Bài 23. Hướng động

Chương II- CẢM ỨNG
Cảm ứng là gì?
Khí hậu trở lạnh.
Chim Sẻ xù lông giúp giữ
ấm cơ thể.
Kích thích
Lá cây xếp lại.
Cảm ứng là phản ứng của sinh vật đối với những kích thích của môi trường
A. CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT
Bài 23: HƯỚNG ĐỘNG



I. KHÁI NIỆM HƯỚNG ĐỘNG:
Giải thích thí nghiệm:
Hình 23.1
Cảm ứng của cây non đối với điều kiện chiếu sáng.
Ánh sáng
Trong tối
Ánh sáng
1
2
3
Chậu 1: ở điều kiện chiếu sáng từ một hướng,
thân cây non sinh trưởng hướng về nguồn sáng.
Chậu 2: khi không có nguồn sáng,
cây non mọc vống lên và có màu vàng úa.
Chậu 3: ở điều kiện chiếu sáng từ mọi hướng,
cây non mọc thẳng, cây khỏe, lá có màu xanh lục.
Kết luận: ở các điều kiện chiếu sáng khác
nhau, cây non có phản ứng sinh trưởng rất khác nhau.
I. KHÁI NIỆM HƯỚNG ĐỘNG:
Hướng động (vận động định hướng) là hình thức phản ứng của cơ quan thực vật đối với tác nhân kích thích từ một hướng xác định.
Có hai loại hướng động chính:
+ Hướng động dương: sinh trưởng hướng tới nguồn kích thích.
Cơ chế: Các tế bào ở phía không bị kích thích sinh trưởng nhanh hơn phía bị kích thích do tác dụng của hoocmon Auxin.

+ Hướng động âm: sinh trưởng tránh xa nguồn kích thích.

II. Các kiểu hướng động: Một số kiểu hướng động tương ứng với tác nhân kích thích.
Ánh sáng
Đất – trọng lực
1. Hướng sáng
4. Hướng nước
Nước
2. Hướng trọng lực
5. Hướng tiếp xúc
Phân bón
Hóa chất
3. Hướng hóa
II. Các kiểu hướng động: Một số kiểu hướng động tương ứng với tác nhân kích thích.
Ánh sáng
Đất – trọng lực
1. Hướng sáng
4. Hướng nước
Nước
2. Hướng trọng lực
5. Hướng tiếp xúc
Phân bón
Hóa chất
3. Hướng hóa
Hiện tượng này được gọi là gì?
Tính hướng sáng
II. Các kiểu hướng động:
1. Hướng sáng:



























Hướng sáng dương
Ánh sáng
Hướng sáng âm
Thân cây sinh trưởng (uốn cong) hướng về phía ánh sáng.
Thân:
Rễ:
Rễ cây sinh trưởng (uốn cong) ngược hướng ánh sáng.









Thân
Ánh sáng
Ánh sáng (Kích thích)
Nguyên nhân:
Khi bị kích thích:Auxin di chuyển
Kết quả: phía không bị kích thích (phía tối) có nồng độ auxin cao hơn  tế bào sinh trưởng nhanh hơn.
Phía bị kích thích (phía sáng)
Phía không bị kích thích (phía tối)
Không bị kích thích
II. Các kiểu hướng động:
2. Hướng trọng lực:
Quan sát hình 23.3
- Vì sao thân và rễ trên hình 23.3a và hình 23.3c sinh trưởng theo hướng nằm ngang?
- Phản ứng của thân và rễ cây đối với sự kích thích của trọng lực (hình 23.3b và 23.3d) có gì khác nhau?
a
c
b
d
Thân, bao lá mầm
Thân, bao lá mầm:
Hàm lượng auxin phía dưới cao hơn phía trên.

- Phản ứng của cây đối với trọng lực được gọi là hướng trọng lực.
- Đỉnh rễ cây sinh trưởng hướng theo hướng của trọng lực : hướng trọng lực dương.
- Đỉnh thân sinh trưởng ngược hướng của trọng lực : hướng trọng lực âm.
Tế bào phía dưới sinh trưởng nhanh hơn  thân uốn cong lên trên.
Rễ
Rễ: (Auxin ức chế tế bào sinh trưởng)
Hàm lượng auxin phía dưới cao hơn phía trên.

Tế bào phía dưới sinh trưởng chậm hơn  rễ uốn cong xuống dưới.
II. Các kiểu hướng động:
3. Hướng hóa:
Hướng hóa dương
Hóa chất
Hướng hóa âm
Phân bón
Phản ứng của rễ cây đối với các hợp chất hóa học
Rễ cây luôn hướng tới phân bón trong đất.
4. Hướng nước:
Nước
Rễ cây sinh trưởng mạnh về phía nguồn nước.
II. Các kiểu hướng động:
5. Hướng tiếp xúc:
- Là phản ứng sinh trưởng đối với sự tiếp xúc.
- Kích thích: tiếp xúc (va chạm).
 Cơ chế chung của các kiểu hướng đông:
- Tốc độ sinh trưởng không đồng đều của các tế bào tại hai phía của cơ quan (thân, rễ, tua cuốn).
- Nguyên nhân: Do sự tái phân bố auxin dẫn đến nồng độ của hoocmon này không đồng đều tại hai phía của cơ quan.
 Tổng kết:
- Ở thân, bao lá mầm : auxin kích thích sinh trưởng.
- Ở rễ: auxin ức chế sinh trưởng.
III. Vai trò của hướng động trong đời sống thực vật:





Rễ chính
Thân
- Hãy nêu vai trò của hướng sáng dương của thân, cành cây và cho ví dụ minh họa.
- Hướng sáng âm và hướng trọng lực dương của rễ có ý nghĩa gì đối với đời sống của cây?
- Nêu vai trò của hướng hóa đối với dinh dưỡng khoáng và nước của cây.
- Hãy nêu những loài cây trồng có hướng tiếp xúc.
Hướng động giúp cây thích nghi đối với sự biến đổi của môi trường để tồn tại và phát triển.
Rễ bên



Lá
Học sinh lựa chọn câu trả lời đúng nhất cho mỗi câu hỏi sau:
1. Sự sinh trưởng của cây non trong những điều kiện chiếu sáng khác nhau dẫn đến:
a. Cây mọc cong về phía ánh sáng, lá màu xanh nhạt.
b. Cây mọc vống lên, lá màu vàng úa.
c. Cây mọc thẳng đều, lá màu xanh lục.
d. Cây non trong những điều kiện chiếu sáng khác nhau thì sinh trưởng không giống nhau.
2. Hướng động là:
a. Cử động sinh trưởng của cây về phía có ánh sáng.
c. Vận động của rễ hướng về lòng đất.
d. Hướng mà cây sẽ cử động vươn đến.
b. Vận động sinh trưởng của cây trước tác nhân kích thích của môi trường.
3. Tính hướng động của thân và rễ cây đều tùy thuộc vào tác nhân kích thích là auxin, thế tại sao thân lại hướng đất âm còn rễ lại hướng đất dương:
a. Vì khi đặt cây nằm ngang, auxin phân bố đều ở hai phía của cơ quan thân và rễ .
c. Vì khi đặt cây nằm ngang, hàm lượng auxin phân bố nhiều ở mặt dưới của thân và mặt trên rễ .
d. Vì khi đặt cây nằm ngang, hàm lượng auxin phân bố nhiều ở mặt trên của thân và mặt dưới rễ .
b. Vì khi đặt cây nằm ngang, hàm lượng auxin phía dưới cao hơn phía trên của cơ quan .
4. Trồng cây bên bờ ao, sau một thời gian sẽ có hiện tượng:
a. Rễ cây mọc dài về phía bờ ao .
c. Thân cây uốn cong về phía ao .
d. Thân cây không uốn cong về phía bờ ao mà theo chiều ngược lại .
b. Rễ phát triển đều quanh gốc cây .