Bài 24. Hoán dụ

KIỂM TRA BÀI CŨ:

Trả lời : - Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
- Có 4 kiểu ẩn dụ là:
+ Ẩn dụ hình thức + Ẩn dụ cách thức
+ Ẩn dụ phẩm chất
+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác


Em hiểu như thế nào là ẩn dụ? Ẩn dụ gồm những kiểu nào? Cho ví dụ
Áo nâu liền với áo xanh,
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.


(Tố Hữu)
So sánh 2 cách diễn đạt sau và rút ra nhận xét:
Cách diễn đạt nào hay hơn ? Vì sao?
- Ngắn gọn
- Có hình ảnh
- Nêu được đặc điểm sự vật
 gợi hình, gợi cảm
Tác dụng
Tất cả nông dân ở nông thôn
và công nhân ở thành phố cùng
đứng lên.
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.
(Tố Hữu)
Hoán dụ
- Là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên của sự vật, hiện tượng, khái niệm khác.
- có quan hệ gần gũi với nó
nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt.
a. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
(Hoàng Trung Thông)
b. Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao
(ca dao)
c. Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè.
( Tố Hữu)
Bài tập :
Hoán dụ có gì giống và có gì khác ẩn dụ?
Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác.
Làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho lời văn
* Dựa vào quan hệ tương đồng.
Hình thức
Cách thức thực hiện
Phẩm chất
- Chuyển đổi cảm giác
* Dựa vào quan hệ gần gũi.
Bộ phận- toàn thể
Vật chứa đựng - vật bị chứa đựng
Cụ thể- trừu tượng
- Dấu hiệu của sự vật - với sự vật
Đọc và xác định biện pháp tu từ hoán dụ và ẩn dụ trong câu thơ sau:
“ Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Câu thôn Đoài nhớ trầu không thôn nào?”
BẢN ĐỒ TƯ DUY
Bài tập 1:
Làng xóm xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.
( Hồ Chí Minh)
b. Vì lợi ích mười năm trồng cây
Vì lợi ích trăm năm trồng người
( Hồ Chí Minh)

c. Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
( Tố Hữu)
Chỉ ra phép hoán dụ trong câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì?
a
b
c
- làng xóm – người nông dân
 Vật chứa đựng- vật bị chứa đựng.
- đói rách – cuộc sống nghèo khó
 dấu hiệu – sự vật
- áo chàm - đồng bào miền núi (Việt Bắc)
 dấu hiệu - sự vật
- Trái Đất – đông đảo những người sống trên trái đất
 Vật chứa đựng- Vật bị chứa đựng.
Bài tập:
Xác định biện pháp hoán dụ có trong 2 ví dụ sau:
VD1: Những bàn chân từ than bụi lầy bùn,
Đã đứng dưới mặt trời cách mạng.
(Ta đi tới - Tố Hữu)
bàn chân: (bộ phận của cơ thể) biểu thị con người lao động.
than bụi lầy bùn: người nghèo khổ bị áp bức, đã quật khởi đứng lên làm cách mạng. Đó là giai cấp công, nông là hai đội quân chủ lực của cách mạng.
bàn chân
than bụi lầy bùn
Trân trọng cảm ơn
quí thầy cô giáo đã đến dự giờ!

Cảm ơn tinh thần học tập
tích cực của các em!

Xin chào và hẹn gặp lại!