Bài 23. Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước. Bảo vệ tổ quốc cuối thế kỷ XVIII

Bài 23:
PHONG TRÀO TÂY SƠN VÀ SỰ NGHIỆP THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC BẢO VỆ TỔ QUỐC CUỐI THẾ KỶ XVIII
Giữa thế kỷ XVIII chế độ phong kiến ở cả 2 đàng: Đàng Trong và Đàng Ngoài khủng hoảng sâu sắc

=> phong trào nông dân bùng nổ
I. Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước (cuối thế kỷ XVIII)
Năm 1744 Đàng Trong chúa Nguyễn xưng vương, bắt tay xây dựng chính quyền Trung ương, nước ta đứng trước nguy cơ bị chia làm 2 nước

Chính quyền khủng hoảng suy yếu, đời sống nhân dân cực khổ.

Phong trào nông dân bùng nổ ở Đàng Trong
Năm 1771, khởi nghĩa nông dân bùng lên ở Tây Sơn (Bình Định) do Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ,  Nguyễn Lữ lãnh đạo .

Phát triển từ một cuộc khởi nghĩa => thành phong trào => lật đổ chúa Nguyễn ở Đàng Trong.

Từ năm 1786 đến năm 1788, phong trào Tây Sơn lần lượt đánh đổ tập đoàn phong kiến Lê – Trịnh => thống nhất đất nước.
Lược đồ Tây Sơn khởi nghĩa chống các thế lực phong kiến và chống quân xâm lược nước ngoài
II. Các cuộc kháng chiến ở cuối thế kỷ XVIII
1. Kháng chiến chống quân Xiêm 1785:
Nguyễn Ánh cầu viện quân Xiêm => Vua Xiêm sai tướng đem 5 vạn quân thủy bộ tiến sang nước ta.

Cuối năm 1784 chiếm gần nửa đất Nam Bộ, ra sức cướp phá chuẩn bị tấn công quân Tây Sơn.

Năm 1785, Nguyễn Huệ đã tổ chức trận đánh phục kích Rạch Gầm - Xoài Mút (trên sông Tiền - Tiền Giang) đánh tan quân Xiêm, Nguyễn Ánh phải chạy sang Xiêm.
Vua Lê Chiêu Thống cầu viện quân Thanh kéo sang nước ta.

Năm 1788 Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế (25 - 11 - 1788.), lấy niên hiệu là Quang Trung chỉ huy quân tiến ra Bắc.

Trên đường đi đã dừng lại ở Nghệ An, Thanh Hoá để tuyển thêm quân
2. Kháng chiến chống quân Thanh 1789:
Đêm 30 Tết (25-1-1789) quân ta tiến công  với khí thế từ lời Hiểu dụ  của Vua Quang Trung:
 

“ Đánh cho để dài tóc
Đánh cho để đen răng
Đánh cho nó chích luân bất phản
Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn
Đánh cho sử tri nam quốc anh hùng chi hữu chủ”

(trận Ngọc Hồi – Đống Đa)
 chỉ sau 5 ngày  tiến quân thần tốc, từ 30 tết đến mùng 5 Tết năm1789, nghĩa quân Tây Sơn chiến thắng vang dội ở Ngọc Hồi - Đống Đa tiến vào Thăng Long đánh bại hoàn toàn quân xâm lược.


* Phong trào nông dân Tây Sơn đã bước đầu hoàn thành sự nghiệp thống nhất đất nước và bảo vệ tổ quốc.
III. VƯƠNG TRIỀU TÂY SƠN
Năm 1778 Nguyễn Nhạc xưng Hoàng đế (hiệu Thái Đức) , Vương triều Tây Sơn thành lập.

Năm 1788 Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế thống trị vùng đất từ Thuận Hóa trở ra Bắc.

Chính sách của vua Quang trung:

- Thành lập chính quyền các cấp, kêu gọi nhân dân khôi phục sản xuất.
- Lập lại sổ hộ khẩu, tổ chức lại giáo dục, thi cử, tổ chức quân đội (dịch chữ Hán, chữ Nôm để làm tài liệu dạy học).

- Hòa hảo với nhà Thanh, quan hệ với Lào và Chân Lạp rất tốt đẹp.

Năm 1792 Quang Trung qua đời.

Năm 1802 Nguyễn Ánh tấn công, các vương triều Tây Sơn lần lượt sụp đổ