Bài 23. Đêm nay Bác không ngủ

Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Chọn những nhan đề sau để thay thế nhan đề “Buổi học cuối cùng” và vì sao em chọn nhan đề đó.
A. Chuyện của một em bé An-dát.
B. Chuyện thầy giáo Ha-men.
C. Chuyện thầy trò Ha-men và
Phrăng.
D. Chìa khóa của tự do.
TIẾT 93, 94:
ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
( Minh Huệ )
BÀI MỚI
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
(Minh Huệ)
 I/ ĐỌC – HIỂU CHUNG VĂN BẢN:
 1. Đọc, giải thích từ khó:
* Cách đọc:
- Giọng tâm tình, chậm rãi, thủ thỉ, ngắt nhịp thay đổi lần lượt
3/2, 2/3.
- Phân biệt 3 giọng:
+ Giọng kể chuyện, miêu tả của tác giả.
+ Lời nói của anh đội viên: Giọng lo lắng, nũng nịu.
+ Lời Bác Hồ: giọng trầm ấm, chậm rãi.
Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya lắm rồi
Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ
Lặng yên bên bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột
Bác nhón chân nhẹ nhàng
Thổn thức cả nỗi lòng
Thì thầm anh hỏi nhỏ"
Bác ơi! Bác chưa ngủ ?
Bác có lạnh lắm không ?
Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc
Vâng lời anh nhắm mắt
Nhưng bụng vẫn bồn chồn
Không biết nói gì hơn
Anh nằm lo Bác ốm
Lòng anh cứ bề bộn
Vì Bác vẫn thức hoài
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (Minh Huệ)
Chiến dịch hãy còn dài
Rừng lắm dốc, lắm ụ
Đêm nay Bác không ngủ
Lấy sức đâu mà đi
... Lần thứ ba thức dậy
Anh hốt hoảng giật mình
Bác vẫn ngồi đinh ninh
Chòm râu im phăng phắc
Anh vội vàng nằng nặc:
- Mời Bác ngủ Bác ơi !
Trời sắp sáng mất rồi
Bác ơi ! Mời Bác ngủ !
Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc
Bác thức thì mặc Bác
Bác ngủ không an lòng
Bác thương đoàn dân công
Đêm nay ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn
Trời thì mưa lâm thâm
Làm sao cho khỏi ướt !
Càng thương càng nóng ruột
Mong trời sáng mau mau
Anh đội viên nhìn Bác
Bác nhìn ngọn lửa hồng
Lòng vui sướng mênh mông
Anh thức luôn cùng Bác
Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (Minh Huệ)
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
(Minh Huệ)
I/ ĐỌC – HIỂU CHUNG VĂN BẢN:
1. Đọc, giải thích từ khó:
* Cách đọc:
- Giọng tâm tình, chậm rãi, thủ thỉ, ngắt nhịp thay đổi lần lượt
3/2, 2/3.
- Phân biệt 3 giọng:
+ Giọng kể chuyện, miêu tả của tác giả.
+ Lời nói của anh đội viên: Giọng lo lắng, nũng nịu.
+ Lời Bác Hồ: giọng trầm ấm, chậm rãi.
* Giải thích từ khó: chú thích 2,4, 5, 7 , 8,12 SGK/63
 2. Tiểu dẫn:
a, Tác giả :
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
(Minh Huệ)
I/ ĐỌC – HiỂU CHUNG VĂN BẢN:
1. Đọc, giải thích từ khó:
2. Tiểu dẫn: a, Tác giả :
b, Tác phẩm :
- Ông được nhận :
+ Giải Nhất chi hội văn nghệ kháng chiến Khu Bốn và sở thông tin tuyên truyền Khu Bốn 1954. + Giải thưởng Nguyễn Du của Nghệ - Tĩnh 1986.
- Ông giữ nhiều chức vụ về lĩnh vực văn hóa nghệ thuật ở tỉnh, cuối cùng ông là Ủy viên ủy ban TW HLH Văn hóa nghệ thuật Việt Nam (1984-1991). Ông mất ngày 11/10/2003 tại bệnh viên đa khoa Nghệ An.
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
(Minh Huệ)
I/ ĐỌC – HIỂU CHUNG VĂN BẢN: 1. Đọc, giải thích từ khó:
2. Tiểu dẫn:
a, Tác giả :
b, Tác phẩm :
- Khi ông làm thư ký riêng cho Đại tướng Nguyễn Chi Thanh, ông chưa một lần vào bộ đội, chưa một lần gặp Bác Hồ. Ông viết bài này chỉ bằng cảm xúc khi nghe kể về Bác của anh Chắc, một cán bộ bảo vệ của Đại tướng Nguyễn Chí Thanh từ Việt Bắc trở về.
bác hồ ở chiến dịch biên giới
Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya lắm rồi
Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ
Lặng yên bên bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột
Bác nhón chân nhẹ nhàng
Thổn thức cả nỗi lòng
Thì thầm anh hỏi nhỏ"
Bác ơi! Bác chưa ngủ ?
Bác có lạnh lắm không ?
Chú cứ việc ngủ ngon
Ngày mai đi đánh giặc
Vâng lời anh nhắm mắt
Nhưng bụng vẫn bồn chồn
Không biết nói gì hơn
Anh nằm lo Bác ốm
Lòng anh cứ bề bộn
Vì Bác vẫn thức hoài
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (Minh Huệ)
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
(Minh Huệ)
I/ ĐỌC – HIỂU CHUNG VĂN BẢN: 1. Đọc, giải thích từ khó:
2. Tiểu dẫn:
a, Tác giả :
b, Tác phẩm :
Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya lắm rồi
Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ
Lặng yên bên bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác
Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột
Bác nhón chân nhẹ nhàng
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ (Minh Huệ)
«Hát đi đường  » Trên năm châu / đại lục Có nước phải /có binh Không phải một / nước mình Có quân gia / cơ vệ Binh cùng dân / một thể Binh xuất từ / dân ra
Cùng con cháu / một nhà
Cùng ruột thịt /máu da Không quanh quất / đâu xa Xin anh em / nghĩ với Binh lính mình/ nghĩ với.
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
(Minh Huệ)
I/ ĐỌC – HIỂU CHUNG VĂN BẢN: 1. Đọc, giải thích từ khó:
2. Tiểu dẫn:
a, Tác giả :
b, Tác phẩm :
4.Tóm tắt:
3 phần
- Phần 1: khổ thơ đầu: Thắc mắc của anh đội viên. - Phần 1: khổ thơ đầu: Thắc mắc của anh đội viên. - Phần 3 : khổ thơ cuối : Lí do không ngủ của Bác Hồ.
 3. Bố cục:
Tóm tắt :
Chuyện xảy ra trong một mái lều tranh xơ xác, nơi trú tạm của bộ đội trong đêm
trên đường đi chiến dịch, trời mưa lâm thâm, lạnh. Một đêm khuya từ lúc anh đội viên thức lần đầu cho đến lần thứ 3, rồi anh thức luôn cùng Bác.
5.Đại ý:
Như vậy, anh đội viên vừa là người chứng kiến vừa là người tham gia vào câu chuyện. Tình cảm của anh đội viên đối với Bác Hồ như thế nào? Chúng ta đi tìm hiều nội dung văn bản.
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
( Minh Huệ )
I/ ĐỌC – HIỂU CHUNG VĂN BẢN:  II, ĐỌC–HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN:
- Hoàn cảnh: trên đường đi chiến dịch
- Địa điểm: Trong một lều tranh trú tạm của bộ đội giữa rừng
- Thời gian: đêm khuya, mưa lạnh
- Lần 1:
Bác vẫn ngồi
Bác không ngủ
Lặng yên bên bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
- Lần 3:
Vẫn ngồi đinh ninh
Chòm râu im phăng phắc
- Dáng vẻ trầm ngâm, suy tư -> vẻ thâm trầm của nhà hiền triết phương Đông
-> Chăm sóc bộ đội chu đáo, cẩn thận như cha mẹ chăm lo giấc ngủ của những đứa con
* Việc làm:
- Đốt lửa
- Dém chăn
- Nhón chân nhẹ nhàng
* Lời nói:
- Chú cứ việc ngủ ngon ... (2 lần)
- Bác thương đoàn dân công
Càng thương càng nóng ruột
Mong trời sáng mau mau
- Lời nói : qua câu cảm thán, cặp phụ từ "càng - càng", giọng thơ ngọt ngào.
-> Thể hiện được tình cảm của Bác đối với dân công là vô bờ bến.
- So sánh ẩn dụ: Bóng Bác - ngọn lửa hồng - vĩ đại, gần gũi , nhân ái
=> Hình ảnh Bác vừa gần gũi, thân thiết vừa cao cả, thiêng liêng.
2. Tâm tư của người đội viên chiến sĩ
a. Lần thứ nhất:
- Ngạc nhiên, băn khoăn đến khắc khoải (khổ 1)
- Nhìn, theo dõi những cử chỉ, hành động của Bác(Khổ 2,3,4)
+ Điệp từ "càng" diễn tả tình thương tăng cấp
- Mơ màng như nằm trong giấc mộng đẹp đẽ, ấm áp (khổ 5)
+So sánh, ẩn dụ: Bóng Bác - ngọn lửa hồng
=> Tình cảm thân thiết, ngưỡng mộ của anh đội viên với Bác
- Thổn thức, thầm thì... (khổ 6) => Sự xúc động
=> Thương yêu, cảm phục trước tấm lòng của Bác
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
b. Lần thứ 3:
- Hốt hoảng, giật mình, nằng nặc mời Bác ngủ
+ Từ láy "nằng nặc + đảo trật tự ngôn từ, lặp lại các cụm từ "mời Bác ngủ", Bác ơi! Bác ơi mời Bác ngủ"
=> diễn tả tăng dần mức độ bồn chồn, tình cảm lo lắng chân thành mộc mạc của người đội viên với Bác.
- Lòng vui sướng mênh mông. Anh thức luôn cùng Bác
=> Niềm vui của anh đội viên khi hiểu được tấm lòng và sự vĩ đại của Bác.
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
III. Tìm hiểu ý nghĩa của văn bản.
1. Nội dung:
- Phản ánh tấm lòng yêu thương, giản dị mà sâu sắc, rộng lớn của Bác đối với quân và dân ta.
- Biểu hiện tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ, cũng là của mọi người đối với lãnh tụ
2. Nghệ thuật:
- Thơ tự sự mà giàu chất trữ tình. Trong thơ có sự kết hợp kể chuyện, miêu tả và biểu cảm.
- Chi tiết giản dị, cụ thể mà cảm động.
- Lời thơ giản dị, chân thành với nhiều từ láy gợi hình, gợi cảm.
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
LUYỆN TẬP
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
Khoanh tròn vào chữ cái câu trả lời đúng nhất.
Câu 1: Điều gì khiến anh đội viên xúc động khi thức dậy lần thứ 3?
A. Thấy Bác còn thức, đang ngồi trầm ngâm bên bếp lửa.
B. Thấy Bác đi dém chăn cho tất cả mọi người.
C. Thấy Bác thức như một người cha chăm lo cho các con.
Câu 2: Tại sao đêm nay Bác không ngủ?
A. Bác là một người khó ngủ.
B. Bác đang bận việc.
C. Bác lo lắng cho chiến sĩ và cho chiến dịch ngày mai.
D. Trời rét quá, Bác không thể ngủ được.
Câu 3: Ý nghĩa của ba câu thơ kết bài?
A. Đêm nay chỉ là một trong rất nhiều đêm không ngủ của Bác.
B.Cả cuộc đời Bác dành trọn vẹn cho dân, cho nước.
C. Đó chính là lẽ sống "Nâng niu tất cả chỉ quên mình" của Bác.
D. Cả 3 ý trên.
Tiết 93: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
( Minh Huệ )
I/ ĐỌC – HIỂU CHUNG VĂN BẢN:  II, ĐỌC – HiỂU CHI TiẾT VĂN BẢN:
xin chân thành cảm ơn quý thầy cô
và các em học sinh!


kính chào quý thầy cô
và chào các em học sinh!
BÀI MỚI