Bài 23. Phong trào yêu nước và cách mạng ở Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914)

Đây là hình nhân vật nào?
Quang cảnh trên là ở đâu?
Thiên hoàng Minh Trị (1852-1912)
Ga Hà Nội năm 1900
BÀI 23 PHONG TRÀO YÊU NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG Ở VIỆT NAM
TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1914)
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Hoạt động cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh: chủ trương,
đường lối. Những hoạt động nổi bật. Kết cục và ý nghĩa của hoạt động đó.
2. Sự giống và khác nhau giữa chủ trương cứu nước của Phan Bội Châu và
Phan Châu Trinh.
3. Sự thành lập và hoạt động của Đông kinh nghĩa thục. Vụ đầu độc binh
lính Pháp ở Hà Nội và những hoạt động cuối cùng của nghĩa quân Yên Thế

* Vài nét về tiểu sử Phan Bội Châu
Phan Bội Châu (1867 - 1940)
hiệu Sào Nam, tự Hải Thụ
Sinh ra tại huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, trong gia đình nhà nho giàu truyền thống
yêu nước
-Từ nhỏ Phan Bội Châu nổi tiếng thông minh và đã sôi
sục nhiệt tình cứu nước
-1900 ông bắt đầu con đường hoạt động cách mạng
Phan Bội Châu ( ngồi), Cường Để (đứng)  
HOẠT ĐỘNG CỦA PHAN BỘI CHÂU
5/1904
8/1908
6/1912
24/12/
1913
HOẠT ĐỘNG CỦA PHAN BỘI CHÂU
5/1904
Tháng 05/1904, lập Duy tân hội ở Quảng Nam :
   + MĐ: đánh đuổi thực dân Pháp, giành độc lập, quân chủ lập hiến
   +Hội tổ chức phong trào Đông du
“nước Tàu hiện nay quốc thể đã suy hèn,
cứu mình không xong thì cứu được ai.
Duy nước Nhật Bản là một nước tân tiến
ở trong nòi giống da vàng mới đánh được Nga,
dã tâm đang hăng lắm. Tới đó, đem hết lợi hại tỏ
với nó, tất nó ứng viện cho ta. Nếu nó không xuất
binh nữa mà (ta tới) mướn tư lương mua khí giới,
tất có thể dễ lắm...
(Nguyễn Hàm)
HOẠT ĐỘNG CỦA PHAN BỘI CHÂU
5/1904
8/1908
6/1912
24/12/
1913
Tháng 05/1904, lập Duy tân hội ở Quảng Nam :
   + MĐ: đánh đuổi thực dân Pháp, giành độc lập, quân chủ lập hiến
   +Hội tổ chức phong trào Đông du
Nhật bắt tay với Pháp trục xuất tất cả lưu học sinh Việt Nam
và Phan Bội Châu. Phong trào tan rã.
Việt Nam Quang phục hội :
    + Tôn chỉ  “Đánh đuổi giặc Pháp, khôi phục nước Việt Nam,
thành lập nước Cộng hòa Dân quốc Việt Nam”.
    
Phan Bội Châu bị giới quân phiệt Trung Quốc bắt giam  ở
nhà tù Quảng Đông .
+ Hội tổ chức ám sát những tên thực dân đầu sỏ, tấn công các
đồn binh Pháp ở Vân Nam… nhưng chỉ thu được những kết quả
hạn chế trong khi lực lượng hao tổn khá lớn
 Năm 1912, Việt Nam Quang phục hội thành lập.
Tôn chỉ của hội khẳng định:

“Chính thể dân chủ cộng hoà là một chính thể rất tốt đẹp.
Quang phục quân trong khi vừa đánh đuổi giặc Pháp,
đồng thời cũng vừa xây dựng một nước cộng hoà dân chủ.
Quyền bính của nước là của chung toàn dân do nhân dân
quyết định. Những dấu vết độc hại của chính thể chuyên
chế không còn nữa”
QUÂN CHỦ
LẬP HIẾN
CỘNG HÒA
DÂN CHỦ
CHUYỂN BIẾN VỀ THỂ CHẾ?
* Vài nét về tiểu sử Phan Châu Trinh

- Phan Châu Trinh hiệu Tây Hồ, biệt hiệu Hy Mã.
- Quê quán: phủ Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam
- 1900 đỗ cử nhân, năm 1901 đỗ phó bảng, làm quan với triều đính Huế.
- Năm 1905 từ quan, bắt đầu hoạt động cứu nước.
Phan Châu Trinh (1872 – 1926)

“…trộm thấy nước Đại Pháp từ ngày bảo hộ nước Nam đến nay đã
sửa chữa xây dựng cầu cống, đường xá, mở đường giao thông bằng
xe lửa và tàu thủy, đặt đường truyền tin bằng điện báo và bưu dịch.
Những việc đó đều có lợi cho nước Nam, trước tai mắt của người ta,
không thể chối cãi được. Nhưng trong đó có nhiều điều không thể
không nói. Đó là những tệ thông hành trong quan trường,những khổ
tích lũy trong dân gian, cùng là sự hư hỏng của phong tục”.

Những hiện tượng đó dẫn tới “một nước rộng tới hơn bốn mươi vạn
dặm,đông hơn hai mươi triệu dân, mà cứ dần dần từ vị trí bán khai hóa
quay trở lại thời kì dã man”

"Chính phủ Pháp nên thay đổi hẳn chính sách, kén chọn người tài, trao
quyền nghị luận cho thân sĩ, mở đường sinh dưỡng cho dân nghèo,
Đào tạo việc học công thương kĩ nghệ, vv.". Và đến "lúc ấy, chỉ sợ nước
Pháp bỏ nước An Nam mà đi, còn ai xem nước Pháp là thù địch nữa".
(Trích thư của Phan Châu Trinh
gửi toàn quyền Pôn Bô ngày 15/8/1906)

Khai dân trí:
Là bỏ lối học tầm chương trích cú, mở trường dạy chữ Quốc
ngữ, kiến thức khoa học thực dụng, bài trừ hủ tục và thói xa hoa...
Chấn dân khí:
Làm cho mọi người thức tỉnh tinh thần tự cường, hiểu được
quyền lợi của mình, dám tố cáo sự hà hiếp bóc lột của quan lại
và sự nhũng lạm của cường hào...
Hậu dân sinh:
Khuyến khích dân học nghề nghiệp, khai hoang làm vườn,
lập hội buôn và sản xuất hàng nội hóa...
Khẩu hiệu của cuộc vận động Duy tân lúc bấy giờ là:
Khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh.
Những hoạt động nổi bật cuộc vận động Duy tân
+ Kinh tế: 
+ Giáo dục: 
+ Văn hóa: 
Những hoạt động nổi bật cuộc vận động Duy tân ?
+ Kinh tế: chú ý cổ động chấn hưng thực nghiệp,
lập hội kinh doanh,phát triển nghề thủ công, làm vườn,
lập “nông hội”…
+ Giáo dục: mở trường dạy theo kiểu mới để nâng cao
dân trí, dạy chữ Quốc ngữ , các môn học mới 
+ Văn hóa: vận động cải cách trang phục và lối sống:
cắt tóc ngắn, ăn mặc “Âu hóa”, bài trừ mê tín dị đoan và
các hủ tục phong kiến….
Cụ Tây Hồ là người mở đường cho phong trào Duy Tân ở nước ta. Lập Nghĩa Thục, một phần công lớn là của Cụ, gây tư tưởng mới ở Quảng Nam là Cụ, đi khắp nơi diễn thuyết là Cụ, khuyên quốc dân cắt tóc là Cụ, liệng cái Phó bảng mà lập ra hiệu buôn cũng là Cụ, bỏ tục nhuộm răng, vận âu phục bằng nội hóa thì người đầu tiên cũng lại là Cụ.
Phan Châu Trinh là một tấm gương sáng trong phong trào Duy tân
đầu thế kỉ XX. Ông là một nhà nho yêu nước có nhiều suy nghĩ tiến bộ.
Có thể xem ông là người có tư tưởng dân chủ sớm nhất trong số các nhà
nho yêu nước tiến bộ đầu thế kỉ XX.
Học giả Nguyễn Hiến Lê
Đại cương LSVN
“...Cụ Phan Châu Trinh chỉ yêu cầu người Pháp thực hiện
cải lương, đó là sai lầm chẳng khác gì đến xin giặc rủ
lòng thương”
Nguyễn Ái Quốc nhận xét về chủ trương
của Phan Châu Trinh
Giống nhau
Phan Bội Châu
Phan Châu Trinh
Khác nhau
So sánh hoạt động cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh
- Hai ông đều là người yêu nước, thương dân, đều ra nước
ngoài tìm đường cứu nước,cứu dân, học hỏi kinh nghiệm
của các nước về làm cách mạng ở Việt Nam
- Đều theo khuynh hướng Dân chủ tư sản.
Những hạn chế : Chưa xác định hết kẻ thù,đều ảo tưởng
với kẻ thù
- Phương pháp đấu tranh:Bạo động
- Mục tiêu: Đánh Pháp dựa vào đế quốc Nhật
- Phương pháp đấu tranh:Công khai, hợp pháp
- Mục tiêu: Đánh Phong kiến dựa vào đế quốc Pháp
Giống nhau
Phan Bội Châu
Phan Châu Trinh
Khác nhau
So sánh hoạt động cứu nước của Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh
- Hai ông đều là người yêu nước, thương dân, đều ra nước
ngoài tìm đường cứu nước,cứu dân, học hỏi kinh nghiệm
của các nước về làm cách mạng ở Việt Nam
- Đều theo khuynh hướng Dân chủ tư sản.
Những hạn chế : Chưa xác định hết kẻ thù,đều ảo tưởng
với kẻ thù
- Phương pháp đấu tranh:Bạo động
- Mục tiêu: Đánh Pháp dựa vào đế quốc Nhật
- Phương pháp đấu tranh:Công khai, hợp pháp
- Mục tiêu: Đánh Phong kiến dựa vào đế quốc Pháp
3.Đông Kinh nghĩa thục. Vụ đầu độc binh sĩ Pháp ở Hà Nội
và những hoạt động cuối cùng của nghĩa quân Yên Thế.
( đọc thêm)
?. Nêu sự thành lập và hoạt động của Đông kinh nghĩa thục
?. Nguyên nhân, diễn biến, ý nghĩa của vụ đầu độc binh lính Pháp
ở Hà Nội?
?.Nêu những hoạt động cuối cùng của nghĩa quân Yên Thế
….Thưa các cô, các cậu lại các anh
Trời đã mới, người càng nên đổi mới
Mở mắt thấy rõ ràng tân vận hội
Ghé tay vào xốc vác cựu giang san
….
Ai hữu chí từ nay xin gắng gỏi
Cởi lốt xưa mà tu dưỡng lấy tinh thần
Chẳng thèm chơi, chẳng thèm mặc, chẳng thèm ăn
Ðúc gan sắt để dời non lấp bể
Xối máu nóng để rửa vết dơ nô lệ ...
Trích bài thơ “Chúc tết thanh niên”
của Phan Bội Châu