Bài 24. Hoán dụ

Giáo viên: Nguyễn Thanh Huy
Trường THCS Tân An
KIỂM TRA BÀI CŨ
? Ẩn dụ là gì? Tác dụng của ẩn dụ?

Cho một ví dụ có phép ẩn dụ ?
Trả lời :

- Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó.

-Tác dụng: nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Ví dụ:
Người cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm.
Tiết 101-Tiếng Việt: HOÁN DỤ
I. HOÁN DỤ LÀ GÌ?
1.Khái niệm:
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.



Chỉ người nông dân
Áo nâu
Áo xanh
Chỉ người công nhân
CÔNG NHÂN NÔNG DÂN
Tiết 101-Tiếng Việt: HOÁN DỤ

I.HOÁN DỤ LÀ GÌ?
1.Khái niệm:
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn liền với thị thành đứng lên.




Chỉ người nông dân
Áo nâu
Áo xanh
Chỉ người công nhân
Quan hệ giữa đặc điểm tính chất với sự vật có đặc điểm tính chất đó.
Tiết 101-Tiếng Việt: HOÁN DỤ
I.HOÁN DỤ LÀ GÌ?
1.Khái niệm:
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.



Những người sống ở nông thôn
Nông thôn
Thị thành
Những người sống ở thị thành
Quan hệ giữa vật chứa đựng và vật bị chứa đựng.
Tiết 101-Tiếng Việt: HOÁN DỤ

I.HOÁN DỤ LÀ GÌ ?
1.Khái niệm:
Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó.
Ví dụ: Mồ hôi mà đổ xuống đồng
Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương.
(Ca dao)
Ví dụ: Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
(Tố Hữu)
Tiết 101-Tiếng Việt: HOÁN DỤ
I. HOÁN DỤ LÀ GÌ?
1.Khái niệm:
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên.



Tất cả nông dân ở nông thôn và công nhân ở thành phố đều đứng lên.
Em hãy so sánh hai cách diễn đạt trên?
Cách diễn đạt thứ nhất có giá trị biểu cảm cao, ngắn gọn hơn, tăng tính hình ảnh và hàm xúc cho câu văn…
Cách diễn đạt ở câu văn xuôi chỉ thông báo sự kiện không có giá trị biểu cảm.
Tiết 101-Tiếng Việt: HOÁN DỤ
I. HOÁN DỤ LÀ GÌ?
1.Khái niệm:
2.Tác dụng:


Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Dựa vào tranh gợi ý hãy đặt câu có dùng hoán dụ?
Hè đến, những chiếc áo
xanh lại về với vùng sâu,
vùng xa .
Cả phòng lắng nghe cô
giáo giảng bài.
NHÌN HÌNH ĐẶT CÂU
Bàn tay ta làm nên tất cả
Coa sức người sỏi đá cũng thành cơm.
II. LUYỆN TẬP:
1.Bài tập 1: Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau:
a) Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể. (Hồ Chí Minh )

b) Vì lợi ích mười năm phải trồng cây,
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người . (Hồ Chí Minh )

c) Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay. (Tố Hữu )

d) Vì sao ? Trái Đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên người Hồ Chí Minh . (Tố Hữu )
Tìm phép hoán dụ:
a) Làng xóm - Người nông dân.
b) Mười năm - Thời gian trước mắt.
Trăm năm - Thời gian lâu dài
(Tầm quan trọng của sự nghiệp giáo dục )
c) Áo chàm - Người dân Việt Bắc.
d)Trái Đất - Nhân loại.
2.Bài tập 2: Hoán dụ có gì giống và có gì khác ẩn dụ?
Cho ví dụ:
+ Ẩn dụ: Thuyền về có nhớ bến chăng ?
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.
(Ca dao)
+Hoán dụ: Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
(Tố Hữu)
Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác.
Ẩn dụ: giữa hai sự vật, hiện tượng có quan hệ tương đồng.
Hoán dụ: giữa hai sự vật, hiện tượng có quan hệ gần gũi (tương cận).
HOÁN DỤ
Khái niệm
Gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên của một sự vật hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó.
Vd: Áo nâu liền với áo xanh
Tác dụng
Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Cách sử dụng
Khi nói và viết.
Phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Nhớ được khái niệm hoán dụ.
Chuẩn bị bài tập 3.
Viết một đoạn văn miêu tả có sử dụng phép hoán dụ.
Soạn bài “ Tập làm thơ 4 chữ” theo câu hỏi sách giáo khoa.
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN !
Tiết dạy tới đây kết thúc !