Bài 24. Hoán dụ

TRƯỜNG THCS QUẢNG THỌ
------***------
CHÀO MỪNG QUÍ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ THAO GIẢNG

Năm học : 2010 - 2011
Người thực hiện: Nguyễn Thị Hải Hà
I. Hoán dụ là gì ?
1. Ví dụ: sgk / 82
HOÁN DỤ
Tiết 101
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
(Tố Hữu)
2. Nhận xét:
3. Ghi nhớ: sgk / 82
HOÁN DỤ
Tiết 101
Em có nhận xét gì về hai cách diễn đạt sau:
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
(Tố Hữu)
Tất cả nông dân ở nông thôn và công nhân ở thành phố đều đứng lên .
I. Hoán dụ là gì ?
1. Ví dụ: sgk / 83
II. Các kiểu hoán dụ
a. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
( Hoàng Trung Thông)
b. Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
(Ca dao)
c. Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè.
( Tố Hữu )
2. Nhận xét
I. Hoán dụ là gì ?
1. Ví dụ: sgk / 83
II. Các kiểu hoán dụ
3. Ghi nhớ : sgk / 83
2. Nhận xét:
- Lấy một bộ phận để gọi toàn thể .
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng.
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật.
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.
I. Hoán dụ là gì ?
1. Ví dụ: sgk / 83
II. Các kiểu hoán dụ
3. Ghi nhớ : sgk / 83
Có bốn kiểu hoán dụ thường gặp là :
- Lấy một bộ phận để gọi toàn thể ;
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng;
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật;
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.

2. Nhận xét:
I. Hoán dụ là gì ?
II. Các kiểu hoán dụ
Bài tập nhanh: Tỡm phộp hoỏn d? cú trong cõu tho sau v� cho bi?t nú thu?c ki?u hoỏn d? n�o ?
G?i mi?n B?c lũng mi?n Nam chung th?y
Dang xụng lờn ch?ng Mi tuy?n d?u .
(Lờ Anh Xuõn)
Miền Bắc
(vật chứa đựng )
những người sống ở miền Bắc.
(vật bị chứa đựng )
Miền Nam
(vật chứa đựng )
những người sống ở miền Nam.
(vật bị chứa đựng )
Đáp án :
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng
Tiết 101
HOÁN DỤ
I. Hoán dụ là gì ?
III. Luyện tập
II. Các kiểu hoán dụ
Bài 1: Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì.
Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.
(Hồ Chí Minh )
b. Vì lợi ích mười năm phải trồng cây,
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người.
(Hồ Chí Minh )
người nông dân
=> Quan hệ giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng
Mười năm: thời gian trước mắt
Trăm năm: thời gian lâu dài
=> Quan hệ giữa cái cụ thể và cái trừu tượng
Làng xóm
Làng xóm
Làng xóm
mười năm
trăm năm
- Giống nhau :
- Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng sự vật, hiện tượng khác.
- Đều có bốn kiểu.
2. So sánh hoán dụ với ẩn dụ :
I. Hoán dụ là gì ?
II. Các kiểu hoán dụ
III. Luyện tập
Bài 2 : Hoán dụ có gì giống và khác với ẩn dụ ? Cho ví dụ minh họa ?
- Khác nhau :
Hoán dụ :
Dựa vào quan hệ tương đồng ( nét giống nhau ) cuï theå laø töông ñoàng veà:
- Hình thöùc (Về thăm nhà Bác làng sen; Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.)
- Caùch thöùc (Về …thắp … hồng.)
- Phaåm chaát (VD : Gần mực thì đen gần đèn thì sáng.)
- Chuyển đổi caûm giaùc (VD: Ngoài thềm rơi chiếc lá đa .Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng.)
Dựa vào quan hệ tương cận ( gần gũi ) cuï theå:
Boä phaän - toaøn boä (VD : Bàn tay ta làm nên tất cả … thành cơm.)
Vaät chöùa ñöïng - vaät bò chöùa ñöïng
(VD : Vì sao ? Trái Đất nặng … Hồ Chí Minh.)
Daáu hieäu cuûa söï vaät - söï vaät
(VD : Áo chàm đưa… nay.)
Cuï theå - tröøu töôïng (VD : Một cây… Ba cây … núi cao.)
Ẩn dụ :
2. So sánh hoán dụ với ẩn dụ :
Khác nhau
I. Hoán dụ là gì ?
II. Các kiểu hoán dụ
III. Luyện tập
Bài tập 2 :
1
2
3
4
5
NGÔI SAO KÌ DIỆU !
1
Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm
bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác
có quan hệ ……………với nó nhằm tăng sức gợi hình,
gợi cảm cho sự diễn đạt.
Điền từ còn thiếu vào dấu …… để
hoàn chỉnh khái niệm trên.
gần gũi
4
Có mấy kiểu hoán dụ ? Hãy kể ra ?
Có 4 kiểu hoán dụ là :
- Lấy một bộ phận để gọi toàn thể .
- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng .
- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật .
- Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.
Áo chàm  chỉ người dân Việt Bắc.
Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật .

Cả nước  những người sống trên đất nước ta.
Quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựng
3
Ngôi sao may mắn !
Nhóm của bạn phải hát tặng cho lớp một bài hát.
- Về nhà học bài, xem lại vd, BT và làm BT còn lại.
- Chuẩn bị “Các thành phần chính của câu” cho tiết sau :
+ Đọc và trả lời các câu hỏi của vd ở phần I, II, III.
BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY KẾT THÚC
CHÚC CÁC EM VUI,KHỎE,HỌC GIỎI.