Bài 23. Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước. Bảo vệ tổ quốc cuối thế kỷ XVIII

GSTT: Mai Thế Thành.
Bài 23:
PHONG TRÀO TÂY SƠN VÀ SỰ NGHIỆP THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC, BẢO VỆ TỔ QUỐC CUỐI THẾ KỶ XVIII
2
NỘI DUNG
Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước cuối thế kỷ XVIII.
Bối cảnh lịch sử.
Phong trào Tây Sơn.
Các cuộc kháng chiến ở cuối thế kỷ XVIII.
Kháng chiến chống quân Xiêm (1875).
Kháng chiến chống quân Thanh (1789).
Vương triều Tây Sơn.
Sự thành lập của vương triều Tây Sơn.
Chính sách của vua Quang Trung.
Bài tập củng cố.
3
Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước cuối thế kỷ XVIII.
Bối cảnh lịch sử.
Đất nước bị chia cắt.
Đàng ngoài:
Địa chủ chiếm đoạt ruộng đất, thuế khóa nặng nề.
Đời sống nhân dân sa sút nghiêm trọng.
Khởi nghĩa của nông dân bùng nổ rầm rộ.
Đàng trong:
Chính quyền phong kiến suy thoái.
Đời sống nhân dân cực khổ.
Em hãy nghiên cứu sgk và cho biết tình hình xã hội phong kiến Việt Nam giữa thế kỷ XVIII?
Chế độ PK ở cả Đàng Ngoài, Đàng Trong khủng hoảng sâu sắc  Phong trào nông dân bùng nổ  thất bại.
4
Phong trào Tây Sơn.
Năm 1771 khởi nghĩa bùng nổ ở ấp Tây Sơn (Bình Định).
Lãnh đạo: 3 anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ.
Diễn biến:
1777 Từ ấp Tây Sơn phong trào nhanh chóng phát triển và lật đổ chúa Nguyễn ở Đàng Trong.
1866-1788, tiến ra Bắc lật đổ phong kiến Lê-Trịnh ở Đàng Ngoài.
Ý nghĩa: Bước đầu thống nhất được đất nước tạo điều kiện cho đất nước phát triển.
Các em hãy theo dõi SGK và cho biết
những nét chính của phong trào Tây Sơn?
“Tây Sơn tam kiệt”
5
II. Các cuộc kháng chiến ở cuối thế kỷ XVII.
Kháng chiến chống quân Xiêm (1785).
Nguyên nhân:
Nguyễn Ánh sang cầu cứu quân Xiêm.
Âm mưu xâm lược nước ta của Xiêm.
Diễn biến:
Cuối 1784 vua Xiêm cử 5 vạn quân sang xâm lược nước ta.
1785, Nguyễn Huệ đã chiến thắng tại Rạch Gầm – Xoài Mút (sông Tiền - Tiền Giang).
Em hãy theo dõi SGK và cho biết nguyên nhân quân Xiêm sang xâm lược nước ta?
6
Kết quả:
Quân Xiêm bị đánh tan, Nguyễn Ánh chạy sang Xiêm.
Quân Xiêm sợ Tây Sơn như “sợ cọp”.
Ý nghĩa:
Đập tan mưu đồ xâm lược của quân Xiêm, giữ vững độc lập dân tộc.
Chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong sụp đổ, Đàng Trong hoàn toàn giải phóng.
Thể hiện thiên tài quân sự của Nguyễn Huệ.
7
Kháng chiến chống quân Thanh (1789).

Nguyên nhân:
Trong bước đường cùng Vua Lê Chiêu Thống cầu viện nhà Thanh.
Dã tâm xâm lược nước ta của triều đình phong kiến Trung Hoa.
Nhóm 1: Nguyên nhân quân Thanh sang xâm lược nước ta?
Nhóm 2: Diễn biến của cuộc kháng chiến chống quân Thanh?
Nhóm 3: Kết quả - ý nghĩa?
Nhóm 4: Nguyên nhân thắng lợi?
Thảo luận nhóm
8
Diễn biến:

1788 vua Càn Long cử tướng Tôn Sĩ Nghị chỉ huy đưa 29 vạn quân, theo 4 đường tiến đánh nước ta.
Lực lượng chỉ hơn 1 vạn nên quân Tây Sơn rút về phòng tuyến Tam Điệp – Biện Sơn.
So với cuộc kháng chiến chống quân Xiêm, lần này quân ta phải chống lại một thế lực xâm lược như thế nào?
9
22/12/1788, Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế, lấy niên hiệu là Quang Trung tiến quân ra Bắc.
Đêm 30 tết quân ta tiến công với khí thế từ lời hiểu dụ của vua Quang Trung.
Mùng 5 tết Kỉ Dậu, chiến thắng Ngọc Hồi- Đống Đa. Tôn Sĩ Nghị phải chạy về nước.
 Hoàn thành sự nghiệp thống nhất đất nước và bảo vệ tổ quốc.
10
Kết quả - Ý nghĩa:
Đánh tan 29 vạn quân Thanh xâm lược.
Đập tan ý đồ xâm lược của nhà Thanh.
Bước đầu hoàn thành sự nghiệp thống nhất đất nước và bảo vệ tổ quốc.
Nguyên  nhân thắng lợi.
Tài chỉ huy quân sự của vua Quang Trung.
Tinh thần chiến đấu dũng cảm của nghĩa quân.
Được sự ủng hộ của nhân dân.
11
Đánh giá công lao của phong trào Tây Sơn và Nguyễn Huệ - Quang Trung.
Đánh giá công lao, vai trò của phong trào Tây Sơn và Quang Trung?
Lật đổ các tập đoàn phong kiến Trịnh, Nguyễn, Lê.
Thống nhất đất nước về mặt lãnh thổ.
Chiến thắng quân xâm lược Xiêm, Thanh, hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.
Xây dựng một vương triều mới, tiến bộ.
12
Vương triều Tây Sơn.
Sự thành lập của vương triều Tây Sơn.
Năm 1778, Nguyễn Nhạc xưng Hoàng đế (hiệu Thái Đức)  vương triều Tây Sơn được thành lập.
Năm 1788 Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế thống trị vùng đất từ Thuận Hóa trở ra Bắc.
Theo dõi SGK và cho biết vương triều Tây Sơn được thành lập như thế nào?
Nguyễn Nhạc
13
Những chính sách của vua Quang Trung.
Chính trị: Thành lập chính quyền các cấp, lập lại sổ hộ khẩu.
Kinh tế: Ban chiếu khuyến nông, kêu gọi nhân dân về quê sản xuất, chia ruộng đất cho dân.
Văn hóa giáo dục: Tổ chức giáo dục thi cử, đề cao chữ Nôm.
Quân đội: Xây dựng quân đội quy củ.
Đối ngoại: Quan hệ hòa hảo với nhà Thanh, tốt đẹp với Chân Lạp và Lào.
Sau khi lên ngôi vua Quang Trung đã thực hiện những chính sách gì ?
14
 Góp phần ổn định lại đất nước.
Những chính sách cải cách mang tính tiến bộ mở ra xu hướng phát triển cho đất nước.
1792 vua Quang Trung đột ngột qua đời.
1802, Nguyễn Ánh tấn công  vương triều Tây Sơn sụp đổ.
Em có nhận xét gì về những việc làm của vua Quang Trung?
Những chính sách của vua Quang Trung.
15
Một số hình ảnh
Vua Quang Trung
Tượng vua Quang Trung tại Đống Đa - HN
16
Quang Trung và Ngọc Hân công chúa
Bảo tàng Quang Trung (Bình Định)
17
Sắc phong thời Tây Sơn
18
Tiền thời Tây Sơn
Ấn của vua Quang Trung
Ấn triện quan võ thời TS
19
Vũ khí thời Tây Sơn
20
Bài tập củng cố
21
BÀI HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC
22
LƯỢC ĐỒ VIỆT NAM GIỮA TK XVIII
Ranh giới Trịnh – Nguyễn
Đàng Ngoài
Đàng Trong
GHI CHÚ
VUA LÊ - CHÚA TRỊNH
CHÚA NGUYỄN
23
KN Hoàng công Chất (1739-1769)
Khoái Châu, Sơn Nam
KN Nguyễn Danh Phương (1740-1751)
Vĩnh Phúc, Sơn Tây
KN Nguyễn Hữu Cầu(1741-1751)
Hải Dương, Hải Phòng, Quảng Ninh
KN Lê Duy Mật (1738-1770)
Thanh Hoá, Nghệ An
Sông Gianh
24
Tổ tiên nhà Tây Sơn vốn họ Hồ ở làng Hương Cái, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Họ theo chân chúa Nguyễn vào lập nghiệp miền Nam khi chúa Nguyễn vượt Lũy Thày đánh ra đất Lê - Trịnh tới Nghệ An (1655).
Ông cố của Nguyễn Huệ tên là Hồ Phi Long (vào giúp việc cho nhà họ Đinh ở huyện Tuy Viễn, tức An Nhơn) cưới vợ họ Đinh và sinh ra Hồ Phi Tiễn.
Hồ Phi Tiễn không theo việc nông mà bỏ đi buôn trầu ở ấp Tây Sơn, cưới vợ và định cư tại đó. Vợ của Hồ Phi Tiễn là Nguyễn Thị Đồng, con gái duy nhất của một phú thương đất Phú Lạc, do đó họ đổi họ của con cái mình từ họ Hồ sang họ Nguyễn của mẹ. Người con là Nguyễn Phi Phúc cũng chuyên nghề buôn trầu và làm ăn phát đạt.
Nguyễn Phi Phúc có 8 người con, trong đó có ba người con trai: Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ và Nguyễn Huệ.
25
THĂNG LONG
Năm 1771 từ ấp Tây Sơn phong trào nhanh chóng phát triển và lật đổ chúa Nguyễn ở Đàng Trong.
1866-1788, tiến ra Bắc lật đổ tập đoàn chính quyền Lê-Trịnh.
Diễn biến:
Phong trào Tây Sơn.
26
LƯỢC ĐỒ
PHONG TRÀO
TÂY SƠN
Tây Sơn làm chủ
Đàng Ngoài
Đàng Trong
Khởi nghĩa Tây Sơn
GHI CHÚ
27
27
Diễn biến cuộc kháng chiến chống Xiêm 1784 - 1785
Tại sao Nguyễn Huệ lại chọn Rạch Gầm
– Xoài Mút làm nơi quyết chiến với giặc
28
SÔNG TIỀN
Rach Chà
Rạch Xoài Mút
Rạch Hột
Chợ giưa
binh đức
M? tho
Kim sơn
Rạch Gầm
Quân Tây Sơn
Quân Xiêm
Chú giải:
29
Khúc sông Rạch Gầm
Tượng đài chiến thắng RG - XM
Trận Rạch Gầm – Xoài Mút
30
Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế
Di tích Núi Bân
Tái hiện lại lễ lên ngôi của vua Quang Trung
31
32
Ý nghĩa của lời hiểu dụ:

Lời hiểu dụ cho thấy mục tiêu của cuộc tiến quân ra Bắc.
Thể hiện tinh thần dân tộc cao cả quyết chiến, quyết thắng.
Cổ vũ tạo khí thế quyết tâm chiến đấu của nghĩa quân.
33
QuânTây Sơn tấn công
Quân Tây Sơn tập kết
LƯỢC ĐỒ DIỄN BIẾN TRẬN NGỌC HỒI - ĐỐNG ĐA
Quâ n Tây Sơn tấn công
Q Tây Sơn chặn đánh
Đại bản doanh địch
Đồn địch bị tiêu diệt
Cầu phao
Q.Thanh rút chạy
THĂNG LONG
TÂY LONG
Quang Trung
HÀ HỒI
NGỌC HỒI
Đô Đốc Bảo
Đầm mực
Đê sông Hồng
Đê sông Hồng
Văn Điển
Đô đốc Long
ĐỐNG ĐA
Yên Duyên
Nam Đồng
34