Bài 23. Hướng động

Môn: Sinh hoc
TRU?NG THPT CHU VAN AN
Chào mừng thầy cô giáo về dự giờ lớp 11A3
Cơ thể sống có những đặc trưng cơ bản nào?
Các đặc trưng cơ bản của một cơ thể sống
Trao đổi chất và năng lượng
Cảm ứng
Sinh trưởng và phát triển
Sinh sản

CHUONG II: C?M ?ng

Khí hậu trở lạnh.
Kích thích
Chim sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thể
Lá cây xếp lại

CHUONG II: C?M ?ng
C?M ?ng ? th?c v?t
B�i 23 - HU?NG D?NG

I. KH�I NI?M
Cảm ứng là gì?
Là phản ứng của sinh vật đối với kích thích của môi trường.
* Hướng động: là hình thức phản ứng của một bộ phận cây trước tác nhân kích thích theo một hướng xác định.
Biểu hiện của chồi ngọn và rễ ở thí nghiệm này là gì?
Chồi ngọn hướng tới tác nhân kích thích
Rễ tránh xa tác nhân kích thích
+ Hướng động dương: Vận động hướng tới tác nhân kích thích, vd: Ngọn hướng sáng dương
+ Hướng động âm: Vận động tránh xa tác nhân kích thích, vd: Rễ hướng sáng âm.
Thực vật không có hệ thần kinh, vậy sự vận động hướng động của chúng điều tiết nhờ yếu tố nào?
* Đặc điểm : vận động hướng động chậm, được điều tiết nhờ hoocmôn thực vật cùng với nhân tố bên ngoài thuận lợi cho các vận động đó.
CHUONG II: C?M ?ng
C?M ?ng ? th?c v?t
B�i 23 - HU?NG D?NG
I. KH�I NI?M
* Cảm ứng : Là phản ứng của sinh vật trước kích thích của môi trường
Hướng động là gì?
II. CÁC KIỂU HƯỚNG ĐỘNG
II. CÁC KIỂU HƯỚNG ĐỘNG
- Đặt 1 hạt đậu mới nảy mầm ở vị trí nằm ngang → rễ cong xuống, chồi ngọn cong lên.
- Đặt 1 chậu cây mới nảy mầm nằm nghiêng hoặc úp → thân cong lên.
- Vận động hướng đất theo chiều lực hút của trọng lực trái đất chủ yếu do sự phân bố Auxin không đều ở 2 mặt rế:

- Mặt dưới rễ nhiều auxin và acid abxixic gây ức chế sinh trưởng tế bào.
Kết quả: Rễ hướng đất dương; Chồi ngọn thì ngược lại: hướng đất âm.
- Mặt trên rễ lượng auxin thích hợp kích thích sự phân chia lớn lên và kéo dài tế bào.

Hướng đất dương của rễ: giúp rễ mọc, bám đất để giữ cây đứng thẳng và hút các chất cho cây.
Hướng đất dương của rễ có ý nghĩa gì đối với đời sống của cây?
P
* Điện tích phân bố không đều:
Mặt dưới của rễ mang điện tích +
Mặt trên của rễ mang điện tích -
Tạo nên sự sai biệt về hiệu điện thế (vài mV)
rễ quay xuống
* Hạt tinh bột luôn dồn về phía đáy mỗi tế bào, sức trương nước lớn khiến khối lượng mặt dưới mỗi tế bào nặng hơn.
rễ quay xuống
* Nồng độ auxin phân bố không đều ở 2 mặt rễ:
rễ quay xuống
Mặt dưới rễ nhiều auxin và axit abxixic ức chế sinh trưởng tế bào.
Mặt trên rễ lượng auxin thích hợp kích thích sự phân chia lớn lên và kéo dài tb
Chứng tỏ vận động hướng đất theo chiều lực hút của trọng lực trái đất.
II. CÁC KIỂU HƯỚNG ĐỘNG
- Cây mọc trong một hộp kín khoét lỗ tròn hoặc khoét lỗ so le → ngọn cây uốn cong về hướng sáng.
Hướng sáng dương của thân, cành: giúp cây tìm đến nguồn sáng để quang hợp.
- Auxin vận chuyển chủ động về phía ít ánh sáng, do đó phía ít ánh sáng lượng auxin nhiều kích thích sự kéo dài tế bào chồi ngọn.
Kết quả: Ngọn hướng sáng dương; Rễ thì ngược lại, hướng sáng âm.
- Auxin (cụ thể là acid indolaxetic) xâm nhập vào thành tế bào gây đứt vách ngang của xenlulozo làm cho tế bào dãn ra.
auxin
ánh sáng
AIA được xâm nhập vào thành tế bào làm đứt các vách ngang của xenlulôzơ làm cho tế bào dãn dài ra.
AUXIN
II. CÁC KIỂU HƯỚNG ĐỘNG
- Rễ có hình lượn sóng là do: chậu và lưới thép có lỗ thủng nên rễ len qua để tìm nguồn nước, sau đó vẫn mọc đúng hướng (rễ hướng đất và hướng nước dương).
- Gieo hạt vào chậu thủng lỗ hoặc trên lưới thép có bông ẩm, treo nghiêng. Kết quả rễ có hình lượn sóng.
- Nhờ tính hướng nước dương của rễ: giúp rễ tìm đến nguồn nước cần cho cây.
Nước
II. CÁC KIỂU HƯỚNG ĐỘNG
Đặt hạt nảy mầm trên lưới sát mặt đất của 2 chậu:
- Rễ hướng tới nguồn phân bón → hướng hoá dương.
- Rễ tránh xa hoá chất gây độc hại cho tế bào → hướng hoá âm.
- Tính hướng hoá: bảo vệ cây, giúp cây hướng tới nguồn chất cần thiết để dinh dưỡng.
- Giữa chậu 1: là bình xốp đựng phân bón → rễ hướng tới bình xốp.
- Giữa chậu 2: là bình xốp đựng hoá chất độc → rễ tránh xa bình xốp.
Nước
Ánh sáng
Hoá chât
độc
Phân bón
3
1
2
5
4
Hướng sáng
Hướng trọng lực
Hướng hoá
Hướng nước
Hướng tiếp xúc
Nếu một kiểu hướng động của cây bị ảnh hưởng, cây sẽ sinh trưởng, phát triển kém dẫn tới năng suất giảm, vd: Hướng hoá của rễ bị ảnh hưởng, rễ bị nhiễm độc khi môi trường có hoá chất độc hại.
Trong đời sống của cây, nếu một kiểu hướng động nào đó bị ảnh hưởng thì sự phát triển của cây sẽ như thế nào? Cho ví dụ chứng minh.
III. VAI TRÒ HƯỚNG ĐỘNG TRONG ĐỜI SỐNG THỰC VẬT
* Vai trò: Hướng động giúp cây thích nghi đối với sự biến đổi của môi trường để tồn tại và phát triển.
* Ứng dụng trong sản xuất:

- Làm đất tơi xốp
Hướng động có vai trò gì đối với đời sống thực vật?
- Mật độ cây trồng phù hợp
- Tưới nước, bón phân hợp lý tạo điều kiện cho bộ rễ phát triển
- Không lạm dụng hoá chất độc hại với cây trồng
1
2
3
4
5
Hướng tiếp xúc
Hướng trọng lực (+)
Hướng sáng (+)
Hướng trọng lực (─)
C
B
D
A
 Hãy sắp xếp các Hình A, B, C, D tương ứng với các kiểu hướng động cho phù hợp.
1
Hiện tượng này được gọi là gì?
Tính hướng sáng
2
Đây là hiện tượng gì?
Hướng động tiếp xúc
3
Đoạn phim này mô tả hình thức hướng động nào?
Hướng đất âm
4
Hãy chọn phương án trả lời đúng:
1- Hướng động của cây có liên quan tới:
A. Các nhân tố môi trường
B. Sự phân giải sắc tố
C. Đóng khí khổng
D. Thay đổi hàm lượng axit nucleic
5
6
A
B
C
D
Rễ cây thường mọc về nơi có nhiều chất dinh dưỡng, điều này thể hiện khả năng nào của thực vật?
hướng sáng
hướng nước
hướng trọng lực
hướng hóa
Những ví dụ nào sau đây biểu hiện tính hướng động ở thực vật:
1. Hoa hướng dương luôn quay về hướng mặt trời
2. Ngọn cây mọc vươn cao, ngược hướng với trọng lực.
3. Sự cụp lá của cây trinh nữ
4. Lá cây bị héo khi khô hạn
5. Lá cây rung chuyển khi gió thổi
7