Bài 23. Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước. Bảo vệ tổ quốc cuối thế kỷ XVIII

PHONG TRÀO NÔNG DÂN TÂY SƠN VÀ SỰ NGHIỆP THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC, BẢO VỆ TỔ QUỐC CUỐI THẾ KỈ XVIII
BÀI 23:
I. PHONG TRÀO NÔNG DÂN TÂY SƠN VÀ SỰ NGHIỆP THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC CUỐI THẾ KỈ XVIII
Vào giữa thế kỉ XVIII,chế độ phong kiến Đàng ngoài khủng hoảng sâu sắc.Cùng thời gian này, ở Đàng trong ,chúa Nguyễn xưng vương.
Đất nước bị chia làm hai miền,nhân dân cực khổ .
 Hàng loạt cuộc KN lớn đã bùng nổ khăp cả 2 đàng . Năm 1771,một cuộc khởi nghĩa nổ ra ở Tây Sơn do 3 anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ lãnh đạo.
4
Ngoài ra còn có các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu là:
KN Hoàng Công Chất (1739-1769)
Khoái Châu,Sơn Nam
KN Nguyễn Danh Phương (1740-1751)
Vĩnh Phúc,Sơn Tây
KN Nguyễn Hữu Cầu(1741-1751)
Hải Dương,Hải Phòng ,Quảng Ninh
KN Lê Duy Mật (1738-1770)
Thanh Hoá, Nghệ An
KN Tây Sơn
(1771-1789)
Tây Sơn (Bình Định)
2
Tây Sơn .Năm 1771,anh em Tây Sơn dựng cờ kn ở ấp Tây Sơn (Bình Định) .Quân kn chiếm phủ thành . Quy Nhơn , rồi đánh đổ chúa Nguyễn,làm chủ từ Quảng Nam trở vào .
Từ 1786-1788, pt Tây Sơn đánh đổ 2 tập đoàn pk Trịnh ,Lê và làm chủ toàn bộ đất nuớc. Sự nghiệp thống nhất đất nước cơ bản hoàn thành .
Nhiệm vụ mới đặt ra cho pt là phải lãnh đạo nhân dân kháng chiến bảo vệ ĐLDT.
THĂNG LONG
II. CÁC CUỘC KHÁNG CHIẾN CUỐI THẾ KỈ XVIII
1. Cuộc kháng chiến chống Xiêm(1785)
Từ 1776-1783 ,nghĩa quân đã 4 lần tần công Gia Định, đều giành thắng lợi. Đầu những năm 80 của thế kỉ XVIII,sau khi chúa Nguyễn bị giết ,người cháu của chúa Nguyễn là Nguyễn Ánh đã phải trốn sang Xiêm cầu cứu.

Vua Xiêm cho 2 vạn thủy quân,3 vạn bộ binh sang xâm lược nước ta theo đường dẫn của Nguyễn Ánh.Sau khi chiếm được gần một nửa Gia Định, chúng ra sức cướp phá, hoành hành và chuẩn bị tấn công quân Tây Sơn.

Nguyễn Nhạc cử em là Nguyễn Huệ đem binh thuyền vào Nam chống giặc .
Diễn biến trận đánh:
Quân Tây Sơn đóng ở Mỹ Tho(Tiền Giang) vào đầu 1-1785
Quân Xiêm đóng ở Sa Đéc (Đồng Tháp) chuẩn bị tấn công
THĂNG LONG
Trước thắng lợi ban đầu ,quân Xiêm tỏ ra kiêu căng ,và ra sức cướp phá , đốt nhà cửa giết người tàn bạo ,nhân dân Gia Định căm thù,mong chờ quân Tây Sơn vào giải phóng
Quân xiêm tiến sang
Quân ta
Quân Xiêm chạy
Nguyễn Huệ chọn khúc sông Mỹ Tho từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm nơi quyết chiến .
Sáng 19-1-1785 , ông nhử quân địch vào trận địa đã mai phục và đánh tan tành chủ còn vài ngàn quân chạy bộ vầ nước .Trận đánh đã kết thúc nhanh gọn trong ngày đúng như dự tính cua Nguyễn Huệ .
Kết quả : ta quét sạch 5 vạn quân Xiêm , đạp tan hoàn toàn âm mưu xâm lược nước ta của quân Xiêm .Chính sử nhà Nguyễn thừa nhận rằng “ Người Xiêm sau trận thua năm Giáp Thìn ( 1785) ngoài miệng tuy nói khoác nhưng trong bụng thì sợ quân Tây Sơn như sợ cọp “
I. PHONG TRÀO NÔNG DÂN TÂY SƠN VÀ SỰ NGHIỆP THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC CUỐI THẾ KỈ XVIII
II. CÁC CUỘC KHÁNG CHIẾN CUỐI THẾ KỈ XVIII
1. Cuộc kháng chiến chống Xiêm(1785)
2. Cuộc kháng chiến chống Thanh(1789)
Từ 1786-1788 , nghĩa quân Tây Sơn 3 lần đem quân ra bắc quét sạch tập đoàn pk Lê ,Trịnh và tàn dư .
Lê Chiêu Thống mất chỗ dựa vội chạy sang Quảng đông (TQ) cầu cứu vua Thanh đem quân sang nước ta hòng giành lại ngai vàng đã mất .
Tam Điệp
Biện Sơn
THĂNG LONG
Thấy đây là cơ hội thuận lợi để xâm lược.Vua Càn Long sai Tôn Sĩ Nghị đem 29 vạn quân sang xâm lược nước ta với sự chỉ dẫn của vua tôi Lê Chiêu Thống tiến sang nước ta.
Quân ta ở Thăng Long bí mật rút về Tam Điệp(Ninh Bình) , Biện Sơn (Thanh Hoá) và cho người vào Phú Xuân cấp báo với Nguyễn Huệ .

Quân ta rút
Quân địch tiến sang
THĂNG LONG
Tam Điệp
Biện Sơn
Như vua Quang Trung nhận xét:” Thành Thăng Long trống trải ,bốn mặt đều là chiến trường,quân Thanh mới đến ,khí thế đang hăng,người xứ Bắc lại muốn làm nội ứng cho giặc ,các ngươi biết nín nhịn để tránh mũi nhọn của chúng,chia ra ngăn giữ các nơi hiểm yếu .Bên trong thì kích thích lòng quân ,bên ngoài thì làm cho giăc kiêu căng ,kế ấy là rất đúng .”
Quân Thanh vào Thăng Long như vào chỗ ko người nên càng kiêu căng, ngạo mạn ,ra sức cướp bóc khắp nơi ko ai dám cản ,chúng còn bắt dân ta phải cung cấp quân lương trong khi dân ta đang đói

Tam Điệp
Biện Sơn
THĂNG LONG
THĂNG LONG
Tam Điệp
Biện Sơn
Nhận được tin báo ,Nguyễn Huệ lập tức lên ngôi hoàng đế lấy hiệu là Quang Trung và dẫn quân ra bắc quyết chiến . Đến Nghệ An, Thanh Hoá ông dừng lại nghỉ ngơi và tuyển thêm quân ,sau đó hội quân tại Tam Điệp ,Biện Sơn .


Vua tôi nhà Lê cậy thế quân Thanh ra sức báo thù những người đã ủng hộ Tây Sơn và hằng ngày phải chầu chực Tôn Sĩ Nghị .Dân kinh thành bảo nhau “ Nước Nam ta từ khi có đế vương chưa thấy ông vua nào đê hèn đến vậy .”
THĂNG LONG
BIỆN SƠN
ĐÔ ĐỐC LONG
QUANG TRUNG
ĐÔ ĐÔC TUYÊT
ĐÔ ĐÔC LÔC
TAM ĐIỆP
Tại đây, đêm 30 Tết (25-1-1789) , ông cho quân ăn Tết sớm và chia quân thành 5 đạo cùng lúc tấn công quân Thanh với khí thế từ lời hiểu dụ
Đánh cho để dài tóc
Đánh cho để đen răng
Đánh cho nó chích luân bất phản
Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn
Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ .
Em hiểu gì về bài dụ trên ?
Tinh thần quyết chiến ,quyết thắng để bảo vệ ĐLDT ,giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, thể hiện truyền thống yêu nước nồng nàn của nhân dân ta .
ĐÔ ĐÔC BẢO
Quân ta đêm mồng 3 bao vây đồn Hà Hồi ,bắc loa gọi hàng ,lũ giặc bó tay xin hàng . Đồn Hà Hồi bịdiệt gọn .Quân Thanh được tin hốt hoảng “Thật là tướng trên trời xuống , quân dưới đất lên”
Mờ sáng mồng 5 ,ta dàn quân ào ạt xông lên tấn công đồn Ngọc Hồi . Địch chống ko nổi quay đầu bỏ chạy tán loạn . Đồn Ngọc Hồi bị hạ .Cánh quân khác tấn công Khương Thượng -Đống Đa .Bị đánh bất ngờ , đich rối loạn, bỏ chạy tán loạn .
Tôn Sĩ Nghị nghe tin hốt hoảng nhảy lên ngựa chạy qua cầu phao ,vượt sông Hồng lên phía bắc ,quân sĩ hùa nhau chạy theo ,cầu gãy hàng vạn tên rơi xuống sông .

LƯỢC ĐỒ TRẬN NGỌC HỒI -ĐỐNG ĐA
2. Cuộc kháng chiến chống Thanh(1789)
Trưa mồng 5 (30-1-1789) ,vua Quang trung dẫn đầu đoàn quân tiến vào Thăng Long trong sự vui mừng của nhân dân
Mây tạnh mù tan trời lại sáng
Đầy thành già trẻ mặt như hoa
Chung vai sát cánh cùng nhau nổi
Cố đô vẫn thuộc núi sông ta .
Kết quả :trong vòng 5 ngày quân ta đã đập tan hoàn toàn mộng xâm lược nước ta của nhà Thanh ,nền ĐLDT được giữ vững
Em nhận xét gì về nghệ thuật quân sự trong trận này ?
Thần tốc ,táo bạo ,bất ngờ
Từ một cuộc KN nông dân tiến lên đánh đổ các tập đoàn pk và với các cuộc kháng chiến chống Xiêm, Mãn Thanh ,phong trào Tây Sơn đã trở thành một pt dân tộc vĩ đại .
I. PHONG TRÀO NÔNG DÂN TÂY SƠN VÀ SỰ NGHIỆP THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC CUỐI THẾ KỈ XVIII
II. CÁC CUỘC KHÁNG CHIẾN CUỐI THẾ KỈ XVIII
1. Cuộc kháng chiến chống Xiêm(1785)
2. Cuộc kháng chiến chống Thanh(1789)
III. VƯƠNG TRIỀU TÂY SƠN
Năm 1778 ,Nguyễn Nhạc tự xưng hoàng đế thống trị vùng đất từ Quảng Nam đền Bình Thuận .
Năm 1788 ,trươc khi xuất quân chống Thanh ,Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế (Quang Trung) và xây dựng vương triều mới ở từ Thuận Hoá trở ra Bắc .
Sắc phong thời Tây sơn
Vua Quang Trung tiến hành cải cách trên nhiều lĩnh vực ,khôi phuc và mở rộng sản xuất ,tổ chức lại giáo dục ,lập lại sổ hộ … . Đất nước dần ổn định ,kinh tế phát triển , quân đội được tổ chức quy củ .
Về đối ngoại, Quang Trung đặt quan hệ hoà hảo với nhà Thanh, Lào , Chân Lạp và đựơc nhà Thanh rất tôn trọng ,các nước kính trọng
Bảo tàng Tây Sơn
Tuy nhiên ,năm 1792 Quang Trung đột ngột qua đời,nội bộ lục đục ,suy yếu dần . Năm 1802 ,trước sự tấn công của Nguyễn Ánh ,các vương triều Tây Sơn lần lượt sụp đổ .