Bài 23. Hướng động

TRƯỜNG THPT BÌNH ĐỘ
CHƯƠNG II CẢM ỨNG
A.Cảm ứng ở thực vật
















Cảm ứng là khả năng phản ứng của thực vật đối với tác nhân kích thích.

Trước hết ta tìm hiểu thế nào là cảm ứng thực vật!
Những hiện tượng như cây hướng về phía có ánh sáng, rễ cây tập trung ở nơi có phân bón, nước, rễ cây luôn hướng xuống đất, hiện tượng nở hoa, cây trinh nữ cụp lá khi bị chạm vào hay hoạt động của cây bắt mồi. Thì tất cả những hoạt động đó gọi là tính cảm ứng của thực vật.
A
C
B
Quan sát hình và nêu nhận xét về sinh trưởng của thân cây non ở các điều kiện chiếu sáng khác nhau?
I.KHÁI NIỆM HƯỚNG ĐỘNG
Quan sát hình và nhận xét, khi chiếu sáng về một phía thân cây như thế nào?
ÁNH SÁNG
CÂY ĐƯỢC CHIẾU SÁNG TỪ MỘT PHÍA

Thân hướng về phía có ánh sáng.
Phản ứng của cây hướng về nơi có chiếu sáng gọi là hướng động .Vậy hướng động là gì?
Hướng động là hình thức phản ứng của cơ quan thực vật đối với tác nhân kích thích theo một hướng xác định.
Quan sát hình và cho biết tính hướng sáng của ngọn cây và rễ cây?
Ánh sáng
Ngọn cây hướng về phía ánh sáng. Rễ cây hướng ngược với phía ánh sáng.
Ngọn cây hướng sáng dương
Rễ cây hướng sáng âm
Thế nào là hướng động dương? Hướng động âm ?
Khi vận động về phía tác nhân kích thích gọi là hướng động dương.
Khi vận động tránh xa tác nhân kích thích gọi là hướng động âm.
II.CÁC KIỂU HƯỚNG ĐỘNG
HS đọc mục II. SGK và cho biết có các kiểu hướng động nào?
1. Hướng sáng
2. Hướng trọng lực
3. Hướng hóa
4. Hướng nước
5. Hướng tiếp xúc
Các kiểu hướng động: Một số kiểu hướng động tương ứng với tác nhân kích thích.
Ánh sáng
Đất – trọng lực
1. Hướng sáng
4. Hướng nước
Nước
2. Hướng trọng lực
5. Hướng tiếp xúc
Phân bón
Hóa chất
3. Hướng hóa
TRỒNG CÂY TRONG HỘP TỐI
Ánh sáng
Nguồn sáng
1.Hướng sáng
Quan sát thí nghiệm nêu hiện tượng của thí nghiệm ?
Cây non mọc ở nơi tối: ngọn vươn ra phía sáng.
Dựa vào thí nghiệm trên em hãy đưa ra khái niệm hướng sáng? Cây hướng sáng dương hay âm? Vì sao?
KN: Hướng sáng là sự sinh trưởng của thân (cành) về phía có ánh sáng.
Thân(cành) cây hướng sáng dương
Chồi hướng lên trời
THÍ NGHIỆM VỀ TÍNH HƯỚNG
ĐẤT Ở CÂY
Rễ hướng xuống đất
2.Hướng đất (hướng trọng lực)
Quan sát hình và nêu hiện tượng ở rễ và ở chồi khi để lệch hướng bình thường?
Cho biết tác nhân kích thích hướng đất của thực vật ?
Do sức hút của trái đất (trọng lực)
Hướng đất là phản ứng của cây đối với trọng lực.
Rễ cây hướng đất dương vì hướng tới nguồn kích thích ,còn chồi ngọn hướng đất âm vì hướng ngược lại với nguồn kích thích.
Khái niệm hướng đất? Rễ cây hướng đất âm hay dương? Tại sao?
Phân bón
Đất
Hạt nẩy mầm
Chất độc
Đất
Rễ cây
So sánh sự khác nhau giữa 2 chậu cây A và B trồng trong đất?
3.Hướng hóa
Rễ cây hướng về các chất khoáng (hướng hóa dương ).Rễ tránh xa các hóa chất độc. (hướng hóa âm)
Trồng cây với phân bón và hóa chất độc










Hướng hóa: là phản ứng của cây đối với các hợp chất hóa học.
Từ nhận xét trên em hãy rút ra khái niệm về hướng hóa?
A
B
H2O
THÍ NGHIỆM TRỒNG CÂY TRÊN CHẬU TREO NGHIÊNG
Rễ cây luôn tìm về nguồn nước, có tính hướng nước dương.
4. Hướng nước
Từ nhận xét trên em hãy đưa ra khái niệm hướng nước? Vai trò của hướng nước?
Quan sát hình và nêu hiện tượng của rễ đối với sự có mặt của nước?
Hướng nước là sinh trưởng của rễ cây tới nguồn nước.

Quan sát hình và nhận xét các cây thân leo có hiện tượng gì?
5. Hướng tiếp xúc
Các cây dây leo có tua quấn lấy các vật cứng khi nó tiếp xúc gọi hướng tiếp xúc.
Em hãy lấy ví dụ về các loại cây có hướng tiếp xúc?
Tìm đến nguồn sáng để quang hợp.
III.VAI TRÒ HƯỚNG ĐỘNG TRONG ĐỜI SỐNG THỰC VẬT
Hãy nêu vai trò của hướng sáng dương của thân,cành cây?
Hướng sáng âm và hướng trọng lực dương của rễ có ý nghĩa gì đối với đời sống của cây ?
Đảm bảo cho rễ mọc vào đất để giữ cây và hút nước cùng các chất khoáng.
Nêu vai trò của hướng hóa đối với sự dinh dưỡng khoáng và nước của cây ?
Rễ cây sinh trưởng hướng tới nguồn nước và phân bón để dinh dưỡng.
Nước và chất dinh dưỡng
Rễ cây
Tóm lại : Hướng động có vai trò giúp cây thích nghi đối với sự biến đổi của môi trường để tồn tại và phát triển .
Học sinh lựa chọn câu trả lời đúng nhất cho mỗi câu hỏi sau:
1. Sự sinh trưởng của cây non trong những điều kiện chiếu sáng khác nhau dẫn đến:
a. Cây mọc cong về phía ánh sáng, lá màu xanh nhạt.
b. Cây mọc vống lên, lá màu vàng úa.
c. Cây mọc thẳng đều, lá màu xanh lục.
d. Cây non trong những điều kiện chiếu sáng khác nhau thì sinh trưởng không giống nhau.
2. Hướng động là:
a. Cử động sinh trưởng của cây về phía có ánh sáng.
c. Vận động của rễ hướng về lòng đất.
d. Hướng mà cây sẽ cử động vươn đến.
b. Vận động sinh trưởng của cây trước tác nhân kích thích của môi trường.
3. Trồng cây bên bờ ao, sau một thời gian sẽ có hiện tượng:
a. Rễ cây mọc dài về phía bờ ao .
c. Thân cây uốn cong về phía ao .
d. Thân cây không uốn cong về phía bờ ao mà theo chiều ngược lại .
b. Rễ phát triển đều quanh gốc cây .
Hướng tiếp xúc
Hướng trọng lực (+)
Hướng sáng (+)
Hướng trọng lực (─)
C
B
D
A
 Hãy sắp xếp các Hình A, B, C, D tương ứng với các kiểu hướng động cho phù hợp.
Rễ cây hướng tới vùng đất ẩm thuộc kiểu hướng động nào?
Hướng sáng
Hướng nước
Hướng trọng lực
Hướng tiếp xúc
Vào rừng nhiệt đới ta gặp rất nhiều dây leo quấn quanh những cây gỗ lớn để vươn lên cao, đó là kết quả của:
hướng sáng
hướng tiếp xúc
hướng trọng lực âm
cả 3 loại trên
Giải thích sự sinh trưởng của thân và rễ cây trong hình vẽ sau?
sự sinh trưởng của cây non trong điều kiện chiếu sáng khác nhau dẫn tới:
Cây mọc cong về phía ánh sáng lá màu xanh nhạt
Cây mọc thẳng đều lá màu xanh lục
Cây mọc vống lên lá màu vàng úa
Cây sinh trưởng không giống nhau
Kể tên một số thực vật có tính hướng tiếp xúc ?
Mướp, bầu bí,dưa leo,nho,cây củ từ, đậu cô ve,dây tơ hồng,dây ông lão...
Giải thích tại sao cây mọc ở sát các bức tường cao luôn hướng ra phía xa tường?
Cây mọc sát các bức tường cao luôn hướng ra phía xa tường để có nhiều ánh sáng hơn. Đây là đặc điểm của tính hướng sáng của cây,giúp cây tìm đến nguồn sáng để quang hợp.
Tính hướng nước của rễ cây là:
hướng trọng lực
hướng nước dương
hướng nước âm
cả 3 loại trên đều sai
Hãy nêu vai trò của hướng trọng lực trong đời sống của cây ?
Đảm bảo cho rễ cây mọc vào đất, để giữ cây và để hút nước cùng các chất khoáng có trong đất.
Hãy xác định các kiểu hướng động ở các hình vẽ sau và giải thích cơ chế các kiểu trên?
Hướng trọng lực
Hướng sáng
Hướng tiếp xúc
DẶN DÒ
Học bài và trả lời câu hỏi SGK trang 94.
Soạn bài 24 và sưu tầm các hình ảnh về ứng động của thực vật.