp sáng mất rồi
Bác ơi! Mời Bác ngủ
2
1
3
4
Trò chơi: Ô số may mắn, ưu tiên
Em đã học được phép tu từ nào có điểm giống với phép tu từ hoán dụ?
Ẩn dụ
Trong chương trình ngữ văn 6, em đã học những phép tu từ nào?
So sánh; nhân hóa;
ẩn dụ; hoán dụ.
Hai câu thơ sau sử dụng những phép tu từ gì?
Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm
So sánh; hoán dụ
Hãy đọc một câu thơ trong bài thơ Lượm của nhà thơ Tố Hữu có sử dụng phép hoán dụ.
Ngày Huế đổ máu
Củng cố
Hoán dụ là gì? Hoán dụ có tác dụng như thế nào?
- Có các kiểu hoán dụ nào?

- Học bài, nắm chắc 2 ghi nhớ (SGK,T.82, 83)
- Làm bài tập 2 (c, d - Sgk) 3, 4 (Sách bài tập).
Đọc kĩ và chuẩn bị nội dung bài tập làm văn Làm thơ bốn chữ theo yêu cầu trong SGK, T.84, 85, 86).
Tiết sau tập tàm thơ bốn chữ.
Hướng dẫn về nhà:


Xin chân thành cám ơn các thầy cô giáo và các em!
Tiết học kết thúc